‘De voorbije zeven dagen was ik in Gent, Los Angeles, San Francisco, Lyon, Rennes en nu ben ik in Parijs. Waardoor mijn lichaam een klein beetje in de war is over waar het zich precies bevindt.’
Aan de telefoon is de Vlaamse regisseur Lukas Dhont (1991), die erg druk is met de promotie van zijn nieuwe film Close. Begrijpelijk, want Close is de Belgische inzending voor de Oscars; vandaar de bezoekjes aan Amerika, want er moet gelobbyd worden. En veel belangrijker, Close is een heel mooie film geworden, die wereldwijd de aandacht trekt.
De film vertelt het hartverscheurende verhaal van een verbroken jongensvriendschap. De 13-jarige Léo en Rémi zijn al jaren beste vrienden en gaan heel vanzelfsprekend en zorgzaam met elkaar om. Maar wanneer ze voor het eerst naar de middelbare school gaan en een medescholier – die ziet hoe close de twee zijn – vraagt of ze een paartje zijn, ontkent Léo geschrokken en begint hij zich opzichtig van Rémi af te keren. Die daarvan volledig van de kaart is.
De Belgische regisseur Lukas Dhont maakt films ‘over onderwerpen waar ik als jong manneke niet over kon spreken’. In Close, de opvolger van zijn bejubelde debuutfilm Girl, zien we hoe een intieme jongensvriendschap wordt verwoest wanneer de twee naar de middelbare school gaan.
Beeld uit Close
Close is de opvolger van uw prijswinnende debuutfilm Girl, over een 15-jarig transmeisje dat balletdanseres wil worden. Nummers twee zijn vaak een zware bevalling, omdat de verwachtingen na dat eerste succes hooggespannen zijn. Herkent u dat?
Lukas Dhont: ‘Zeker. We zijn een jaar onderweg geweest met Girl, hebben de film overal ter wereld getoond, en in die periode zit je alleen maar in je hoofd. Je bent de film continu aan het analyseren en praat er de hele tijd met andere mensen over. En dan, ineens, zit je weer aan je bureautje en staar je naar een volledig wit papier. Het heeft bij mij wel even geduurd om uit mijn hoofd te geraken en weer terug te komen in mijn lichaam, in connectie te komen met mijn hart en creativiteit, want ik wil dingen maken die vertrekken vanuit het hart. En dan zijn er inderdaad die verwachtingen, niet alleen van anderen, maar ook van mezelf. Ik denk dat het een heel menselijke emotie is om niet te willen teleurstellen. Wat leidt tot veel twijfel. Twijfel is natuurlijk een belangrijk onderdeel van elk creatief proces, want alleen door continu vragen te stellen kom je tot de kern. Maar twijfel kan ook alles overnemen, met als resultaat dat je blokkeert. Het heeft dan ook wel even geduurd om de flow weer te pakken te krijgen.’
‘Als het over mannelijkheid gaat, staan de waarden tederheid en kwetsbaarheid niet voorop’
Op zoek naar ideeën voor die opvolger keerde u terug naar uw middelbare school.
‘Op dit moment in mijn carrière maak ik films over onderwerpen waar ik als jong manneke niet over kon spreken. Onderwerpen die voortkomen uit mijn eigen jeugd. Ik denk, als ik dat achteraf analyseer, dat het voor mij belangrijk was om opnieuw in contact te komen met de 13-jarige Lukas. En daarvoor moest ik terug naar mijn oude school in Dikkelvenne, vlakbij Gent, het dorp waar ik ben opgegroeid. Wat mij heel hard ontroerde is dat een lerares van vroeger, die nu de directrice is, begon te huilen toen ze mij zag lopen op het schoolplein. Het was me niet helemaal duidelijk of ze huilde uit trots op wie ik geworden ben, want dat idee probeerde ze me geloof ik te geven, of dat er ook iets in zat van verdriet, omdat we alle twee wisten wat ik daar allemaal heb doorgemaakt. Want ik werd veel gepest vroeger. Omdat ik niet paste bij de jongens en ook niet bij de meisjes [Lukas is gay, maar heeft zijn seksuele geaardheid lang verborgen gehouden, red.].
Zoals zoveel jongens op die leeftijd, heb ik vanaf een jaar of dertien schrik gekregen van intimiteit. Omdat intimiteit tussen jongens meteen bekeken wordt door de bril van seksualiteit. Als het gaat over mannelijkheid stellen we bepaalde waarden voorop, maar ik weet zeker dat tederheid en kwetsbaarheid daar niet tussen zitten. Als tiener heb ik daar veel mee geworsteld en heb ik andere jongens bewust op afstand gehouden. En daar heb ik achteraf veel spijt van gehad.’
Beeld uit Close
Met Close keert u terug naar dat gevoel. Heeft u het uzelf inmiddels kunnen vergeven?
‘Door in de film het persoonlijke te linken aan een universeel verdriet – want iedereen weet wel wat het is wanneer een vriendschap verbroken wordt – probeer ik, denk ik, ook te zoeken naar een vorm van catharsis. Doordat ik nu uiting heb gegeven aan gevoelens waar ik toen niet over kon spreken, heb ik er ook wel een bepaalde vrede mee. Ik begrijp nu beter waarom ik toen zo gehandeld heb.’
In een interview vertelde u dat dit ertoe geleid heeft dat u tot uw 21ste geen echte vrienden had. Hoe heeft u die tijd in godsnaam overleefd?
‘Ik had wel mensen die dichterbij wilde komen, maar ik kon niet authentiek mezelf zijn en kon dus niets teruggeven. Het heeft bij mij heel lang geduurd voor ik begreep welke delen van mijzelf ik gecreëerd heb om mij te beschermen, en welke delen echt van mij zijn. Dat moest ik eerst uitvinden, voordat ik mij aan andere mensen kon laten zien. En nu in mijn films kan laten zien.’