De vijftig beste films op Netflix

We trappen de lijst af met een buitengewoon ontroerende documentaire (bekroond met onder meer de publieksprijs op Sundance). De ouders van de Noorse Mats zien met lede ogen aan hoe hun zoon dag in dag uit zit te gamen. Door een ernstige spierziekte is hij bijna nergens anders meer toe in staat. Wanneer ze na zijn dood een afscheidsbericht op internet plaatsen, ontdekken ze dat Mats – als de stoere detective Ibelin – een rijk sociaal leven leidde in World of Warcraft. The Remarkable Life of Ibelin vertelt niet alleen een bijzonder levensverhaal, maar biedt ook een verrassend, vooroordelen weersprekend inkijkje in de wereld van online gaming.

In 1972 stort een vliegtuig neer in het Andesgebergte, met aan boord een Uruguayaans rugbyteam. Slechts 29 van de 45 inzittenden overleeft de crash op de besneeuwde bergtop, en moeten daar zien te overleven. Deze tragische en in de media breed uitgemeten gebeurtenis is meermaals verfilmd, maar deze versie van regisseur J. A. Bayona (van rampenfilm The Impossible) is de beste en meest realistische van allemaal. Hij baseerde zich op het gelijknamige boek van journalist Pablo Vierci - die dat schreef met hulp van een aantal overlevenden - en vond precies het juiste evenwicht tussen werkelijk adembenemende actie en lange dialogen over ethische kwesties. Want hoe ver ga je om te overleven?

Intrigerende documentaire over een lang verborgen gehouden verleden: de geschiedenis van de Clotilda, het laatste Amerikaanse slavenschip. De afstammelingen van de tot slaaf gemaakten leven tegenwoordig in een hechte gemeenschap nabij het stadje Mobile in Alabama, en vertellen hier hun verhaal. Nadat de restanten van het schip gevonden worden, en er dus eindelijk hard bewijs is voor de geschiedenis die hen bindt, begint een periode van heling en een zoektocht naar rechtvaardigheid. Een urgente en aangrijpende vertelling, die knap blootlegt hoe de geschiedenis doorwerkt in het heden. Vloeiend verteld met indrukwekkende archiefbeelden en een scherp oog voor detail. Net als de nummer 50 van onze lijst, The Remarkable Life of Ibelin, won deze docu een prijs op Sundance (Special Jury Award).

Na vijftien jaar brengt het lot vier voormalige studievrienden weer bij elkaar. Ambitieuze politicus Joep (Gijs Scholten van Aschat), homoseksuele ambtenaar Pieter (Pierre Bokma), cokesnuivende advocaat Tom (Peter Blok) en tikje ranzige regisseur Maarten (Jaap Spijkers) zijn allemaal min of meer vastgelopen in hun leven, wat leidt tot pijnlijke, af en toe bijzonder komische verwikkelingen. Mede dankzij de uitstekende acteurs - oude bekenden van de toneelschool in Maastricht - kreeg deze goede telefilm onder meer de publieksprijs op het Nederlands Film Festival. Gebaseerd op een toneelstuk van Maria Goos, die net als bij Pleidooi, Oud Geld en Familie samenwerkte met de in 2005 overleden regisseur Willem van de Sande Bakhuyzen.

Alweer de derde documentaire in de lijst. Filmmaker Kirsten Johnson volgt haar vader met de camera gedurende zijn laatste levensjaren, waarin het steeds slechter met hem gaat. Een zielig portret is Dick Johnson Is Dead echter allerminst, want Johnson laat haar vader voortdurend op humoristische wijze zijn eigen dood naspelen, soms samen met een stuntman. En ook zet ze zijn begrafenis in scène. Ondertussen praten ze openhartig over zijn verleden, zijn grote liefde en zijn alsmaar slechter wordende geheugen. Liefdevolle en eigenzinnige ode aan een liefdevolle en eigenzinnige man. Op het prestigieuze Sundance filmfestival bekroond met de prijs voor ‘Innovation in Nonfiction Storytelling’.

Deze 37ste film in de Godzilla-franchise keert terug naar de dagen waarin het fameuze radioactieve monster voor het eerst opduikt in de Japanse wateren. Het land is net weer een beetje aan het opkrabbelen na de Tweede Wereldoorlog, maar met de komst van Godzilla dreigt opnieuw de massavernietiging. Aan een voormalige kamikazepiloot - die eerder wegdook voor zijn oorlogsplicht - en wat gewiekste oorlogsveteranen de taak om het monster te stoppen. Dat gebeurt uiteraard met het nodige visuele spektakel, maar de film overtuigt juist ook op de kleinere, meer melodramatische momenten. Een van de betere monsterfilms in tijden. Bekroond met de Oscar voor beste visuele effecten, ondanks een beperkt budget.

Ingenieur Luka wil een spoorlijn aanleggen naar zijn Bosnische dorpje om het toerisme te stimuleren. Maar de oorlog breekt uit, zijn vrouw verlaat hem, zijn zoon wordt krijgsgevangen genomen en hijzelf wordt verliefd op de moslima die geruild moet worden tegen zijn zoon. Zoals gebruikelijk vult regisseur Emir Kusturica (Time of the Gypsies) zijn film binnen de kortste keren met wildebrassen, beren, varkens, honden en mafkezen. Dat viel in 2004 niet bij iedereen in goede aarde: door de oorlog af te doen als een parade van zatlappen bagatelliseerde hij het menselijk leed, vonden sommige critici. Maar voor de liefhebber is Life is a Miracle vooral een energieke en surrealistische wervelwind die toont dat oorlog simpelweg waanzin is, en dat je er daarom maar beter om kan lachen. Tweemaal bekroond in Cannes, onder meer met de Palm Dog (voor de beste hondenrol van het festival).

Terwijl het hart van Rome wordt geteisterd door enorme branden, speelt zich aan de rafelranden van de stad een ander drama af. Wanneer de zestienjarige kruimelcrimineel Manuel weigert mee te werken aan een belangrijke politieke zaak, willen verschillende partijen hem dood hebben. Gelukkig krijgt Manuel hulp van zijn (schijnbaar) dementerende vader Daytona (La grande bellezza’s Toni Servillo in een fijne bijrol), en een handvol andere oudgedienden. Buitengewoon soepel verteld en fraai geschoten misdaadverhaal van regisseur Stefano Sollima doet regelmatig denken aan het genrewerk van diens Amerikaanse collega Michael Mann. Wat geen kritiek is, maar een compliment.

Nog een Italiaanse film in onze top vijftig: L'albero degli zoccoli (in Nederland uitgebracht als De klompenboom). Kroniek van vijf gezinnen van landarbeiders op een grote Lombardische boerderij rond 1890, die eindigt als een van de vaders stiekem een populier omhakt om een klomp uit te snijden voor zijn schoolgaande zoon en na de ontdekking op staande voet wordt ontslagen. Dit zeer persoonlijke meesterwerk van Ermanno Olmi, die met twee films in deze top vijftig is vertegenwoordigd, wordt door amateurs gespeeld in het dialect van Bergamo dat ook voor Italië ondertiteld moest worden. Curieus tweeduidig beeld van religie die zowel kracht geeft en tot verdere ontwikkeling stimuleert als gelatenheid tegenover de omstandigheden dicteert. Bekroond met de Gouden Palm in Cannes.

De tweede Nederlandse film in de lijst, na Cloaca. Indrukwekkend speelfilmdebuut van striptekenaar Guido van Driel, gebaseerd op zijn eigen graphic novel Om mekaar in Dokkum. De klootzak uit de titel is gangster Ronnie (een ijzersterke Yorick van Wageningen), die na een moordaanslag terugkeert als ander mens. Tot ongenoegen van zijn oud-collega's én slachtoffers. De zoektocht naar zijn belager brengt Ronnie in Dokkum, waar hij het pad kruist van asielzoeker Eduardo. Wonderlijke mix van misdaad en maatschappijkritiek werkt prima, mede dankzij het fraaie camerawerk van Lennert Hillege.

Tientallen meters (soms wel meer dan honderd) naar beneden duiken zonder duikuitrusting tot de duisternis van de oceaan je opslokt, het klinkt niet echt uitnodigend. De Italiaanse freediver Alessia Zecchini wil echter niets liever. In deze documentaire traint ze samen met veiligheidsduiker Stephen Keenan om het wereldrecord tijdens de ‘Vertical Blue’, het Wimbledon van het freediven, te verbreken. Dit levert prachtige en onheilspellende beelden van eenzame duikers op, maar je ziet ze ook worstelen met de laatste meters, black outs krijgen, gereanimeerd worden en soms keren ze helemaal niet meer terug uit de diepte. Elke duik kan je laatste zijn en die spanning voel je als kijker van de eerste tot en met de laatste minuut.

Moeilijke mannen zijn Michael (Mark Duplass) en Andy (Ray Romano). Schuchtere types die al in paniek raken als iemand over het weer wil praten. Toch hebben ze elkaar gevonden, als buren in een shabby appartementencomplex. Ze eten samen pizza, maken puzzels, bekijken obscure kungfufilms. Dan wordt Michael ongeneeslijk ziek. Hij wil euthanasie, maar daar is Andy het niet mee eens. De plot van deze ingetogen tragikomedie roept wel wat vragen op (waar is de arts in het proces?), maar de toon is aangenaam luchtig en de goeddeels improviserende acteurs leveren prachtig werk, zeker in het aangrijpende slot.

Amerikaanse filmmaker en amateurwielrenner Bryan Fogel besluit de effecten van doping op zichzelf te onderzoeken. Via via komt hij in contact met een excentrieke Russische arts, die bereid is zijn experiment te begeleiden. Totaal onverwacht klapt deze Rus vervolgens uit de school over zijn betrokkenheid bij een gigantisch dopingschandaal, geïnitieerd door Vladimir Poetin himself. En zo wordt deze variant op Super Size Me (de McDonald’s-docu) opeens een sensationele thriller in de lijn van Citizenfour (de Snowden-docu). De rommelige structuur wordt ruimschoots gecompenseerd door de verbluffende inhoud.

Komisch drama over de moeizame totstandkoming van het scenario voor Orson Welles’ filmklassieker Citizen Kane (1941). Verteld vanuit het standpunt van de schrijver van dat scenario, Herman ‘Mank’ Mankiewiecz. De ruim twee uur durende film springt heen en weer in de tijd en zit propvol personages, maar regisseur David Fincher zorgt ervoor dat het verhaal – geschreven door zijn vader Jack – geen moment gaat slepen. En de briljante, cynische Mank wordt met veel humor en energie gespeeld door Gary Oldman. Uiteraard geschoten in zwart-wit (camera: Erik Messerschmidt), want alle beelden die we van toen kennen zijn in zwart-wit.

Baby (Ansel Elgort) is de naam van een jonge chauffeur van vluchtauto's. Wanneer Baby verliefd wordt op serveerster Debora (Lily James) wil hij stoppen met zijn criminele activiteiten. Maar hij is zo goed dat zijn baas (Kevin Spacey) hem niet zomaar laat gaan. Niet minder dan dertig rocksongs propte regisseur Edgar Wright (Shaun of the Dead) in de soundtrack van deze heerlijk romantische actiefilm, met een centrale positie voor het nummer 'Hocus Pocus' van de Nederlandse jaren zeventig-band Focus. Voor de vele achtervolgingsscènes won Wright advies in bij echte chauffeurs van vluchtauto's.

Dit drie uur durende, fantasierijke epos over de strijd tegen de Britse overheersing betekende de internationale doorbraak van de Indiase blockbusterkoning S.S. Rajamouli, die de afgelopen jaren in eigen land furore maakte met epische en inventieve actiefilms uit Tollywood (de filmindustrie uit Haiderabad, in het zuiden van India). Met een aaneenschakeling van waanzinnige stunts, digitale gevechten tussen tijgers en wolven en opzwepend patriotisme heeft hij een onweerstaanbare en unieke filmervaring gecreëerd. En dan zijn er ook nog de uitzinnige dans- en zangnummers, die je gerust meerdere keren kunt bekijken. Dat RRR (Rise Roar Revolt) het niet moet hebben van subtiele dialogen en ook nog eens extreem masculien en nationalistisch is, neem je graag voor lief. Oscar voor 'best original song'

Japanse animatiegrootmeester Hayao Miyazaki (1941), met maar liefst vijf films in de lijst vertegenwoordig, leek in 2013 zijn imposante oeuvre passend af te sluiten met het weemoedige The Wind Rises. Het gepensioneerde bestaan bleek echter toch niet aan hem besteed en dus keerde hij terug naar de tekentafel voor dit semi-autobiografische sprookje voor volwassenen, over een jongen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn moeder verliest, naar het platteland verhuist en vervolgens een magische (en duistere) wereld vol pratende dieren ontdekt. Typisch Miyazaki, en verrassen doet The Boy and the Heron dan ook maar zelden, maar de animatie is wonderschoon en de boodschap over verlies en rouw ontroert.

Ook op Netflix te zien en een dikke aanrader: de prachtige documentaire Hayao Miyazaki and the Heron

Onderzoeker in opleiding (Jennifer Lawrence) en haar professor (Leonardo DiCaprio) spotten enorme komeet en rekenen uit dat ie over zes maanden zal inslaan op de aarde. Met de kracht van een miljard atoombommen. Maar niemand die hen serieus neemt. Regisseur Adam McKay, die eerder in The Big Short de financiële crisis van 2008 al op de korrel had genomen, geeft met Don’t Look Up een snijdend commentaar op de klimaatcrisis en de gepolariseerde en opportunistische wereld waarin we nu leven. Deze vileine komedie over het einde van de wereld wordt af en toe wel een klucht, maar altijd een die bijt en serieus genomen wil worden.

Films van de Japanse animatiestudio Ghibli doen het altijd goed in de top vijftig, en dit is na The Boy and the Heron alweer de tweede (en zeker nog niet de laatste). Dit bitterzoete animatiesprookje van regisseur Isao Takahata ontbrak vaak in vorige versies, maar wist nu wel een plekje te bemachtigen in onze lijst. The Tale of the Princess Kaguya gaat over een oude bamboesnijder die een baby in een bamboespruit ontdekt. Hij voedt het meisje op, dat in wonderbaarlijk tempo opgroeit tot een prachtige prinses. Stilistisch is de film een hoogtepunt in de animatiegeschiedenis: alleen al de wijze waarop met enkele penseelstreken een kruipende, klauterende en spelende baby op het doek wordt getoverd is van een grootse, aandoenlijke schoonheid.

Nog een animatiefilm in de lijst. Ditmaal een vrolijke DreamWorks-film voor het hele gezin, die verrassend genoeg geschreven werd door Charlie Kaufman, scenarist van eigenzinnige films als Adaptation en Eternal Sunshine of the Spotless Mind. De plot is gebaseerd op een prentenboek van Emma Yarlett, maar de ontregelende vertelvorm en existentiële thema’s zijn vintage Kaufman. Hoofdpersoon Orion is een joch van een jaar of elf dat extreem bang is in het donker. Op een nacht wordt hij bezocht door Donker zelf, die hem ook voorstelt aan collega’s als Slaap, Droom en Stilte. In visueel opzicht niet al te opmerkelijk, maar inhoudelijk prachtig.

Onthutsende, maar soms ook inspirerende kijk achter de schermen van de Andy Kaufman-biopic Man on the Moon (1999). Hoofdrolspeler Jim Carrey wordt gevolgd tijdens de vier maanden durende opnamen van de film. Vier maanden waarin hij nooit uit zijn rol van de anarchistische komiek Kaufman (en diens grove alter ego Tony Clifton) stapt. Cast en crew worden gek van hem, en de toeschouwer af en toe ook, maar tegelijkertijd is het een ode aan de moeite die acteurs doen voor een rol. Carrey zelf, met enorme baard, kijkt in een onthullend interview met regisseur Smith terug op die voor zijn latere leven bepalende periode.

In vorige edities viel deze Italiaanse tragikomische klassieker net buiten de lijst, nu staat ie behoorlijk hoog. Il posto is een soort neorealistische tegenhanger van Billy Wilders The Apartment, met een vleugje The Office, en gaat over een jongeman die uit geldgebrek zijn studie afbreekt om te gaan werken bij een groot, anoniem bedrijf in Milaan. Waar een incidentele ontmoeting met een knappe, vriendelijke medewerkster het enige lichtpuntje vormt. Het is knap hoe regisseur Ermanno Olmi (van Gouden Palm-winnaar L'albero degli zoccoli, nummer 42 in de lijst) vastlegt hoe het pietluttige en existentiële op de werkplek samenkomen. Met als hoogte-/dieptepunt een van de meest troosteloze feestscènes uit de cinema. Een favoriet van Martin Scorsese, die bepaalde shots naar eigen zeggen kopieerde in Raging Bull.

Verrassend ingetogen, intelligent debuut van de 23-jarige filmmaker John Singleton (1968-2019) over het leven in de zwarte wijk South Central in LA. Zijn inmiddels klassiek te noemen film toont een gemeenschap die constant op scherp staat - geweld hangt in de lucht, er hoeft nauwelijks een aanleiding te zijn om het los te laten barsten. Centraal staan twee broers, de voor galg en rad opgroeiende Doughboy (gespeeld door rapper Ice Cube) en zijn bravere broer Ricky (Morris Chestnut). De schrijnende en indrukwekkende film vormt een oproep tot vrede in de ‘hood'.

Een Amerikaanse multinational schrijft een wedstrijd uit waarbij boeren overal ter wereld genetisch gemanipuleerde superbiggen moeten fokken. Okja, van het Zuid-Koreaanse weesmeisje Mija en haar opa, is de allergrootste, maar Mija wil Okja niet afstaan. De film van de gerenommeerde filmmaker Bong Joon-ho (Parasite, Memories of Murder) begint als vrolijke mengeling van kinderfilm, politieke satire en actiefilm, maar wordt allengs somberder en cynischer. Het supervarken werd ontworpen door de Nederlander Erik-Jan de Boer, die in 2013 een Oscar won voor de (computer)tijger uit Life of Pi van Ang Lee.

Regisseur Amy Heckerling (Fast Times at Ridgemont High) verplaatste Jane Austens 'Emma' uit 1816 losjes naar de fraaie buitenwijken van Los Angeles waar tieners zich bezighouden met seks, kleren, populariteit en plastische chirurgie (let op de verbonden neuzen en kinnen!). De razend populaire scholiere Cher (Alicia Silverstone) is de vleesgeworden onnozelheid. Venijn kent ze niet, daarvoor is ze te naïef. De trammelant begint als ze wordt overschaduwd door haar protegee. Onbeantwoorde liefde verergert de zaak. En dan zit ze ook nog opgescheept met haar saaie ex-stiefbroer. Een absolute klassieker in het tienerkomediegenre en een vaste kracht in onze top vijftig.

In deze prachtig minimalistische documentaire over Harry Dean Stanton (1926-2017) komen we eigenlijk maar weinig te weten over de iconische karakteracteur. Stanton, verantwoordelijk voor meer dan 200 geweldige bij- en hoofdrollen in zowel het arthouse- als Hollywood-circuit, is een man van weinig woorden. Zoals in zijn beste rollen spreekt de acteur eerder met zijn gezicht. Regisseur Sophie Huber begrijpt dit en legt Stanton veelal in close-up vast terwijl hij melancholische countryliedjes zingt, hardop mijmert over het lot van de mens, of herinneringen ophaalt met collega’s en vrienden als David Lynch en Kris Kristofferson. Soms is er gewoonweg niet meer nodig dan dat om een prachtig portret te doen ontstaan van een bijzonder persoon en geweldige acteur.

De op één na hoogst genoteerde documentaire in de lijst gaat over de gruwelen van het Amerikaanse gevangenissysteem. Dit poëtisch gefilmde regiedebuut van activist Angela Patton en videoclipmaker Natalie Rae is relatief hoopvol in vergelijking met andere gevangenisdocu’s, omdat de focus ligt op rehabilitatie en tweede kansen. Centraal staat een programma dat opgesloten vaders de gelegenheid biedt een feestavond met hun dochters te beleven. Zonder oordeel volgt de film vier Afro-Amerikaanse meisjes en hun vaders vóór, tijdens en na de bewuste avond, met een zeer aangrijpend resultaat. Medegeproduceerd door acteurs Kerry Washington en Joel Edgerton. Winnaar van de publieksprijs op het prestigieuze Sundance Film Festival (net als de nummer 50 in onze lijst, The Remarkable Life of Ibelin).

De derde Ghibli-film in deze lijst is een sprookje over een schuchter, achttienjarig meisje dat door een heks in een oud vrouwtje wordt veranderd. Onverschrokken trekt zij de natuur in om haar oude gedaante terug te krijgen en de wereld van de ondergang te redden. Howl's Moving Castle is een vrije verfilming van het gelijknamige boek van de Britse fantasyschrijver Diana Wynne Jones. Animatiegrootheid Hayao Miyazaki - van wie ook drie andere films deze lijst haalden - maakte er een meeslepende film van. Een beetje Faust en een beetje Alice in Wonderland, vol fraaie details en wonderbaarlijke transformaties. Topvertier voor alle leeftijden.

De hoogst genoteerde documentaire in de lijst is van de Duitse veelfilmer en meestercineast Werner Herzog (Aguirre, der Zorn Gottes, Fitzcarraldo), wiens werk meer dan eens in het teken staat van grenzen opzoeken en de plek van de mens in de natuur. Zo ook Into the Inferno, een hoogst fascinerende, filosofische docu over de invloed van vulkanen op de mens en zijn omgeving. Op antropologische wijze onderzoeken Herzog en vulkanoloog Clive Oppenheimer het natuurfenomeen, door de focus te leggen op volkeren en leefgemeenschappen die om de vuurspuwende bergen wonen of hebben gewoond. Zijn hypnotiserende zoektocht brengt de kijker langs vulkanen in Ethiopië, IJsland en zelfs Noord-Korea, waar de invloed van vulkanisme veel verder reikt dan alleen angst voor de gevaren ervan.

Wanneer hun jongste broertje overlijdt door bruut politieoptreden komen drie broers in de (fictieve) banlieue Athena lijnrecht tegenover elkaar te staan. Karim leidt de opstand, Abdel zit in het leger en probeert Karim op andere gedachten te brengen, en Moktar is alleen maar bang dat de rellen zijn lucratieve drugsdeals zullen verstoren. Regisseur Romain Gavras (zoon van Costa-Gavras, de beroemde regisseur van politieke films) plaatst de kijker midden in de opstand in Athena en laat ons anderhalf uur lang meerennen met de opgejaagde personages. Overweldigend, indrukwekkend en uitputtend. Met uitstekend spel van Dali Benssalah als Abdel, die de broers wanhopig bij elkaar probeert te houden. De enige Franse film in onze lijst.

Het prachtige La grande bellezza van de Italiaanse cineast Paolo Sorrentino - de nummer 39 in een vorige editie van deze lijst - staat helaas niet meer op Netflix. Sorrentino’s fraaie, semi-autobiografische en voor de streamingdienst gemaakte The Hand of God gelukkig nog wel. Daarin volgen we tiener Fabietto (alterego van Sorrentino) die in de jaren tachtig van de vorige eeuw een zorgeloze jeugd heeft in het Napels van Diego Maradona. Maar de zorgeloosheid is definitief voorbij wanneer zijn ouders het slachtoffer worden van een bizar ongeluk. Dit tragikomische familiedrama is veel aardser en minder gestileerd dan zijn vorige werk, maar ook aangrijpender en persoonlijker. Op Venetië 2021 won de film de Juryprijs, en kreeg de jonge acteur Filippo Scotti, die Fabietto speelt, de Marcello Mastroianni Award, de prijs voor de beste acteur van het festival.

De vroege films van de Amerikaanse filmmaker Noah Baumbach, van wie twee films deze top vijftig haalden, worden voornamelijk bevolkt door navelstarende neuroten uit de Amerikaanse Oostkust-middenklasse. Deze sterk autobiogekleurde fictie over het gezin Berkman verklaart het een en ander. Brooklyn, NY, 1986. Opklimmende schrijfster Joan (Laura Linney) en onuitstaanbaar hautaine echtgenoot Bernard (Jeff Daniels) hebben een wrakkig huwelijk waarvan zonen Frank en Walt de al vakkundig verknipte vruchten zijn. Met soms gênante voyeursblik volgt Baumbach het splijtingsproces, maar de film roept ook mededogen op, met al die in het leven stuntelende personages. Het scenario, dat Baumbach baseerde op het gebroken huwelijk van zijn ouders, werd genomineerd voor een Oscar.

Vaste prik in onze top vijftig is deze fantastisch knap gemaakte combinatie van komedieshow en muziekfilm van komiek/regisseur Bo Burnham (Eight Grade). Omdat hij zich, thuis opgesloten tijdens de pandemie, verveelde, besloot hij een project te beginnen. Hij schreef liedjes voor een show, tekstjes voor tussendoor, legde ze zelf vast op camera, en maakte zo eigenhandig een fascinerend multimediaal dagboek over een gemankeerd leven tijdens de lockdown. Het spectaculair uit de hand gelopen project vertelt dan ook nog zinnige dingen over internet en social media, over zijn angsten en depressieve gevoelens, en is afwisselend grappig, heel aangrijpend en bovenal prachtig gemaakt. De creatieve duizendpoot Burnham in topvorm.

Zoveelste verfilming van het wereldberoemde boek van Louise May Alcott weet desondanks een geheel eigen draai te geven aan het bekende verhaal over een verarmd bourgeois-gezin ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog. Aspirant-schrijver Jo (Saoirse Ronan), een van de vier zussen in het gezin, staat nog steeds centraal, maar regisseur Greta Gerwig (die ook het scenario schreef) toont opvallend veel begrip voor de ambitieuze Amy (Florence Pugh), die in vorige versies steevast de ‘foute zus’ was. Genomineerd voor zes Oscars, waaronder – zeer terecht – voor beste hoofdrol (Ronan) en beste bijrol (Pugh). Gerwig scoorde enkele jaren later een gigantische hit met Barbie, maar dit is met afstand haar beste film tot nu toe.

Lange tijd ontbrak dit animatiemeesterwerk in de Ghibli-collectie op Netflix, maar sinds september 2024 is deze indrukwekkende oorlogsfilm eindelijk ook te zien. Het verhaal speelt zich af in Japan, tegen het einde van WOII. Amerikaanse B-29s werpen tonnen brandbommen uit boven de stad Kobe. De veertienjarige Seito en zijn vierjarige zusje Setsuko zijn oorlogswezen. Ze worden opgevangen door hun tante die ook in Kobe woont. Erg aardig en hartelijk is ze niet, want ze laat geen ogenblik voorbijgaan zonder de wezen eraan te herinneren dat ze een blok aan het been zijn van de familie en dat ze moeten werken voor hun dagelijkse portie rijst. Seito besluit om er met zijn zusje tussen uit te knijpen. Een aangrijpende en schitterende animatiefilm die zonder opsmuk de wreedheid van de oorlog laat zien. Ongeschikt voor kleine kinderen, want die zullen gekweld worden door nachtmerries vanwege de dikwijls zeer harde beelden.

De enerverende oorlogsthriller 1917 wekt de indruk in één ononderbroken shot te zijn gefilmd – een vorm die altijd iets opzichtigs heeft. Ervaren kijkers zullen zich dan ook geregeld afvragen hoe cinematograaf Roger Deakins het kunstje heeft geflikt. De verbluffende techniek zit het drama echter niet in de weg, maar draagt bij aan een zeldzaam beklemmende spanning. Regisseur Sam Mendes baseerde de plot, over twee Britse soldaten die in de Noord-Franse loopgraven op een levensgevaarlijke missie worden gestuurd, op ervaringen van zijn grootvader, en weet de chaos en tragiek van The Great War adembenemend dichtbij te brengen. Oscars voor het camerawerk, de effecten en de audio-mix, en verkozen tot beste film van 2020 door de lezers van VPRO Cinema.

Eerste speelfilm in twaalf jaar van regisseur Jane Campion (The Piano) is deze fraaie bewerking van de gelijknamige roman van Thomas Savage uit 1967. Over cowboy Phil Burbank (Benedict Cumberbatch), die in de jaren twintig van de vorige eeuw in Montana een ranch runt. Naar de buitenwereld toe gedraagt hij zich als de stoere macho die neerkijkt op alles wat zwak en verfijnd is, maar diep van binnen hunkert hij naar aanraking. Bijvoorbeeld door Peter, de zoon van weduwe Ruth. Het is even wennen, maar dan overtuigt de doorgaans fijnbesnaarde Cumberbatch des te meer als de ruwe en gekwelde Phil. En de dramatische climax van The Power of the Dog is even bloedstollend als aangrijpend. Winnaar van de Oscar voor Beste Regie.

Charlie Kaufman is vooral bekend van zijn scenario’s voor Being John Malkovich en Eternal Sunshine of the Spotless Mind - en schreef tevens het script voor onze nummer 31, Orion and the Dark -, maar de Amerikaan kruipt daarnaast soms ook in de regiestoel. Hij baseerde zich voor zijn derde film I'm Thinking of Ending Things voor het eerst op het verhaal van een ander (de gelijknamige roman van Iain Reid), maar ook dit is weer een typische Kaufmanfilm geworden. Een jonge vrouw (Jessie Buckley) is met haar kersverse, nogal saaie vriendje (Jesse Plemons) op weg naar de boerderij van zijn ouders. En de hele tijd hoort ze een stemmetje in haar hoofd dat zegt: ‘Ik denk erover om er een eind aan te maken.’ Aan wat? De relatie, haar leven, zijn leven? Een prachtige, ondoorgrondelijke, melancholieke en hartverscheurend droevige film.

Waar The Squid and the Whale (nummer 19 in de lijst) ging over het gebroken huwelijk van zijn ouders, baseerde de Amerikaanse filmmaker Noah Baumbach Marriage Story op een scheiding die hij zelf doormaakte (tegenwoordig is hij getrouwd met Little Women-regisseur Greta Gerwig). Acteurs Adam Driver en Scarlett Johansson zijn weergaloos als theaterregisseur Charlie en actrice Nicole, die na jaren huwelijk besluiten uit elkaar te gaan. Aanvankelijk verloopt dat nog redelijk amicaal – ze hebben samen een achtjarige zoon – maar zodra de advocaten erbij worden gehaald gaat het mis. Een bitterzoet meesterwerk, dat zowel hartverwarmend als hartverscheurend is. Laura Dern kreeg een Oscar voor haar fantastische bijrol als de advocaat van Nicole. Na dit succes sloot Baumbach een overeenkomst met Netflix voor het maken van een aantal films voor de streamingdienst, waarvan het twee jaar geleden verschenen White Noise de eerste is.

Nóg een prachtige Ghibli-titel in deze lijst. Ditmaal een verhaal over een jonge heldhaftige prins, genaamd Ashitaka, die nadat hij een paar kinderen uit zijn dorp probeert te redden van een dol geworden, monsterlijk zwijn, besmet raakt met een geheimzinnige ziekte. Op zoek naar genezing belandt hij midden in de strijd tussen een geheimzinnige prinses en een geïndustrialiseerde gemeenschap. Een oorlog waarin boswezens het opnemen tegen vuurwapens. Dit ambachtelijk gemaakte eco-sprookje is misschien wel de beste film van tekenmeester Hayao Miyazaki, vanwege de fijne, niet drammerige boodschap, het meeslepende verhaal en niet in de laatste plaats vanwege alle levensechte, boeiende personages. En toch belandde twee andere film van de Japanse regisseur nog net een aantal plekjes hoger op onze lijst.

Al zolang hij zich kan herinneren wil Henry (Ray Liotta) een gangster worden. En vanaf zijn zestiende mag hij inderdaad aan de slag bij de Italiaanse maffia-familie de Luccheses. Zijn carrière loopt voorspoedig. Martin Scorsese luisterde als jochie graag naar de sterke en grappige verhalen die gangsters in de New Yorkse buurt waarin hij opgroeide op straathoeken vertelden. Zijn sublieme Goodfellas baseerde hij op de biografie van de echte Henry Hill. Robert De Niro had intensief contact met Hill om te bestuderen hoe zijn personage, een collega van Henry, handelde, liep en sprak. En zo viel alles perfect op zijn plek. Uitbundig, virtuoos en grimmig misdaadepos.

IJzersterke bewerking van de gelijknamige, beklemmende novelle van de Italiaanse schrijfster Elena Ferrante, over de 48-jarige literatuurprofessor Leda Caruso (uitstekend gespeeld door zowel Olivia Colman als de jonge Jessie Buckley, in de flashbacks). Die ziet tijdens een werkvakantie op een Grieks eiland een jonge moeder en haar dochtertje op het strand spelen. De manier waarop de moeder (Dakota Johnson) met haar dochter speelt, en hoe die op haar beurt moedertje speelt over haar pop, roepen bij Leda herinneringen op aan haar eigen moederschap. Maar dat zijn geen goede herinneringen. Ferrante wilde per se dat haar verhaal geregisseerd zou worden door een vrouw. Maggie Gyllenhaal debuteerde als regisseur met deze prachtige verfilming en werd genomineerd voor een Oscar voor het best bewerkte script. Ook Buckley en Colman werden genomineerd voor hun acteerprestaties, maar grepen naast de prijzen. De populaire Paul Mescal (Aftersun) heeft een bijrol in de film.

Een constante in elke editie van onze top vijftig is Roma. Je kunt dan ook moeilijk om deze wonderschone dramafilm van de Mexicaanse regisseur Alfonso Cuarón heen. Cuarón vertelt ditmaal een heel intiem verhaal, vol autobiografische details, maar dan wel geschoten in de wervelende visuele stijl van zijn spektakelfilms Children of Men en Gravity. We volgen een jaar uit het leven van een welgesteld gezin in Mexico-Stad, begin jaren zeventig, door de ogen van inwonend kindermeisje Cleo. Huiselijk geluk, hartverscheurend drama en flarden geschiedenis worden subtiel vervlochten als in een literaire roman. Toch is Roma pure cinema, vol wonderschone, sereen bewegende zwart-witbeelden waarin van alles te ontdekken valt. De prachtfilm won als eerste Netflix-productie ooit de hoofdprijs op een groot filmfestival (de Gouden Leeuw in Venetië). Cuarón (niet alleen regisseur van de film maar ook actief als scenarist, producent, cameraman én editor) kreeg Oscars voor het camerawerk en de regie, en Roma won ook in de categorie beste niet-Engelstalige film.

Coming-of-age-meesterwerk van regisseur en animator Hayao Miyazaki. De film opent met een familie-uitje dat strandt in een verlaten pretpark waar de ouders van de tienjarige Chihiro prompt veranderen in enorme varkens. Het park blijkt een rustplek voor allerhande goden en geesten die hun tijd tussen de mensen achter de rug hebben. Chihiro leert de absurde regels van haar nieuwe, op wankel kapitalistische leest geschoeide wereld - samen met vriendje Haku - en transformeert van een doorsnee verwend meisje in een zelfverzekerde heldin. Spirited Away was jarenlang de best bezochte animatiefilm in thuisland Japan en zorgde voor Miyazaki’s doorbraak bij het grote publiek in het Westen, waar dit onvergetelijke avontuur een Gouden Beer en een Oscar won.

Indrukwekkende biopic over J.Robert Oppenheimer, de ‘vader van de atoombom’. Van zijn studententijd in Engeland in de jaren twintig, waar hij Bohr en de kwantummechanica leerde kennen, tot de geheime verhoren in de jaren vijftig, toen de gevierde wetenschapper verdacht werd van communistische sympathieën. Alles komt voorbij, maar zwaartepunt is het ontwikkelen, bouwen en tot ontploffing brengen van de atoombom in Los Alamos, New Mexico. Zoals altijd bij Christopher Nolan (Interstellar) is Oppenheimer een visueel spektakelstuk geworden (de prachtige beelden zijn van de Nederlandse cameraman Hoyte van Hoytema), maar Nolan gunt ons ook een kijkje in het gekwelde brein van Oppenheimer zelf, die wist dat de wereld na zijn uitvinding voorgoed veranderd was. Winnaar van zeven Oscars, onder meer voor beste film en beste cinematografie.

De hoogst genoteerde film van animatiestudio Ghibli is deze prachtig serene, inmiddels klassieke animatiefilm over twee meisjes die naar het platteland verhuizen om dichter bij hun moeder in het ziekenhuis te kunnen zijn. In het nabijgelegen bos ontdekken ze geesten, maar in de hartverwarmende film komt geen slechterik voor. In tegenstelling tot modernere anime is deze nog geheel met de hand getekend, beeldje voor beeldje, veelal door regisseur en tekenmeester Hayao Miyazaki zelf. De zachte grijze reus uit de film vormt inmiddels het logo van de studio en is als knuffelversie in vrijwel elk Japans huishouden te vinden.

Het zenuwslopende misdaaddrama Uncut Gems van de broertjes Benny en Josh Safdie (Good Time) is een van de beste thrillers die te zien zijn op Netflix, en eindigt net als in de vorige editie op plek vier van deze lijst. Het verhaal speelt zich af in New York, waar juwelier Howard Ratner (Adam Sandler) zijn leven leeft in de hoogste versnelling. Hij heeft een gezin, aanzien, en een goed lopende zaak, maar is altijd op zoek naar een nieuwe deal of de volgende kans. Hij houdt zoveel bordjes in de lucht, dat het een kwestie van tijd is tot er eentje valt. Zonder de kijker ook maar een seconde rust te gunnen slepen de Safdies hun hoofdpersonage van cruciale ontmoeting naar cruciale ontmoeting. Een onnavolgbaar spannende en energieke misdaadfilm, waarin de altijd opgefokte, panische en uitgelaten Ratner geweldig wordt gespeeld door Adam Sandler.

Luitenant T.E. Lawrence (Peter O'Toole) leidt tijdens WO I een weinig opwindend bestaan in Caïro, totdat hij, vanwege zijn interesse in de lokale bevolking, in gesprek komt met de Arabische prins Feisal (Alec Guinness), die zich verzet tegen de Ottomaanse strijdkrachten. Tegen alle verwachtingen in lukt het Lawrence een strijdmacht te vormen uit de rivaliserende Arabische stammen en de Turken enkele zware slagen toe te brengen. Monumentaal epos, prachtig gefotografeerd, grote sterren in topvorm en een ijzersterk script. Zeven Oscars, onder andere voor beste film en beste regie. Algemeen beschouwd als een hoogtepunt uit de filmgeschiedenis. Speelduur: drie uur en 47 minuten.

Na de klassieke Disneyfilm uit 1940 over het houten jongetje Pinocchio, verschenen er nog veel meer verfilmingen van Carlo Collodi’s klassieke kinderboek, maar deze film van de Mexicaanse Guillermo Del Toro (The Shape of Water) is de enige die minstens zo goed is. Del Toro mengt de grimmigheid van het boek met het sentiment van Disney en voegt daar allerlei persoonlijke stokpaardjes aan toe. Het verhaal over de levende marionet is verplaatst naar de jaren dertig, als Italië in de greep is van het fascisme. In die setting krijgt Pinocchio’s opstandigheid een heel andere lading. Meesterlijk ontworpen en uitgevoerd. Del Toro was maar liefst vijftien jaar bezig om dit fantastische project te realiseren.

'Ik wilde na het sombere Magnolia een leuke, fijne film maken, en daar horen bonte kleuren blij. Het is eigenlijk heel simpel: Wil je een blije film, gebruik dan blije kleuren.' Dat vertelde regisseur Paul Thomas Anderson ons in 2003 over zijn heerlijk dwarse liefdesavontuur Punch-Drunk Love, de nieuwe nummer één in onze Netflix Top 50. De verrassende hoofdrol in de film is voor Adam Sandler, die sinds zijn doorbraak in 1993 in talloze kolderieke, soms ronduit platvloerse films speelde. In Punch-Drunk Love is hij geweldig als een emotioneel getergde man die onder het juk van zeven zussen worstelt met agressie en genegenheid. Emily Watson speelt de verwante ziel die hem alles vergeeft en Philip Seymour Hoffman speelt de telefoonseksbaas die wordt vergeven. In Cannes bekroond met de prijs voor beste regisseur.