Twintig alternatieve kerstfilms om te streamen

Acht vrouwen komen samen in een afgelegen, ingesneeuwd landhuis om kerst te vieren. Scenarist-regisseur François Ozon brengt Franse diva's van drie generaties bij elkaar in een whodunnit-soap die de jaren vijftig terughaalt met opzettelijke nepsneeuw en oogverblindende neonkleuren. Hoe Ozon het flikt is een raadsel, maar zelfs de liedjes die de personages zingen krijgen een min of meer logische plaats op zijn wonderbaarlijke toneel. Een moord op de enige man in de film moet daar opgelost worden. Is de koele Gaby (Catherine Deneuve) de dader, of haar maffe zus (Isabelle Huppert), of toch de arrogante dienstmeid (Emmanuelle Béart)?

Deze vlijmscherpe tragikomedie speelt zich grotendeels tijdens de feestdagen af, inclusief een uitbundig kerstfeest op kantoor. The Apartment draait om klerk C.C. Baxter (Jack Lemmon), die voortdurend zijn appartement aan zijn bazen van het kantoor uitleent, die daar hun overspelige activiteiten ontplooien. Daarmee zette Billy Wilder het klassieke patroon op zijn kop; hij volgt in de vijfvoudige Oscarwinnaar niet de tortelduiven, maar de sukkelige, angstige man die 's avonds alleen terugkeert naar zijn huis, waarin anderen wilde avonturen beleefden toen hij zijn tijd doodde op straat. Toch vindt ook Baxter de nooduitgang richting het echte leven: wanneer hij het liftmeisje (Shirley MacLaine) bewusteloos aantreft, beseft hij dat er meer is dan carrière maken en ja knikken.

Begin jaren vijftig, New York. In aanloop naar de kerstdagen valt de jonge fotografe Therese (een voortreffelijke Rooney Mara) tot haar eigen verbazing voor de al wat oudere, getrouwde Carol (Cate Blanchett, een van de drijvende krachten achter deze film). Maar begin jaren vijftig is de moraal nog strikt en onverbiddelijk en is de liefde tussen twee vrouwen verboden. De liefde tussen Therese en Carol laat zich echter niet beteugelen, en wat volgt is een aangrijpend, opwindend en superieur melodrama. Trefzeker geregisseerd door Todd Haynes (Far from Heaven, May December) en gebaseerd op het destijds geruchtmakende boek The Price of Salt (1952) van Patricia Highsmith.

Carol draait momenteel ook opnieuw in de bioscoop, ter ere van het 10-jarig jubileum van de film

Dit actiespektakel kon natuurlijk niet ontbreken op deze lijst. New Yorkse politieman John McClane (Bruce Willis) reist met Kerstmis af naar een feestje in de wolkenkrabber in Los Angeles waar zijn vrouw werkt. Helaas heeft een bende terroristen onder leiding van de Duitse Hans Gruber (sterke rol van Alan Rickman) precies die avond een gijzelingsactie annex beroving gepland. McClane neemt het in z'n eentje op tegen de tot de tanden gewapende bende. Willis is op z'n best in deze klassieker onder de gewelddadige actiefilms, de cynische, eenzame held, de man die slaagt waar de gewone politie faalt.

In de podcast Op de vijfde rij sprak Cesar Majorana onder meer met scenarioschrijver Steven E. de Souza over de vraag of Die Hard nou wel of niet een echte kerstfilm is (luister hier)

Wie de film al eens gezien heeft weet: zonder sneeuw geen Kerstmis, maar zonder Edward Scissorhands geen sneeuw. Cineast Tim Burton bedacht het personage als kind. Als volwassene verwerkte hij het personage in een stijlvol sprookje, vol luchtige humor en de boodschap dat excentriciteit getolereerd dient te worden. Edward (Johnny Depp) is gecreëerd door een maffe doch vriendelijke geleerde, die overleed voordat hij de als tijdelijk bedoelde lange metalen scharen aan het einde van Edwards armen kon vervangen door mensenhanden. Nadat hij vertrekt uit het gotisch kasteel waar hij opgroeide, wordt hij in een brave buitenwijk opgevangen door een montere cosmetica-consulente (Dianne Wiest).

Maar liefst zeventien kerstbomen zijn te zien in Stanley Kubricks Eyes Wide Shut, aldus YouTube-kanaal Kubrick Theory. In deze verfilming van Arthur Schnitzlers 'Traumnovelle' volgen we de curieuze afdaling in de innerlijke wereld van een man (Tom Cruise) die gedurende de feestdagen een nacht door de stad zwerft. Zijn huwelijk is onder druk komen te staan nadat zijn vrouw (Nicole Kidman) bekende te zijn verleid tot overspel. Zoals bij de meeste van zijn films werd Kubricks traag vertelde, sfeervolle testament (hij overleed in het voorjaar van 1999) met uiteenlopende reacties ontvangen. En bij de eerstvolgende Oscaruitreiking werd Eyes Wide Shut geheel genegeerd.

Curieuze Pedro Almodóvar-film over Víctor (Liberto Rabal), die wordt geboren in een bus als zoon van een prostituee. Het eigenlijke verhaal begint na een tijdsprong van 20 jaar. Verliefde Víctor krijgt ruzie met de wilde Elena. In de verwarring die hierop volgt treft een kogel agent David (Javier Bardem) die hierdoor verlamd raakt. Víctor krijgt de schuld en belandt in de gevangenis. De verlamde David wordt Paralympics-ster en trouwt met Elena. Weer vier jaar later komt de heetgebakerde Víctor vrij. Klinkt misschien niet als een kerstfilm, maar Almodóvars grillige melodrama begint én eindigt met een kerstscène, inclusief ster van Bethlehem die boven de hemel van Madrid schittert. Alberto Iglesias componeerde voor de film ook het nummer Navidad ('Kerstmis').

Een verrassende toevoeging misschien, maar deze bewerking van het middeleeuwse Arthurverhaal Heer Gawein en de groene ridder speelt zich af tijdens Kerst, het sneeuwt geregeld én het gaat over familieproblemen. Dev Patel is goed gecast als het wat bleue neefje van koning Arthur, dat dolgraag zijn moed wil bewijzen. Als hij impulsief de strijd aanbindt met een geheimzinnige groene ridder, leidt dat tot een hele trits wonderlijke avonturen, waar de kijker zelf betekenis aan mag geven. Heerlijk vreemd en visueel betoverend.

Bekijk ook: In het programma VPRO Cinema Extra spreekt Noa Johannes uitgebreid met regisseur David Lowery, onder andere over The Green Knight.

Chris Columbus, de latere regisseur van twee Harry Potter-films, schreef het script van deze cultklassieker vooral om zijn portfolio aan te vullen, maar producent Steven Spielberg was bijzonder geïntrigeerd door de ijzersterke mix van donkere humor, niet al te enge horror en ironische kerstsfeer zodat hij het toch liet verfilmen. Naamgevers van de film zijn de sadistische klonen van een mysterieus en uiterst schattig wezentje genaamd Gizmo, dat zichzelf vermenigvuldigt als hij met water in aanraking komt.

Komisch drama dat zich afspeelt op de vrijwel lege campus van een chique kostschool. Het is winter 1970, bijna Kerstmis en iedereen gaat gezellig naar huis. Op een handjevol arme achterblijvers (de ‘holdovers’ uit de titel) na. Onder hen de chagrijnige en strikte professor Paul Hunham (Paul Giamatti, onweerstaanbaar), schoolkok Mary Lamb (comédienne Da'Vine Joy Randolph, sterk) en een van Pauls leerlingen, de opstandige Angus (nieuwkomer Dominic Sessa, uitstekend). Een verloren drietal dat – uiteraard – wijze levenslessen leert tijdens hun gedwongen verblijf op de campus.

Met zijn mix van gevatte humor, bruut geweld en onverwacht drama is In Bruges duidelijk ontstaan binnen de invloedsfeer van Quentin Tarantino, maar voormalig theaterregisseur/-auteur Martin McDonagh etaleert ruim voldoende talent om met alle eer te mogen strijken. Het verhaal over twee Ierse huurmoordenaars die na een uit de hand gelopen klus gedurende de feestdagen onderduiken in het pittoreske Brugge is knap geschreven en stijlvol gefilmd, al zou de balanceeract van pathos en grofheid nooit zijn geslaagd zonder de drie formidabele hoofdrolspelers.

Phantom Thread werd uitgebracht op 25 december, er is kerstversiering te zien én de film ademt bovendien kerstsfeer, dankzij de met kaarslicht verlichtte decors en dwarrelende sneeuwvlokken. De buitengewoon subtiele en soepele vertelling van regisseur Paul Thomas Anderson (There Will Be Blood, The Master) gaat over de grillige liefde tussen de beroemde Britse modeontwerper Reynolds Woodcock (Daniel Day-Lewis) en diens model Alma (de eerste grote rol van de Luxemburgse actrice Vicky Krieps, die opvallend makkelijk overeind blijft tegen Day-Lewis). Genomineerd voor zes Oscars. Onder meer voor de zestigjarige Day-Lewis, die al tijdens de montage van Phantom Thread aankondigde dat dit zijn laatste filmrol was.

Er valt geen sneeuwvlokje in deze veelvuldig bekroonde film noir, maar het verhaal speelt zich wel degelijk tijdens Kerst af. Setting is het Los Angeles van de jaren vijftig, een borrelende heksenketel van georganiseerde misdaad, roddel in de media en een corrupt en gewelddadig politiekorps. De boel ontploft als de ambitieuze nieuwe rechercheur Ed Exley (Guy Pearce) op het toneel verschijnt. Scenarist Brian Helgeland en regisseur Curtis Hanson bewerkten een roman van James Ellroy tot een slim en meeslepend script met fascinerende personages. Hanson (1945-2016) houdt de touwtjes strak in handen en laat zijn uitstekende cast de rest doen. Oscars voor het script en voor de opmerkelijk sterk spelende Basinger.

Greta Gerwigs verfilming van het wereldberoemde boek van Louise May Alcott weet een geheel eigen draai te geven aan het bekende verhaal over een verarmd bourgeois-gezin ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog. Aspirant-schrijver Jo (Saoirse Ronan), een van de vier zussen in het gezin, staat nog steeds centraal, maar Gerwig (die ook het scenario schreef) toont opvallend veel begrip voor de ambitieuze Amy (Florence Pugh), die in vorige versies steevast de ‘foute zus’ was. Twee kerstvieringen spelen een belangrijke rol in de film, maar ook los daarvan ademt alles in Little Women warmte en knusheid.

Kerstklassieker 'Have Yourself a Merry Little Christmas' werd speciaal geschreven voor deze bonte, romantische technicolor-musical uit 1943. Twintiger Judy Garland, die een jonge vrouw speelt die valt voor haar beminnelijke buurjongen (Tom Drake) op het moment dat haar ouders hebben bedacht dat het gezin gaat verhuizen, zingt het nummer in de film voor haar verdrietige zusje terwijl ze door het raam kijken naar de sneeuwpoppen in de tuin. Garland vond de originele tekst volgens de overlevering te deprimerend en liet een aantal passages aanpassen. Zo werd 'It may be your last / Next year we may all be living in the past' veranderd in 'Let your heart be light / Next year all our troubles will be out of sight'.

Het is 1991 – tien jaar na haar huwelijk met Prins Charles – en het leven van prinses Diana (Kristen Stewart in topvorm) ligt in duigen. Charles bedriegt haar openlijk (met Camilla Parker-Bowles) en Diana zit gevangen in een liefdeloos huwelijk. Toch wordt ze geacht om met de familie kerstfeest te vieren in Sandringham, een monstrueus landhuis dat prima zou passen in horrorfilm The Shining. Diana beseft daar dat ze haar koninklijke rol niet langer kan en wil spelen en komt aarzelend in verzet. Magistrale mix van genres (melodrama, horror, farce) van de Chileense regisseur Pablo Larraín (Jackie), met een fijn vilein script van Steven Knight (Eastern Promises, Locke).

Kerst, 1944. In het krijgsgevangenenkamp Stalag 17 zitten meer dan zeshonderd Amerikaanse piloten opgesloten. Wanneer een vluchtpoging van twee van hen mislukt, is iedereen ervan overtuigd dat er een verrader onder hen is. De verdenking valt op de cynische sergeant Sefton (William Holden). Sterke en geestige oorlogsfilm, met glansrollen voor Holden (die er een Oscar voor kreeg) en voor gerenommeerd regisseur Otto Preminger als kampcommandant. Het uitstekende script met de scherpe dialogen werd gebaseerd op een toneelstuk van Donald Bevan en Edmund Trzcinski.

Drie daklozen vinden op kerstavond een te vondeling gelegde baby tussen het vuilnis. Ze besluiten de ouders van het meisje te zoeken, met als enige aanwijzing de sleutel van een kluisje. Hun meerdaagse en levensgevaarlijke queeste voert het eigenaardige trio – een dronkenlap, een trans vrouw en een weggelopen tiener – onder meer langs een bruiloft vol yakuza’s, een begraafplaats en een nachtclub. Hartverwarmend en volstrekt uniek kerstsprookje voor volwassenen van de in 2010 overleden animatiegrootmeester Satoshi Kon (Perfect Blue, Paprika), met prachtige tekeningen van nachtelijk Tokyo in de sneeuw.