De veertig beste films op NPO Start

Komisch drama over kwartet uitgebluste leraren die beginnen aan gewaagd experiment: elke dag voor de les een slokje alcohol. Want een half promille alcohol in je bloed neemt – volgens de Noorse psycholoog Finn Skårderud – remmingen weg, waardoor we leuker en creatiever worden. De eerste resultaten zijn zonder meer bemoedigend, vooral voor leraar geschiedenis Martin (een voortreffelijke Mads Mikkelsen). Maar het blijft niet bij één slok. Al snel worden het er twee, dan drie, en dreigt de film op een somber einde af te stevenen. Maar zover laat de Deense regisseur Thomas Vinterberg (van provocatieve meesterwerkjes als Festen en Jagten) het gelukkig niet komen.

Acteur Bruce Dern (77) speelt, na een leven van bijrollen in goede en hoofdrollen in slechte films, eindelijk de rol van zijn leven in het melancholieke, in zwart-wit geschoten Nebraska. Hij is de geestelijk vermoeide en verwarde Woody Grant, die per se naar Lincoln, Nebraska wil om daar de miljoen dollar op te halen die hem in een neploterij beloofd is. Omdat Woody niet te stoppen is, besluit zoon David (mooi ingehouden gespeeld door Will Forte, bekend van Saturday Night Live) hem te vergezellen. Van de zes Oscarnominaties werd er helaas niet een toegekend.

Wanneer een ontploffing in een trein het leven kost van een belangrijke getuige tegen motorbende Riders of Justice kan dat geen toeval zijn. Denkt tenminste Otto, die ook in de trein aanwezig was maar de ontploffing overleefde. Hij deelt zijn verdenkingen met militair Markus, wiens vrouw wel omkwam bij de ontploffing. Markus kiest gelijk voor vergelding en gaat met hulp van Otto en diens eigenaardige vrienden wraak nemen op de Riders of Justice. Regisseur Anders Thomas Jensen (Adam’s Apples) trekt in deze mix van melodrama, thriller en zwarte komedie een heel blik kleurrijke personages open, balanceert regelmatig op het randje van lachen en belachelijk, maar levert desondanks een heel toonvaste, veelomvattende en ijzersterke film af.

Fotomodellen Carl (Harris Dickinson) en Yaya (Charlbi Dean) zijn vanwege hun schoonheid bovenaan de sociale ladder terechtgekomen. In de fijn-vileine satire Triangle of Sadness zien we hoe die twee hun uiterlijk herhaaldelijk inzetten als betaalmiddel. Eerst in de modewereld, dan aan boord van een luxe jacht en ten slotte op een onbewoond eiland, waar alle bestaande hiërarchieën zijn verdwenen. Deze Gouden Palmwinnaar van de Zweedse regisseur Ruben Östlund (Turist, The Square) is een vaak hilarische aanval op de wereld van de superrijken, maar uiteindelijk verschillen de drie delen onderling nogal van toon en kwaliteit, waardoor de som wat minder is dan het geheel.

Heerlijk eigenzinnig romantisch drama over millennial Julie (Renate Reinsve), die alles mee lijkt te hebben, en toch – zoals wel vaker in de films van de Noorse regisseur Joachim Trier – maar niet gelukkig wordt. Niet van haar werk, en ook niet in de liefde. Waardoor ze zich de slechtste persoon op aarde voelt. Een streepje luchtiger dan Triers vorige films, maar nog even dromerig en melancholiek. En met een betoverende scène, waarin de wereld letterlijk even stilstaat voor Julie en haar nieuwe liefde Eivind. Renate Reinsve, die in The Worst Person haar eerste hoofdrol speelt, kreeg daarvoor in 2021 op het filmfestival van Cannes terecht de prijs voor beste actrice.

Festivalfavoriet over de jongvolwassen Merab uit Tbilisi, Georgië, die al van jongs af aan traint met danspartner Mary voor een plek bij het traditionele Nationaal Georgisch Dansensemble. Maar kort voor de audities duikt de getalenteerde Irakli op: een nieuwe concurrent die bovendien romantische interesse wekt bij Merab. Warmbloedige, klassieke liefdesgeschiedenis waarin wordt getraind, gefeest, gewerkt, gedanst, gegeten en geknokt. Terwijl Merab zijn eigen weg zoekt tussen traditie en moderniteit, strikte discipline en persoonlijke vrijheid. Kracht blijkt niet enkel gelijk aan spijkerhardheid, maar ook aan sensuele zelfexpressie.

Fantastische hommage aan de zwijgende cinema. Wanneer in Hollywood de talkies arriveren lacht flamboyante ster George Valentin hartelijk en doet koppig zwijgend voort. Zijn onvermijdelijke neergang valt samen met de Beurskrach van 1929. Tegelijkertijd is de ster van kekke actrice Peppy Miller, door charmeur Valentin aan haar eerste rolletje geholpen, snel rijzende. Jean Dujardin excelleert in ieder register en oogstte in Cannes de acteurs-Palm. De muziek van Ludovic Bource zet in dit tijdloze filmjuweel de klinkende punt op de i. Oscars voor beste film, beste acteur en beste regie.

Wanneer de engelachtige Nicolas in Montreal arriveert maakt hij zowel bij Marie (Monia Chokri) als haar homoseksuele vriend Francis (Xavier Dolan) warme gevoelens los. Beiden doen hun best de enigmatische vreemdeling voor zich te winnen. In het festivalcircuit met vele prijzen onderscheiden drama rond een ingewikkelde driehoeksverhouding, toont in z'n visuele wispelturigheid en poëzie het grillige talent van de piepjonge schrijver-regisseur-acteur-editor Dolan (1989). Let op de fraaie versie van het nummer 'Bang Bang', gezongen door de Egyptisch-Franse Dalida.

Buladó speelt zich af op het platteland van Curaçao en vertelt het verhaal van de elfjarige Kenza, die – sinds het overlijden van haar moeder jaren geleden – leeft met haar vader en opa. Vader is rationeel en wil dat Kenza Nederlands spreekt, terwijl opa juist spiritueel is en alleen Papiaments spreekt. De jonge Kenza stuitert een beetje tussen beiden heen en weer, maar is vooral erg eenzaam in het verdriet over haar verloren moeder. Prachtige, persoonlijke vertelling van regisseur Janga (Helium), die steeds de juiste toon weet te treffen en in de jonge Tiara Richards een fenomenale hoofdrolspeler heeft. Openingsfilm van NFF2020 en bekroond met het Gouden Kalf voor beste film.

Psychologische thriller over mysterieuze zwerver, Camiel Borgman (de Vlaming Jan Bijvoet), die zijn zinnen heeft gezet op een yuppengezin. Met zijn handlangers (onder wie Alex van Warmerdam zelf) neemt hij eerst de enorme tuin van hun villa onder handen. En vervolgens de gezinsleden. Borgman zit vol visuele vondsten (let op het ijsstokje) en is even droogkomisch, vilein en vervreemdend als de zeven vorige films van alleskunner Van Warmerdam (regie/scenario/acteur). De eerste Nederlandse film sinds 1975 die werd geselecteerd voor de hoofdcompetitie in Cannes, de Gouden Palm werd niet gewonnen.

Tommy (Pier Bonnema) is gay, zeventien, en verdrietig omdat een beoogd vriendje geen interesse meer blijkt te hebben. Alsof dat nog niet voldoende problemen zijn, ontdekt hij dat zijn ogenschijnlijk gelukkig getrouwde vader (Rienus Krul) erotisch getinte mailtjes uit heeft gewisselt met een ander. Een man. Tommy's moeder (Hanneke Scholten) weet van niets. Moet hij het haar vertellen? Hoe dat zich verder ontvouwt is te zien in deze sterke telefilm, een meeslepend drama waarin prima acteurs met een realistisch scenario en een fraaie, ingehouden en kalme regie kunnen laten zien wat ze in huis hebben: veel.

Tijdens een computerupdate moet muziekproducent Lara (Ellen Parren) met een zogenaamde Captcha-test (‘Selecteer alle beelden van stoplichten’) bewijzen dat ze geen robot is. Een formaliteit, maar Lara komt er niet langs. Ook met de helpdeskmedewerker komt ze er niet uit – tot die aarzelend vraagt of Lara wel zeker weet dat ze echt geen robot is. Een heerlijk surreële inzinking volgt, met fijne acteurs en opvallend fraaie vormgeving. Winnaar van de Oscar voor beste korte fictiefilm.

De alleenstaande, verzuurde Fred (Ton Kas) vouwt de handen voor het eten om zes uur, en geen minuut eerder. Maar op een dag doet hij iets onverwachts: hij neemt de zonderling Theo (René van 't Hof) in huis, geeft hem eten en een bed. Warmbloedig tragikomisch debuut van regisseur Diederik Ebbinge neemt de kijker met elke wending van het verhaal meer voor zich in. De twee mannen zijn de onwaarschijnlijkste personages om elkaars leven een schitterende nieuwe draai te geven, de film danst dus op een slap koord, maar verliest zich nergens in absurdisme. En de twee acteurs zijn formidabel.

Kort voor zijn 75ste verjaardag vertelt weduwnaar Jan (Johan Leysen) zijn kinderen dat hij niet meer verder wil leven, ook al heeft hij geen fysieke klachten en een groot sociaal netwerk. Dochter Iris (mooi personage, sterk gespeeld door Julia Akkermans) vindt dit onacceptabel en wil haar vader pertinent op andere ideeën brengen. Solide regiedebuut heeft een verrassend luchtige toon, die nooit afbreuk doet aan de ernst van de situatie. De film biedt geen makkelijke antwoorden, wel een eerlijke, menselijke blik. Vooral de slotscène, gefilmd in één lange take, maakt veel indruk.

IJzersterke reconstructie – de film werd volledig gebaseerd op archiefmateriaal, officiële stukken en getuigenverklaringen – van de nasleep van de beruchte Deventer moordzaak uit 1999, toen de weduwe Wittenberg door wurging en vijf messteken in haar borst om het leven werd gebracht. Gezien door de ogen van Netwerk-journalist Bas Haan (Fedja van Huêt), die eerst overtuigd is van de onschuld van haar al veroordeelde financieel adviseur Ernest Louwes (Mark Kraan), dan van diens schuld, en zich vervolgens inzet voor klusjesman Michaël de Jong (Yorick van Wageningen), die door vox populist Maurice de Hond (De Hond op archiefbeelden) – ten onrechte – wordt aangewezen als dader. Intelligent, belangrijk en soms woestmakend (vooral als het gaat om de diverse talkshows, die maar hijgend achter De Hond bleven aanlopen). Bekroond met vier Gouden Kalveren.

De gelukkig getrouwde Merel en John leven met hun twee kinderen, Ronja en Boris, in een idyllisch oud huis in het midden van het bos. Maar met die idylle is het snel gedaan wanneer John bij een tragisch duikongeluk om het leven komt en de achterblijvers dat elk op hun eigen manier proberen te verwerken. Intelligent rouwdrama ontroert vooral vanwege het fantastische, naturelle spel van de acteurs. Met de zevenjarige Lola (Ronja) en de elfjarige Sepp (Boris) voorop. Speelfilmdebuut van Martijn de Jong, die het scenario samen schreef met partner Laura van Dijk. Nederlandse Oscarinzending en winnaar van drie Gouden Kalveren.

De Nederlandse animatieregisseur Nina Gantz won in 2015 een BAFTA voor haar korte stop motion-film Edmond, waarmee ze afstudeerde aan de National Film and Television School in Londen. Het 14 minuten durende Wander to Wonder ging in 2023 in première op het filmfestival van Venetië en gaat over drie wonderlijke wezentjes die ooit de hoofdrollen speelden in een vrolijk en leerzaam kinderprogramma. Maar nu ligt hun maker dood op de grond en zitten ze opgesloten in de tv-studio, zonder eten en zonder een publiek dat naar hen kijkt. Grimmig, zwartkomisch en bovenal prachtig gemaakt. De stemmen werden ingesproken door Britse topacteurs (o.a. Toby Jones), maar de film zelf werd opgenomen in de studio’s van Pedri Animation in Ankeveen. Genomineerd voor een Oscar.

Indrukwekkende film over Solomon Northup, die - als vrije man in New York - in 1841 wordt ontvoerd en twaalf jaar lang moet doorbrengen op katoenplantages in het zuiden van Amerika. Fraai gefilmde scènes vol lichamelijk en geestelijk lijden - sowieso belangrijke thema's in het werk van de uit de videokunst afkomstige Steve McQueen (Hunger, Shame) - maar ethisch en emotioneel te eenduidig om echt aan te grijpen. Wel voor negen Oscars genomineerd, waarvan die voor beste film, beste vrouwelijke bijrol (Lupita Nyong'o) en beste script werden verzilverd.

In zijn openingsbeelden schildert voormalig documentairemaker Walter Salles effectief de ieder-voor-zich wereld waarin zijn verhaal zich afspeelt: rond een trein die zojuist het station van Rio de Janeiro is binnen gekomen ontstaat een adembenemende chaos. In het station schrijft Dora brieven in opdracht van analfabeten. Maar ze posten doet ze niet. Op een dag wordt ze geconfronteerd met het harde bestaan van de negenjarige Josué, die juist zijn moeder heeft verloren en op zoek wil naar zijn vader. Mooi spel van zowel de Braziliaanse tv-vedette Montenegro, die werd genomineerd voor een Oscar, als de jonge, ontwapenende De Oliveira.

De dertienjarige Léo en Rémi zijn al jaren beste vrienden en gaan heel vanzelfsprekend met elkaar om. Maar wanneer ze voor het eerst naar de middelbare school gaan en een klasgenoot – die ziet hoe close de twee zijn – vraagt of ze een paartje zijn, ontkent Léo geschrokken en begint hij zich opzichtig van Rémi af te keren. Mooi verteld en uitstekend gespeeld; vooral door de jonge Dambrine als de door schuld verteerde Léo, die ziet wat het verbreken van de vriendschap doet met Rémi. Waardige opvolger van transgenderdrama Girl, het met prijzen overladen regiedebuut van de Belgische regisseur Lukas Dhont.

Mooi portret van de terminaal zieke tiener Milla (Eliza Scanlen), die valt voor de onbetrouwbare, maar charmante kruimeldealer Moses (Toby Wallace). Dat is wel het laatste wat haar ouders willen, maar tegelijkertijd zien ze hun dochter ook opbloeien, zodat ze besluiten er maar mee te dealen. Speelfilmdebuut van Murphy (die onder andere een paar afleveringen van Killing Eve regisseerde) voelt nergens onecht of verzonnen, en komt – ook dankzij het ijzersterke acteren van alle betrokkenen – hard binnen. Gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van Rita Kalnejais, die ook het scenario schreef.

De vijftienjarige Mia (Katie Jarvis) leeft in een troosteloze buitenwijk en vult haar dagen met rondhangen op straat, ruziezoeken, alles om te voorkomen dat ze naar huis moet. Het is er een bende, Mia, haar jongere zusje en haar drankzuchtige moeder schelden elkaar uit voor alles wat lelijk is. Connor (Michael Fassbender), de nieuwe vriend van haar moeder, zorgt voor een betere sfeer. En hij is ook opvallend vriendelijk voor Mia. IJzersterk drama met geweldig spel, vooral van de destijds achttienjarige Jarvis. Stijlvol en krachtig gefotografeerd. Fish Tank werd veelvuldig bekroond, onder meer met een BAFTA en de juryprijs in Cannes.

De Iraanse leraar Ahmad woont dicht bij de grens met Afghanistan, in een stoffig, grijsgekleurd landschap. Hij is verbannen voor een vergrijp tegen de overheid waarvoor zijn geliefde gevangen zit. Ahmad krijgt te maken met een Afghaanse familie, gevlucht voor de Taliban, die hij wil helpen. Vooral het lot van de tiener Haseeba, op jonge leeftijd uitgehuwelijkt, trekt hij zich aan. Intens drama met thrillertrekken over een gewone maar dappere man die in zijn idealisme voor grote dilemma’s komt te staan en feilbaar blijkt. Op het festival van Rotterdam onderscheiden met de VPRO Big Screen Award.

Wanneer de filmt begint is de dertienjarige Ahmed al duidelijk geradicaliseerd. Hij vertelt zijn broer en zus wat ze volgens de imam allemaal verkeerd doen, berispt zijn (witte) moeder vanwege een glaasje wijn, en ergert zich nog het meest aan zijn (Marokkaanse) juf, die te weinig respect voor de koran zou hebben. De Waalse gebroeders Dardenne (L’enfant; Deux jours, une nuit) leveren met Le jeune Ahmed andermaal een strak verteld, intrigerend verhaal af, dat bol staat van de rake observaties. En de jonge, ongevaarlijk ogende Ben Addi is perfect gecast als de wel degelijk gevaarlijke Ahmed. Winnaar beste regie op Cannes2019.

Fransman Florian Zeller bewerkte zijn succesvolle toneelstuk Le père tot dit Engelstalige drama, waarin Hopkins de dementerende Anthony speelt, die de grip op zijn leven verliest in een Londens appartement. Qua setting, thematiek en compromisloze toon heeft The Father veel weg van Michael Hanekes Amour (2012), met als grootste verschil dat hier gaandeweg alle logica wordt losgelaten, zodat de kijker wordt meegenomen in Anthony’s verwarring. Dat heeft een beklemmend effect, maar maakt de film ook diffuus en wat afstandelijk. Anthony Hopkins’ met een Oscar bekroonde acteren is evenwel groots, en hij krijgt mooi tegenspel van Colman en de anderen.

Bij toeval komen bijna veertiger Janis (Penélope Cruz) en twintiger Ana (Milena Smit) bij elkaar op de kraamafdeling van een ziekenhuis te liggen. Beide vrouwen zijn ongewenst zwanger, maar ze willen ook allebei het kind houden. En dat is pas het begin van nog veel meer toevalligheden in dit aangrijpende melodrama, waarin de we de parallelle levens van deze twee moeders zullen volgen. Penélope Cruz, die alweer voor de zevende keer te zien is in een film van de Spaanse grootmeester Pedro Almodóvar, won voor haar rol van Janis de prijs voor beste actrice op het festival van Venetië en werd genomineerd voor een Oscar.

Duits-Italiaans gezin, bestaande uit imker Wolfgang, zijn vrouw Angelica en hun vier dochters, leeft teruggetrokken op het Italiaanse platteland en verdient wat geld met de honing van de bijen. Persoonlijke, maar volgens schrijver/regisseur Alice Rohrwacher niet autobiografische film over de rol van het landschap, de landbouw en de tradities. Met als middelpunt de jonge, debuterende actrice Maria Alexandra Lungu als oudste dochter Gelsomina, die ondanks haar twaalf jaren de meest volwassene van het gezin is. Winnaar van de Grand Prix (zeg maar: de op een na beste film) op het filmfestival van Cannes in 2014.

In dit goeddeels autobiografische drama blikt regisseur Lee Isaac Chung liefdevol terug op zijn jeugd in een Koreaans-Amerikaans gezin op het platteland van Arkansas. Terwijl vader en moeder geestdodend werk verrichten bij een pluimveebedrijf, dromend van een toekomst als groentetelers, past grootmoeder thuis op de kinderen. Het drama blijft verder bescheiden, maar is bijzonder genuanceerd en poëtisch uitgewerkt, met precies de juiste mix van nuchter realisme en nostalgische verwondering. Zuid-Koreaanse steractrice Yuh-Jung Youn won een Oscar voor haar rol als excentrieke oma. Prachtige soundtrack van Emile Mosseri (The Last Black Man in San Francisco).

Zuid-Afrika, 1981. De achttienjarige Nick is dolblij dat hij het ouderlijk huis verlaat. Eindelijk ver weg van zijn dominante vader. Maar waar hij heen gaat – het leger, in training tegen de communisten en het ‘zwarte gevaar’ in Angola – is het niet veel beter. Zeker niet voor een stiekeme ‘moffie’ (mietje) zoals Nick. Moffie is een indringend, psychologisch portret van een jongeman vol zelfhaat. Geregisseerd door Oliver Hermanus, die in 2011 naam maakte met het harde verkrachtingsdrama Skoonheid.

In zijn vorige vijf films creëerde Xavier Dolan een volstrekt eigenzinnige niche van hyperpersoonlijk melodrama, gemodelleerd naar een even persoonlijk gevoel voor schoonheid. In Mommy, gemaakt op zijn 25ste, vallen vorm en inhoud voor het eerst helemaal samen. Hoofdpersoon Steve (schitterend gespeeld door Antoine-Olivier Pilon) is een jongen met orkaankracht tien, die alles en iedereen optilt maar ook weer mee naar beneden sleurt. Net als Steve drijft deze weergaloze film op een kolkende onderstroom van tegenstrijdige en verwarrende emoties. Overladen met prijzen, waaronder de juryprijs in Cannes.

Zinnelijk portret van handvol mensen die werken bij de vaquejada, een soort rodeoshow die gehouden wordt in het noordoosten van Brazilië. De film volgt niet de sterren van de show, maar de verzorgers van de paarden en stieren. En zoomt daarbij niet alleen in op de lichamen van de dieren, maar ook op die van de verzorgers. In het bijzonder op dat van Iremar, een stoere vent die ervan droomt modeontwerper te zijn. Hoogtepunt in deze volstrekt onvoorspelbare film is een ongemonteerde vrijpartij van tien minuten tussen Iremar en een hoogzwangere vrouw. Deze tweede speelfilm van de jonge Gabriel Mascaro (1983) was wereldwijd een festivalhit en won tientallen prijzen.

In 1988 werden vier Japanse kinderen door hun moeder achtergelaten in een klein appartement in Tokio. Zes maanden lang leefden de kinderen daar, zonder naar school te gaan, zonder dat iemand doorhad wat er aan de hand was. Dit incident heeft Hirokazu Kore-eda (After Life, Shoplifters) verfilmd in een hartverscheurend maar ingetogen drama dat nergens vervalt in melodrama of sentimentaliteit. De regisseur laat zien hoe de kinderen, vooral hoofdpersoon Akira (Yûya Yagira), hun best doen het gezin draaiende te houden en hoe dit 'gezin' tegelijkertijd langzamerhand onttakelt. Terecht werd Yagira in Cannes bekroond met de prijs voor beste acteur.

De zwartste bladzijde uit de geschiedenis van Dutchbat gezien door de ogen van de (fictieve) VN-tolk Aida. Zij is in juli 1995 op de VN-compound in Potocari (Bosnië en Herzegovina), wanneer die volstroomt met vluchtelingen. Moslim-enclave Srebrenica is zojuist gevallen en iedereen vreest etnische zuiveringen door het Bosnisch-Servische leger onder leiding van generaal Ratko Mladić. Het Dutchbat van luitenant-kolonel Karremans staat erbij, kijkt ernaar en doet beschamend weinig. De Bosnische regisseur Jasmila Žbanić blijft de hele film dichtbij Aida, die koste wat kost wil voorkomen dat het Bosnisch-Servische leger ook haar man en twee zonen in handen krijgt. Spannend, aangrijpend en belangrijk. Bekroond met drie European Film Awards (waaronder die voor beste film).

'Wer bin ich? Was bin ich?' Die vragen stelt de talentvolle kunstenaar Kurt (Tom Schilling) zich in dit epische Duitse drama, dat zich afspeelt in de periode 1937-1977. We volgen Kurt van Dresden, via Düsseldorf naar Berlijn en zien hoe zowel de nazi's als de communisten de kunstenaar voor hun karretje proberen te spannen. Soepel en indringend verteld door regisseur Henckel von Donnersmarck (Das Leben der Anderen), die ook het scenario schreef en zich voor Kurt losjes baseerde op het leven van de gerenommeerde kunstschilder Gerhard Richter.

‘Blijf filmen!’ roept een arts woedend, terwijl achter hem een vierjarige kleuter wordt gereanimeerd. ‘Poetin moet de ogen van dit kind zien.’ Tijdens de Russische inval in Oekraïne waren Mstyslav Tsjernov en een collega van Associated Press de enige vertegenwoordigers van de internationale media in Marioepol. De indrukwekkende documentaire 20 Days in Mariupol toont hoe de stad werd vernietigd en de burgerbevolking geterroriseerd werd. Bekroond met de Oscar voor beste lange documentaire.

Joost van der Valk toont in Eddy’s oorlog hoe oorlogsfotograaf Eddy Van Wessel, goed voor vier Zilveren Camera’s, in Oekraïne te werk gaat en hoe deze denkt over zijn levensgevaarlijke professie. Wat motiveert hem om telkens weer het gevaar op te zoeken, bijvoorbeeld in het door de Russen geteisterde Bachmoet? De verhalen en emoties van al die mannen, vrouwen, kinderen én dieren in oorlog mogen niet ongezien blijven, is het antwoord. Welcome to Hell luidt de oorspronkelijke titel van de documentaire, zoals overal in Oekraïne op de muren gekalkt staat.

Een ode aan de leerkracht, in de stijl van de succesdocumentaire Être et avoir – dat stond Peter en Petra Lataster (Niet zonder jou) voor ogen toen ze hun camera opstelden in de klas van juf Kiet Engels. Missie geslaagd: De kinderen van juf Kiet is zeker zo vertederend en onthullend als de Franse film. En de juf – eindeloos geduldig, lief maar kordaat – is een vondst. Dat haar klas wordt bevolkt door migrantenkinderen, waarvan sommigen flink getraumatiseerd, geeft de film een extra dimensie. Een jaar lang worden ze gevolgd, zonder enig commentaar, wat de kijker uitdaagt met antropologische blik te observeren.

De 23-jarige Jason Bhugwandass heeft de trauma’s in zijn hoofd onderverdeeld in drie bakken. Hij vertelt er uitgebreid over in deze indrukwekkende en intieme documentaire, waarin hij gevolgd wordt tijdens EMDR-traumatherapie. Daarnaast zien we hem ook als ijverige psychologiestudent en volgen we een deel van zijn gendertransitietraject (Jason werd geboren in een meisjeslichaam). Bovenal is hij echter een ‘man met een missie’ die ervoor pleit dat geen enkel kind meer in een gesloten jeugdinstelling wordt geplaatst, waar geen tijd of ruimte is voor therapie. Derde documentaire van Maasja Ooms over de Nederlandse jeugdzorg, na Alicia (2017) en Rotjochies (2019). Bekroond met de IDFA Award voor Beste Nederlandse Documentaire.

Een van de leukste en bijzonderste documentaires van IDFA 2023 was Kokomo City. Een film vol leven: vier grappige, energieke en zelfverzekerde zwarte trans vrouwen die sekswerk doen openen hun geest en lakens voor ons. Ze vertellen over hun levens en we zien ze op rauwe, intieme momenten: zoenend op de bank met hun geliefde, zonder make-up in bad of voor de badkamerspiegel hun stoppels eraf scherend. De vrouwen vertellen ook over de vooroordelen en het geweld waarmee ze te maken krijgen. Maar door de humor, de swingende montage, prachtige zwart-witbeelden en fijne muziek is Kokomo City zeker geen zware film.

‘Je denkt dat je groot bent, maar je veroorzaakt alleen maar problemen!’ De veertienjarige Shabu krijgt zijn hele familie over zich heen nadat hij de auto van zijn oma in de prak heeft gereden. Tijdens een warme zomer moet de innemende flierefluiter 1200 euro schadevergoeding zien op te halen. Terwijl hij eigenlijk alleen maar muziek wil maken en met zijn vrienden rondhangen. Fraai gestileerde jeugddocu schetst een verfrissend luchtig beeld van het leven in en rondom de Rotterdamse Peperklipflat. Regisseur Shamira Raphaëla (Deal With It, Ons moederland) creëert een lekker loom, dromerig sfeertje en compenseert een gebrek aan spanning met een hoge dosis charme.