De bevrijding van West-Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog begon in juni 1944, toen de geallieerden op D-Day via Normandië aan hun bevrijdingsoperatie begonnen. Velen van hen waren in de veronderstelling nog voor het einde van het jaar de oorlog te kunnen beëindigen, maar dat liep geheel anders. De Duitsers bleken in staat om beter weerstand te bieden dan verwacht, en bovendien zorgden ruzies over strategie tussen de Amerikaanse opperbevelhebber Eisenhower en de Britse veldmaarschalk Montgomery ervoor dat sommige oorlogsplannen compleet mislukten.
Het gebied dat daarvan vooral de dupe was, was Zeeland. Daar werd gevochten om terrein dat van cruciaal belang was voor de geallieerden: via de Westerschelde konden zij namelijk de Antwerpse haven bereiken om hun legers te bevoorraden. Maar Zeeland was nog altijd in handen van de nazi’s, die er alles aan deden om de provincie onder Duits bewind te houden.
En dus moesten de geallieerden tot het uiterste gaan om Zeeland te kunnen heroveren. Zo werd Walcheren goeddeels onder water gezet en havenplaats Breskens gebombardeerd – twee operaties die uiteindelijk weinig effectief bleken – en werden op klaarlichte dag duizenden soldaten per boot op de schiereilanden afgestuurd, met vele slachtoffers tot gevolg.
Deze bloederige en maandenlange strijd is een belangrijke episode uit de Tweede Wereldoorlog, maar niet heel bekend in Nederland. Daarom vroeg Stichting 80 jaar vrijheid Zeeland de makers van de succesvolle oorlogsfilm De Slag om de Schelde of zij een documentaire wilden maken over deze onderbelichte oorlogsperiode.
Het resultaat is Het grote offensief, een mix van documentaire en speelfilm, waarin uitvoerig uit de doeken wordt gedaan hoe de stugge strijd om het Zeeuwse landschap verliep. Op indrukwekkende archiefbeelden zien we vechtende soldaten aan de frontlinie, maar ook burgers die toekijken op hun ondergelopen stuk land of verwoeste dorpshuizen. In nagespeelde scènes vertolken acteurs sleutelfiguren als Montgomery, Eisenhower en Hitler, terwijl in voice-over de altijd prettige stem klinkt van Gijs Scholten van Aschat, die de gebeurtenissen van uitleg voorziet.
Afgelopen juni verscheen het informatieve docudrama in de bioscopen. Nu is er ook een serievariant van Het grote offensief, die wekelijks op tv wordt uitgezonden en te streamen is op NPO Start. Voor de serie werd de film in drieën gehakt en werd een uur aan extra archiefmateriaal toegevoegd. Een goede zaak, want de gefingeerde scènes waren toch al niet de sterkste kant van de vertelling. Met de archiefbeelden meer op de voorgrond komt de geschiedenis beter tot leven.