Sorry, Baby is een overrompeld en lekker eigenzinnig debuut

Schiet het al een beetje op met de vrouwenemancipatie in de filmwereld? Het is nu vijftien jaar geleden dat er eindelijk eens een Oscar werd uitgereikt aan een vrouwelijke regisseur (Kathryn Bigelow, voor The Hurt Locker) en sindsdien staat het onderwerp in elk geval op de agenda. Mede dankzij recente studies over ongelijkheid in Hollywood en protestacties als #MeToo en #TimesUp lijkt de feminiene inbreng voor én achter de schermen de laatste tijd heus iets toe te nemen.

Goede zaak natuurlijk: hoe meer diversiteit, hoe rijker de filmkunst. Tegelijkertijd wordt de discussie over vrouwen in de cinema misschien niet altijd even constructief gevoerd. Zo ging het de afgelopen jaren veel over de vermeende verschillen tussen een male gaze en een female gaze. Volgens actrice Natalie Portman – zelf uitgesproken feministisch – schieten we daar weinig mee op. ‘Natuurlijk moeten vrouwelijke filmmakers dezelfde kansen krijgen als hun mannelijke collega’s,’ zei ze in een interview. ‘Maar als je zegt dat een vrouwelijke regisseur per definitie een bepaald soort blik heeft, doe je geen recht aan het feit dat alle vrouwen individuen zijn en persoonlijke standpunten hebben.’

Oppassen met generaliseren dus. Het geslacht van een cineast is ook maar één aspect van een breed palet aan eigenschappen. (Neem de eerdergenoemde Bigelow: haar robuuste oeuvre kenmerkt zich niet bepaald door een typische feminine touch.) Toch valt niet te ontkennen dat sommige films doordrenkt zijn van een soort vrouwelijk bewustzijn. Eerder dit jaar verscheen bijvoorbeeld Good One in de bioscoop, een zeldzaam fijnzinnig drama over een tienermeisje dat een nare ervaring heeft met een vriend van haar vader. En nu is er Sorry, Baby, een film die opvallend veel gemeen heeft met Good One. Beide producties komen uit het Amerikaanse indiecircuit, zijn geschreven en geregisseerd door een debuterende jonge vrouw, gaan over grensoverschrijdend gedrag en hadden vast nooit op deze manier gemaakt kunnen worden door een man.

Een nuance voor we verdergaan: Eva Victor, regisseur, scenarist én hoofdrolspeler van Sorry, Baby, geeft in interviews aan dat ze gerust ‘zij’ en ‘haar’ mag worden genoemd, maar dat ze het label ‘vrouw’ eigenlijk te beperkend vindt – wat de complexiteit van dit thema nog maar eens onderstreept.

In de film speelt Victor de rol van Agnes, een dromerige twintiger die lesgeeft op de universiteit waaraan ze tot voor kort nog zelf studeerde. In haar laatste studiejaar maakte ze iets traumatisch mee met een mannelijke docent en sindsdien leidt ze een nogal teruggetrokken bestaan. Sinds haar huisgenoot en beste vriendin Lydie (Naomi Ackie) naar New York is verhuisd, heeft Agnes alleen nog geregeld contact met haar buurman Gavin (Lucas Hedges), met wie ze soms het bed deelt.

Eva Victor was tot nog toe enkel bekend van een handvol rollen in tv-series en wat komische internetfilmpjes. Prima werk, maar niets dat suggereerde dat ze zo’n volwassen debuutfilm in zich had. Sorry, Baby is eigenlijk op alle fronten geslaagd, al springt vooral het doortimmerde scenario eruit. In vijf hoofdstukken, die elk een ander jaar belichten, worden we achronologisch heen en weer geleid door Agnes’ recente geschiedenis, tot we steeds meer begrip krijgen voor haar eigenaardigheden. Victor hanteert daarbij een wonderlijke toon: luchtig, dwars en weemoedig tegelijk. Dat het drama consequent een licht absurde bijklank heeft, doet nooit afbreuk aan de ernst ervan, maar verzacht en relativeert het eerder.

Sorry, Baby snijdt nogal wat actuele, spraakmakende thema’s aan: fout mannengedrag, seksueel geweld, struisvogelpolitiek op scholen, queerrelaties, genderidentiteit. Je ziet de gemiddelde Trumpaanhanger al schuimbekkend de bioscoop verlaten. Toch voelt de film nooit nadrukkelijk politiek, daarvoor heeft de maker een veel te milde, poëtische blik. Ten diepste is dit vooral een universeel verhaal over pijn en teleurstelling. Over de vraag hoe een gevoelige ziel zich staande kan houden in zo’n harde wereld.

Die impliciete verteltoon wordt mooi geïllustreerd in de seksscènes. Het incident tussen Agnes en de docent wordt niet getoond, maar alleen achteraf beschreven – feitelijk, klinisch. Daartegenover staat een tedere verbeelding van haar vrijpartijen met buurman Gavin. De eerste poging verloopt wel erg rechttoe rechtaan, dus demonstreert Agnes een volgende keer hoe het ook anders kan, met meer aandacht voor haar genot. Zo maakt Victor duidelijk dat haar personage weer wat veiligheid ervaart, terwijl ze en passant ook nog even de orgasmekloof aankaart. (Zo’n natuurlijke omgang met vrouwelijke seksualiteit roept ook weer associaties op met de film Good One. Daarin is de hoofdpersoon ongesteld en zien we haar meermaals haar tampon verwisselen – een zeldzaamheid in films.)

Of neem de scène waarin Gavin bij Agnes in bad stapt. Met enige gêne houdt hij een hand voor zijn kruis, waarop zij vraagt of ze ernaar mag kijken. Terwijl ze dat doet, stelt ze vast dat ze eigenlijk nog nooit zo bewust een slappe piemel heeft gezien. En dat ze het in deze staat best een lief ding vindt.

Het moment voelt niet per se aan als een statement, maar is dat natuurlijk wel. Een vrouw die een man liefdevol complimenteert met zijn slappe piemel: dat moet de ultieme omkering zijn van ‘grab ’em by the pussy’. En nee, in een film van een mannelijke maker had je zoiets toch niet snel gezien.