How To With John Wilson: een van de opmerkelijkste docuseries van de afgelopen jaren

In de tweede aflevering van het derde seizoen van HBO’s docuserie How To with John Wilson laat John Wilson, de man en stem achter de camera, zijn oren schoonmaken. Uiteraard met zijn camera in de hand, zoals de New Yorkse filmmaker alles wat hij ziet en doet documenteert en verwerkt in de afleveringen, die stuk voor stuk kleine kunstwerkjes zijn. In nog geen half uur probeert Wilson iedere keer een ogenschijnlijk simpel vraagstuk te beantwoorden: van ‘hoe gooi je batterijen weg?’ tot ‘hoe maak je de perfecte risotto?’. Tutorials dus – al blijken het, na allerlei zijpaadjes en ontmoetingen, eerder verrassende, verrijkende en vaak diepzinnige levenslessen te zijn.

Het directe antwoord op ‘hoe maak je je oren schoon?’ lijkt bijvoorbeeld redelijk simpel: bij een specialist. Maar het verrassende is juist dat wat ná deze conclusie volgt. Want nadat de specialist een gruwelijk ogende klont oorsmeer bij Wilson heeft verwijderd, voelt de tv-maker zich alsof hij ‘net geland is na de langste vliegreis ooit’. Hij hoort geluiden zoals hij ze nooit eerder hoorde, vertelt hij in de voice-over. Iets dat eerst zo bijzonder is dat Wilson tijdelijk breekt met de gebruikelijke vorm van zijn serie en een aantal door hem op straat, heimelijk opgevangen gesprekken tussen New Yorkers laat hóren in plaats van enkel de straatbeelden te gebruiken als achtergrond of beeldrijm voor zijn verhalen. (De man die opschept over hoe zijn oor ooit door iemand met een scheermesje doormidden gesneden werd terwijl zijn toehoorder redelijk onbewogen luistert en knikt, kan direct aan de galerij met opmerkelijke How To…-figuren worden toegevoegd.)

Maar in een stad als New York blijkt een scherp gehoor al snel een last te zijn. Dat zet Wilson op het spoor van stadsgenoten die overgevoelig zijn voor geluid, wat hem weer brengt bij een vrouw die beweert dat alleen sociopaten géén last hebben van het immense lawaai in New York. Iets dat ze weet omdat ze, zo vertelt ze, meerdere mensen kent die die heftige diagnose kregen – twee van hen zijn seriemoordenaars.

Het is een typisch How To with John Wilson-moment: een ogenschijnlijk normaal persoon doet vrijwillig en op camera iets uit de doeken waardoor je op de bank verbaasd opveert: wát zei ze nou? ‘Wie zijn de seriemoordenaars die je kent?’ vraagt Wilson dan ook vanachter zijn camera; zijn stem zo luchtig mogelijk, om vooral niet te gretig over te komen. Waarop de vrouw een nog grotere onthulling doet: namelijk dat ze met een van de seriemoordenaars die ze kende, ooit een relatie had.

‘Wacht,’ zegt Wilson na deze nieuwste onverwachte wending in het verhaal. ‘Je hebt een relatie gehad met een seriemoordenaar?’ ‘Ja,’ antwoordt de vrouw daarop met een verontschuldigend lachje. ‘Hij werkte overdag bij een handelsonderneming. En ’s nachts had hij natuurlijk een ander leven.’

Hoe opmerkelijk het verhaal van de vrouw ook is, het is bij lange na niet de meest waanzinnige bekentenis die Wilson dit seizoen ontlokt aan wildvreemde mensen. Het is wellicht niet eens de meest waanzinnige wending in deze tweede aflevering. Wilson heeft nu eenmaal een neus voor het opmerkelijke.

Soms is dat ook gewoon toeval, vertelt hij lachend tijdens een groepsgesprek vanuit New York via Zoom. Neem de vrouw die twee seriemoordenaars kende: zij kwam van Craigslist – de Amerikaanse Marktplaats waar je ook oproepjes kunt plaatsen – en reageerde op de vraag van het How To…-productieteam naar New Yorkers die last hebben van geluidsoverlast. ‘Ze onthulde dat van die seriemoordenaars uit zichzelf,’ zegt Wilson. ‘Ik had geen idee dat ze dat zou gaan zeggen. En ik weet nog steeds niet helemaal of ik het moet geloven, al zou het vreemd zijn om over zoiets op te scheppen.’

How To with John Wilson is een voortzetting in serievorm van de korte tutorials die Wilson eerder plaatste op videoplatform Vimeo; filmpjes die hij vooral maakte om zijn vrienden aan het lachen te krijgen. Dat het eerste seizoen van zijn eigenzinnige docuserie in 2020 een enorme hit werd bij critici én kijkers, was dan ook het laatste wat hij had verwacht. Zeker omdat de wereld toen de serie uitkwam werd opgeslokt door de coronacrisis. Een gebeurtenis die in de eerste vijf van de zes afleveringen van How To… nog niet had plaatsgevonden, waardoor het grootste deel van het eerste seizoen vooral grappig en luchtig is.

‘Ik had nooit gedacht dat mensen zouden willen lachen tijdens zo’n politiek en sociaal gespannen moment,’ zegt Wilson. ‘Ik was zelfs bang dat het behoorlijk lomp was om iets uit te brengen dat niet ging over de pandemie. Maar ik vermoed dat het tegenovergestelde waar bleek. Er is geen geboeider publiek mogelijk dan een publiek in lockdown.’

De volgende angst – Wilson is een piekeraar – was dat zijn serie enkel zou werken tijdens een pandemie. Ook die angst bleek ongegrond: het tweede seizoen werd zowaar nog enthousiaster ontvangen dan het al bejubelde eerste. De aflevering ‘How To Appreciate Wine’ kreeg zelfs een Emmy-nominatie. Dat hij die prijs niet won, is te zien in dit nieuwe seizoen. Want de camera ging uiteraard mee naar het prijzengala in Los Angeles. Een omgeving waarin Wilson zo uit de toon viel dat hij zelfs geen toegang kreeg tot het officiële Emmy-feestje van HBO, zijn werkgever.

Dat er na dit derde geen nieuw seizoen meer komt, is omdat Wilsons ernaar streeft dat zijn manier van vertellen verrassend blijft. Daarbij diende zich in de laatste aflevering ook een soort natuurlijk einde aan. Uiteraard in de vorm van een bekentenis waarvan je even opveert van de bank. En omdat Wilson het beste voor het laatste heeft bewaard, duurt het dit keer wel even voor je weer achterover zakt.