The Quiet Girl is een prachtig ingetogen en aangrijpende film

‘The Quiet Girl gaat over iemand die stil en introvert is. Dat herken ik wel. Het is dat jij mij nu heel gerichte vragen stelt, anders was ik echt niet zo spraakzaam geweest,’ zegt de Ierse regisseur Colm Bairéad (1981) met een voorzichtige glimlach. Het is begin november 2022 en Bairéad is op het Leiden International Film Festival, waar hij zijn prachtig ingetogen en aangrijpende debuutfilm The Quiet Girl presenteert.

Dat stille meisje heet Cáit en is een jaar of tien. Het is 1981 en Cáit komt – zoals destijds gebruikelijk in het streng katholieke Ierland – uit een groot gezin. Ze heeft al vijf broertjes en zusjes en nummer zes is op komst. Vandaar dat ze in de zomer een paar maanden bij familie wordt gestald. Bij Seán en Eibhlín (spreek uit als Eileen) is immers plek zat, want die hebben zelf geen kinderen. De komst van Cáit heeft dan ook een grote impact. Niet alleen op Seán en Eibhlín, maar vooral op de emotioneel verwaarloosde Cáit, die voor het eerst echt gezien wordt.

The Quiet Girl haalde de shortlist voor de Oscars dit jaar, maar dan in de categorie beste niet-Engelstalige film, want op een paar Engelse woorden na wordt er in de film alleen Iers gesproken.

De film is gebaseerd op de roman Foster van de Ierse auteur Claire Keegan, al is die roman volledig in het Engels geschreven. Vanwaar de omzetting naar het Iers?
Bairéad: ‘Ik ben tweetalig opgevoed. Mijn vader heeft nooit Engels tegen me gesproken, alleen Iers.’

Omdat hij een bloedhekel heeft aan de Engelsen?
‘Nee, niet eens. Hij is politiek heel gematigd. Mijn vader is linguïst en houdt echt van de Ierse taal, wat nog maar op een paar plukjes platteland gesproken wordt. Ik kom uit Dublin en wij werden daar altijd wat meewarig aangekeken: dat gekke gezin waar ze nog Iers spraken. Vroeger vond ik dat vreselijk, maar inmiddels weet ik dat het een geschenk is als je twee talen kan spreken. Mijn vrouw en ik hebben twee kleine jongens, van drie en zes, en ik ben nu net als mijn vader. We spreken thuis alleen Iers. Engels leren ze wel van hun vriendjes.’

Zit daar ook iets activistisch in?
‘Nou ja, het is een bedreigde taal, dus je moet wel kiezen. Mijn vrouw en ik spreken al Iers, dus waarom zouden we de taal niet doorgeven en levend houden? Het voelt verkeerd om het langzaam te laten uitsterven.’

Dit is uw debuut en debuutfilms zijn vaak erg persoonlijk. U zei eerder al dat u vroeger een stil kind was, net als Cáit...
‘Ik heb, zoals je kan zien, een vrij prominente moedervlek in mijn gezicht en daardoor was ik als kind nogal naar binnen gekeerd. Wanneer je anders bent dan je leeftijdsgenootjes kun je maar beter je mond houden omdat je een makkelijk doelwit bent. Zoals alle kinderen kwam ik terecht in een bepaalde hiërarchie en daar heb ik mij in geschikt. Ik ging meer om me heen kijken, observeerde en probeerde de wereld te begrijpen. Eigenschappen die me nu als filmmaker zeer van pas komen. Ook persoonlijk in The Quiet Girl is de aandacht voor verlies en rouw. Dat zit ook in al mijn korte films. Er is altijd wel iemand die is overleden en wiens afwezigheid het leven van de overige personages bepaalt. Ik weet eigenlijk niet goed waar dat vandaan komt. Misschien omdat een favoriete tante van mij jong overleden is. Vroeger was ik ook veel banger voor de dood dan mijn vriendjes. Wanneer je als jong mens met de dood geconfronteerd wordt, en je bent ook nog eens een stil kind dat veel van zijn ouders houdt, kan dat wel een klein trauma opleveren.’

Verandert dit door er films over te maken?
‘Toch wel. Ik denk dat veel van wat ik maak pogingen zijn om de mensen om me heen die ik liefheb te vertellen dat ik van ze hou. Ik heb bijvoorbeeld nooit tegen mijn vader gezegd dat ik van hem hou.’

Nog steeds niet?
‘Nee.’

U kunt wel tegen mij zeggen dat u van hem houdt, maar niet tegen hem?
‘Ja. Nee. Ik vind dat moeilijk. De vader van mijn vader moet nogal een koude man geweest zijn en mijn vader had zich voorgenomen dat hij het helemaal anders zou doen. En dat doet hij ook. Hij omhelst en kust me, maar erover praten doet hij niet. Ironisch dat hij zijn hele leven bezig is geweest met taal en toch moeite heeft met communiceren.’