Slotseizoen queerserie Sort of: rommelig en ongrijpbaar zoals het leven zelf

Vliegtuigen spelen een grote rol in het derde seizoen van de tragikomische Canadese serie Sort of. Neem alleen al de openingsscène, waarin hoofdpersonage Sabi (Bilal Baig) droomt dat die in een vliegtuig zit en dat de piloot omroept dat alle mensen van wie de vader is overleden hun hand moeten opsteken.

Alleen is Sabi’s vader onlangs overleden en dat doet logischerwijs nog pijn. Maar waarom droomt Sabi dan uitgerekend over dit vliegtuig? We leerden Sabi in Sort of immers kennen toen die op het punt stond om Toronto voor langere tijd te verruilen voor het queervriendelijke Berlijn, maar het dagelijks leven gooide roet in het eten. Uiteindelijk ging Sabi niet. Sabi bleef in Toronto – voor diens vrienden, diens Canadees-Pakistaanse familie en andere belangrijke personen in diens leven, maar vooral omdat Sabi geen idee had waarheen en waarvoor. Dit seizoen vraagt Sabi’s beste vriendin die dan ook: ‘Waarom moet je toch zo lang en diep nadenken voordat je me vertelt hoe het met je gaat?’

En dus keert dat vliegtuig steeds terug. Het staat in zekere zin symbool voor een transitie of een transformatie. Naar een andere plek gaan, een keuze maken. Biedt het vliegtuig een ontsnapping aan de wereld? Aan de rouw om diens vader? Of aan diens existentiële angsten en onzekerheden? Sabi’s zus drukt die voortdurend op het hart om voor zichzelf te kiezen, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan – zeker in een wereld die je voortdurend in allerlei hokjes probeert te stoppen.

In het derde seizoen begint de genderfluïde Sabi niet voor niets stiekem aan een transitieproces, onder meer door voor hormoonvervangende therapie te kiezen. Dit roept bij diens huisarts de nodige vragen op, vooral omdat dit wel erg snel op de dood van Sabi’s vader volgt. Hangt het een niet samen met het ander? Of is dat juist iets positiefs en is het feit dat diens wat conservatievere vader van het toneel verdwenen is de bevrijding waar Sabi al zo lang op wachtte?

Al die twijfels en onzekerheden over koers van diens leven vormen drie seizoenen lang de hoofdmoot van Sort of, een ontwapenende, grappige en vaak ook ontroerende serie over het leven van Sabi, diens familieleden en diens vrienden. Dat Sabi daarbij nadenkt over een transitie en diens genderfluïde identiteit is nooit het belangrijkste uitgangspunt voor het drama. Het is simpelweg een gegeven. Het leidde heus weleens tot problemen, maar het drama komt in Sort of toch vooral voort uit alledaagse, menselijke worstelingen, met thema’s als vreemdgaan, eenzaamheid en onmogelijke liefdes.

Voor Baig, naast hoofdrolspeler ook schrijver en showrunner, was het vooral belangrijk dat de representatie vanzelfsprekend was, zowel voor als achter de schermen. Tegen het onlinemediaplatform Refinery29 vertelde hij: ‘Het voelde nooit alsof we zomaar wat hokjes aankruisten om cool over te komen: dit is echt een afspiegeling van de wereld waaruit Fab Filippo, mijn creatieve partner, en ik komen. Maar als je probeert inclusiever te zijn is dat geen geëffend pad waarop alles vanzelf gaat. Het is hard werken, want je wilt zo veel mogelijk minderheden representeren. Dat levert de nodige uitdagingen op.’

Daarom probeerde Baig samen met collega-showunner Fab Filippo een zo divers mogelijke cast samen te stellen en ook in de gaten te houden dat er kansen waren voor alle mensen, voor én achter de schermen. Dus niet alleen voor queer schrijvers en voor non-binaire en trans crewleden, maar ook voor schrijvers met een Zuid-Aziatische moslimachtergrond. In een interview met het lhbtqia+-platform GLAAD lichtte Baig toe: ‘Een van onze sterkste punten was dat we zo’n rijk, kosmopolitisch schrijversteam hadden met een grote diversiteit in leeftijd, gender en afkomst. Ik geloof er heel erg in dat hoe specifieker je schrijft, hoe universeler het voelt.’

Uiteindelijk laat Sort of vooral zien dat personen nooit echt helemaal veranderen. Hooguit zijn we getuige van wat kleine, subtiele veranderingen. Sort of is daarmee een volbloed coming-of-age-drama waarin iedereen wel iets kan herkennen. Daarnaast geeft de rommeligheid en ongrijpbaarheid waarmee het leven soms gepaard gaat de serie een fijn soort realisme, zonder dat er allerlei ongeloofwaardige kunstgrepen worden toegepast om de plot vooruit te stuwen.

Het is daarom niet zo vreemd dat het seizoen eindigt waar Sort of ook begon: in een vliegtuig. Nu Sort of ten einde komt was de verleiding waarschijnlijk groot om in het laatste seizoen te kiezen voor grote gebaren en veranderingen, maar daar passen showrunners Baig en Filippo wijselijk voor. En gelukkig laten ze ook allerlei vragen onbeantwoord, wat Sort of op een bevredigende manier iets onbevredigends geeft. Net als het leven zelf eigenlijk.

‘Het einde past bij de toon van de serie: een beetje grappig, een beetje pijnlijk en altijd zoekend,’ stelde Baig in zijn gesprek met GLAAD. ‘Het is geen netjes, strak afgewerkt slot geworden, het is een beetje rommelig. Omdat bepaalde vragen onbeantwoord blijven, hoop ik dat kijkers aan de personages zullen blijven denken en zich realiseren dat die ook na de laatste aflevering doorgaan met transformeren. Dat zou ik het meest bevredigend vinden.’