De vijftig beste films op Netflix

Curaçao/Nederland 2020. Regie: Eché Janga

Eind vorig jaar nog de openingsfilm van NFF2020 en de verrassende winnaar van het Gouden Kalf voor beste film. Tevens de enige Nederlandse bijdrage aan onze lijst. Deze tweede speelfilm van Eché Janga (Helium) speelt zich af op het platteland van Curaçao en vertelt het verhaal van de 11-jarige Kenza, die – sinds het overlijden van haar moeder jaren geleden – leeft met haar vader en opa. Vader is rationeel en wil dat Kenza Nederlands spreekt, terwijl opa juist spiritueel is en alleen Papiaments spreekt. De jonge Kenza stuitert een beetje tussen beiden heen en weer, maar is vooral erg eenzaam in het verdriet over haar verloren moeder. Een prachtige, persoonlijke vertelling, die steeds de juiste toon weet te treffen en in de jonge Tiara Richards een fenomenale hoofdrolspeler heeft.

Lees ons interview met regisseur Janga: 'Na het maken van Buladó voel ik me pas echt regisseur'

Brazilië 2019. Regie: Petra Costa

Meerdere documentaires vielen helaas net buiten onze top vijftig, zoals The Great Hack en Jim & Andy: The Great Beyond. Maar deze indrukwekkende en meeslepende documentaire over de Braziliaanse politiek haalde het net wel. De film begint bij de ineenstorting van de militaire dictatuur in 1985 en eindigent met de verkiezing van de rechtsextremist Jair Bolsonaro in 2018, een president die ondertussen vrijwel dagelijks in het nieuws komt met vreemde uitspraken en merkwaardige besluiten. Filmmaker Petra Costa toont de opeenvolging van machtswisselingen en corruptieschandalen vanuit het hart van de Arbeiderspartij en vermengt die unieke beelden met persoonlijke reflecties over haar familie: haar ouders zijn linkse activisten, maar het overgrote deel van haar familie stemde op Bolsonaro.

Frankrijk 2019. Regie: Jérémy Clapin

De eerste en zeker niet de laatste animatiefilm in onze top vijftig is een bitterzoet animatiespeelfilmdebuut dat de verbeeldingskracht prikkelt met bijzonder geluid, perspectief en ritme. De film begint even mysterieus als onheilspellend met een vlieg bij een uitdijende plas bloed, naast een moeizaam ademende jongeman op de grond. Wat is er gebeurd? Dan een dode hand die tot leven komt, uit een koelkast ontsnapt en de wereld intrekt. In parallelle verhaallijnen komen we meer te weten over de hand, de jongeman en hun gezamenlijke verleden in deze spannende, poëtische, licht surrealistische vertelling over het ontlopen van je lot. Winnaar van de Quinzaine in Cannes2019, naar een verhaal van scenarioschrijver Guillaume Laurant (Amélie).

Verenigde Staten 2012. Regie: Drew Goddard

In dit speelfilmdebuut van regisseur Drew Goddard gaat een vijftal studenten geheel volgens de clichés van het genre naar een verlaten hutje in het bos gaat om afgeslacht te worden. Maar daarna gaat deze inventieve, vaak hilarische meta-horrorfilm een geheel eigen kant op. Een postmoderne horrorpastiche (of is het een ode?) uit de koker van Joss Whedon, de man van de cultseries Buffy the Vampire Slayer en Firefly. Doorgeschoven naar collega/vriend Goddard, omdat Whedon zelf druk bezig was met de regie van de big-budget comicfilm The Avengers. Whedon en Goddard schreven het script samen, in een hotelkamer, in drie dagen. Talent voor scenario schrijven lijkt Goddard wel te hebben. Naast deze film pende hij ook de scenario's voor Cloverfield, World War Z, The Martian en Bad Times at the El Royale. Waar hij bij laatste film zelf weer op de regiestoel kroop.

Verenigde Staten 1986. Regie: Spike Lee

Regisseur Spike Lee maakt dit jaar zijn opwachting als juryvoorzitter van het filmfestival in Cannes, en met She's Gotta Have It is hij ook terug te vinden in onze lijst. Het is eind jaren zeventig, New York. De eigenzinnige en onafhankelijke Nola Darling heeft drie vriendjes: de stoere Greer, de zachtmoedige Jaime en de grappige Mars. Alle drie willen ze liever het enige vriendje van Nola zijn, maar voor wie zal ze kiezen? Of wordt het misschien toch haar lesbische vriendin? Een voor een prikkie gedraaide, geestige zedenschets, voor het grootste deel geschoten in stemmig zwart-wit, met acteurs die zo nu en dan rechtstreeks in de camera spreken om zo hun visie op de affaire uit te leggen. Deze film lanceerde de veelzijdige carrière van regisseur Spike Lee, vol films en docu's en sinds 2017 ook zijn eigen serie op Netflix, die dan weer gebaseerd is op deze film.

Lees ook het interview dat wij hadden met Spike Lee over zijn Netflix-productie Da 5 Bloods

Frankrijk 2016. Regie: Houda Benyamina

Sterk drama over jongeren die leven aan de rafelranden van de maatschappij. De tieners Dounia en Maimouna zijn beste vriendinnen. Maimouna is de dochter van een imam, Dounia weet niet wie haar vader is: haar moeder is nogal losbandig. De meiden wonen in de slechtere gedeeltes van de banlieus van Parijs. Op een dag besluiten ze voor het snelle geld te gaan door criminele klusjes te doen voor een lokale drugsdealer. Dat is lucratief en opwindend, maar natuurlijk niet zonder risico. Goed geschreven, mooi geschoten en strak geregisseerd. Oulaya Amamra kreeg terecht een César voor haar rol als Dounia. Regisseur Houda Benyamina kwam door Divines op de radar van Hollywood te staan en regisseerde vorig jaar twee afleveringen van de Netflix-serie The Eddy.

Verenigde Staten 2003. Regie: Tim Burton

Is verkoper Edward Bloom een onverbeterlijke verhalenverteller, of een fantasierijke leugenaar? Via een sprookjesachtige raamvertelling zien we hoe verkoper Bloom in zijn jonge jaren bevriend raakte met een reus, in een paradijselijk plaatsje kwam waar het gras op de straten groeide, een tweehoofdige vrouw ontmoette en verliefd raakte. Acteur Albert Finney speelt de oude, bedlegerige man, Ewan McGregor de jongere, onweerstaanbare Edward. Fraaie Oscargenomineerde muziek van Danny Elfman, indertijd Burtons vaste componist. En zoals te verwachten bij Tim Burton is de visuele kant van de film tiptop in orde (de scène hierboven met een veld vol narcissen vergeet je niet gauw).

Verenigde Staten 1998. Regie: Tony Kaye

Edward Norton (Fight Club, Birdman) speelt Derek Vinyard, een Amerikaanse neonazi met intellectuele ambities. Zijn broertje Danny ziet hem als zijn idool, ook als Derek in de gevangenis belandt voor de moord op een zwarte dief. In de gevangenis komt Derek tot inkeer, terwijl Danny juist steeds verder onder de ban komt van een lokale leider van de rechts-extremistische beweging. Als Derek weer vrij komt escaleert de boel. Norton speelt fantastisch, en bemoeide zich ook intensief met de eindmontage. Dat laatste was zeer tegen de zin van regisseur Kaye. Evengoed is American History X een uitstekende en nog altijd actuele film die niets aan kracht heeft ingeboet. 

Verenigde Staten 2020. Regie: George C. Wolfe

De eerste Netflix-productie in onze lijst en een waardig afscheid van de in augustus van vorig jaar aan darmkanker overleden acteur Chadwick Boseman, die indrukwekkend is als de strijdvaardige, maar gedoemde trompettist Levee. Het is 1927 en in Chicago komt blueszangeres Ma Rainey (Viola Davis, ook in topvorm) een plaat opnemen. Ma laat zich niets vertellen door de witte studiobaas, maar het grote drama speelt zich beneden in de kelder van de studio af, waar de eigenzinnige Levee de confrontatie zoekt met zijn oudere en – in Levee’s ogen – veel te volgzame collega’s. Gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van August Wilson. 

Lees ons artikel over waarom deze film veel meer is dan alleen Bosemans zwanenzang

Verenigde Staten 1995. Sciencefiction van Terry Gilliam

Na Monty Python's Flying Circus richtte Terry Gilliam, de enige Amerikaan van dat illustere gezelschap, zich volledig op de speelfilm. Hij maakte geslaagde (Brazil) en minder geslaagde (The Man Who Killed Don Quixote) maar altijd interessante films. Twelve Monkeys is een bizarre toekomstfantasie waarin de mensheid gedwongen is ondergronds te leven nadat 99 procent van de bevolking is omgekomen door een dodelijk virus. Een 'vrijwilliger' (Bruce Willis) wordt terug in de tijd gestuurd om de herkomst van het virus te onderzoeken. Maar anno 1996 denkt iedereen dat de man gek is. Met alle recht een sciencefictionklassieker te noemen.

Meerdere oorlogfilms haalden onze lijst. De eerste is er een over de laatste dagen van de Führer. In Der Untergang wordt nauwgezet in beeld gebracht hoe Hitler – een geniale rol van de in 2019 overleden Bruno Ganz – aanvankelijk nog aardige kantjes had, bijvoorbeeld voor zijn secretaresse Traudl Junge, op wier memoires de film is gebaseerd. Eenmaal in het nauw gedreven door de geallieerden wordt hij steeds open­­lijker onaangenaam. Hitler en zijn intieme kring worden neergezet als personen die geen gevoel (meer) hebben voor de rauwe werkelijkheid. Die de kijker overigens regelmatig te zien krijgt, opdat hij niet vergete welk een destructie Hitler heeft veroorzaakt.

Lees ook onze special over complexe filmpersonages in films als Der Untergang

Taiwan 2019. Regie: Chung Mong-Hong

‘Pluk de dag, trek je plan!’ Dat is het daadkrachtige motto van rijschoolinstructeur Mr. Chen. Hij is dan ook diep teleurgesteld wanneer zijn jongste zoon A-Ho in de gevangenis belandt na een akelig gewelddadig incident. Hij vertelt voortaan dat hij maar één zoon heeft, studiebol A-Hao. Ondertussen probeert zijn vrouw het gezin nog een beetje bij elkaar te houden. Beeldschoon gefotografeerd, ijzersterk geacteerd, tikje traag maar uiteindelijk fascinerend drama over thema’s als verwachtingen, familiebanden en vergiffenis. Een favoriet op Aziatische filmfestivals, waar de film dan ook veelvuldig werd bekroond.

Verenigde Staten 1981. Regie: Steven Spielberg

Helaas is het kwartet Indiana Jones-films op Netflix niet compleet: alleen dit suprieure eerste deel staat op de streamingdienst. Regisseur Steven Spielberg bedacht de film als ode aan de avonturenfilms waar hij als kind op zaterdagmiddag steevast naar keek. Held van het verhaal is Indiana 'Indy' Jones, een dappere archeoloog die het aan de stok krijgt met een onbetrouwbare rivaal, die in opdracht van Hitler op zoek is naar de mythische Ark des Verbonds. Dus moet Indy afwisselend ingenieuze dodelijke vallen in ruïnes, griezelige fauna en akelige nazi's ontwijken. Spannend en grappig, en bovendien nog nauwelijks verouderd.

Verenigde Staten 2018. Regie: Barry Jenkins

Na het denderende succes van zijn debuut Moonlight (2016) bewerkte regisseur Barry Jenkins de gelijknamige roman van James Baldwins uit 1974 met de tedere blik en poëtische stijl die zijn eerste film zo succesvol maakten. In Harlem, begin jaren zeventig, ontdekt de negentienjarige Tish dat ze zwanger is van haar iets oudere vriendje Fonny. Dat is op zich geen ramp: het stel is smoorverliefd en wordt thuis voldoende gesteund. Probleem is alleen dat Fonny onschuldig in de bak zit. Het geheel had wel iets strakker gekund, maar het is makkelijk meeleven met de oprechte, mooi gespeelde personages, en het racismethema blijft pijnlijk actueel. Kreeg Oscarnominaties voor de wonderschone soundtrack van componist Nicholas Britell, best bewerkte scenario en Regina King won een Oscar voor haar fraaie bijrol.

Japan 1997. Regie: Hayao Miyazaki

Begin vorig jaar verschenen vrijwel alle lange films van de roemrijke Japanse animatiestudio Ghibli op Netflix. Meerdere Ghibli-producties vielen net buiten onze top vijftig, zoals Ponyo en The Tale of the Princess Kaguya, maar dit fantasierijk eco-sprookje van regisseur Hayao Miyazaki haalde het wel. In deze prachtige film probeert de jonge Ashitaka zijn dorp te redden van een monsterlijk zwijn, waarna hij besmet raakt met een geheimzinnige ziekte. Op zoek naar genezing belandt hij in de strijd tussen een mysterieuze prinses en een geïndustrialiseerde gemeenschap. Een oorlog waarin boswezens het opnemen tegen vuurwapens. Misschien wel Miyazaki’s beste film, vanwege de fijne, niet drammerige boodschap, het meeslepende verhaal en alle levensechte, boeiende personages. Desondanks belandde drie van zijn andere sprookjes toch nog net een paar plekken hoger op onze lijst.

Verenigd Koninkrijk/Frankrijk/Duitsland/Polen 2002. Regie: Roman Polanski

Na Der Untergang (nummer 40) de tweede rauw, realistische film over de Tweede Wereldoorlog in onze lijst. Toen regisseur Roman Polanski een advertentie plaatste omdat hij een film wilde maken over hoe de vermaarde Poolse pianist Wladyslaw Szpilman (1911-2000) de verschrikkingen van de nazi's in Polen overleefde kreeg hij bijna 1500 reacties. Zijn keuze viel uiteindelijk op de ervaren acteur Adrien Brody en dat bleek een gouden zet. Brodys ingetogen werk leverde hem een César en een Oscar op. Polanski, die zelf met moeite de oorlog overleefde, deed er alles aan zijn holocaustdrama zo vlak en realistisch mogelijk te houden. Het resultaat is een aangrijpende, niet-sentimentele film, die ondanks alle voorgangers, iets aan de geschiedschrijving van de Holocaust wist toe te voegen. Het leverde Polanski een Oscar voor beste regisseur op.

Japan 2004. Regie: Hayao Miyazaki

De tweede film van Studio Ghibli in onze lijst ligt niet ver van Princess Monoko (nummer 36) en is wederom een parel van een sprookje over een schuchter, achttienjarig meisje dat door een heks in een oud vrouwtje wordt veranderd. Onverschrokken trekt zij de natuur in om haar oude gedaante terug te krijgen en de wereld van de ondergang te redden. Howl's Moving Castle is een vrije verfilming van het gelijknamige boek van de Britse fantasyschrijver Diana Wynne Jones. Animatiegrootheid Miyazaki maakte er een meeslepende film van. Een beetje Faust en een beetje Alice in Wonderland, vol fraaie details en wonderbaarlijke transformaties. Topvertier voor alle leeftijden.​​​

Verenigde Staten 1985. Regie: Robert Zemeckis

Opmerkelijk, net als bij het incomplete kwartet Indiana Jones-films is ook met de Back to the Future-trilogie iets vreemd aan de hand: alle delen hebben op Netflix gestaan, maar nog nooit allemaal tegelijk. Zo ontbreekt momenteel Part III. Gelukkig staat het eerste – en wat ons betreft beste – deel er nu wel op, waarin Marty McFly (Michael J. Fox) met behulp van de tijdmachine van de merkwaardige professor Emmett Brown (Christopher Lloyd) naar het verleden reist. Daar ontmoet hij zijn stuntelige vader en zijn charmante moeder. Hij zal ze moeten koppelen, want anders wordt hij nooit geboren... Het briljante, geestige script van regisseur Zemeckis en Bob Gale van deze, inmiddels klassieke, tijdreisfilm werd pas na lang aarzelen door de Universal-studio goedgekeurd. Universals verzoek om de titel te wijzigen in 'Spaceman From Pluto' werd door producent Steven Spielberg gelukkig elegant afgewimpeld.

In de slotaflevering van seizoen twee van De Kijk van Koolhoven besteedde Martin Koolhoven uitgebreid aandacht aan de tijdreisfilm

Verenigde Staten/Nieuw-Zeeland/Canada/Zuid-Afrika 2009. Regie: Neill Blomkamp

Na Twelve Monkeys (nummer 40) wederom een dystopische sciencefictionfilm in onze top vijftig. Ditmaal een stekelige, intelligente sf-film die venijnig commentaar levert op vreemdelingenhaat en machogedrag. Buitenaardse wezens arriveren in een gigantisch ruimteschip, dat blijft hangen boven Johannesburg, Zuid-Afrika. In het schip treffen technici ontredderd rondglibberende, garnaalachtige wezens aan. Ze huisvesten in kampen lijkt een oplossing, voor de zekerheid met prikkeldraad eromheen. Verpaupering volgt. Decennia later moeten 'de garnalen' verhuizen, een operatie die wordt uitgevoerd onder leiding van de wat sullige ambtenaar Wikus Van De Merwe (Sharlto Copley). Oscarnominaties voor het script, de montage, de effecten en voor beste film.

Verenigd Koninkrijk/Verenigde Staten 2010. Regie: Christopher Nolan

Regisseur Nolan (Memento, Interstellar, Dunkirk en Tenet) is gek op complexe vertelspelletjes die je als kijker met krakende hersenen kan meespelen. Neem bijvoorbeeld deze bejubelde en met prijzen overladen scifi-thriller over de mogelijkheid om tijdens het dromen ideeën in het onderbewuste van anderen te plaatsen. Bedrijfsdief Cobb (Leonardo DiCaprio), een man met een pijnlijk eigen verleden, krijgt van een Japanse zakenman (Ken Watanabe) opdracht zo'n inception uit te voeren, maar die verloopt natuurlijk anders dan verwacht. De dromen-in-dromen-in-dromen zijn schitterend vormgegeven en werden beloond met een Oscar voor visuele effecten. Daar bleef het niet bij want ook voor de cinematografie, sound mixing en sound editing gingen de beeldjes mee naar huis.

Japan 1988. Regie: Hayao Miyazaki

De derde film van Studio Ghibli in onze lijst en tevens de film die de internationale doorbraak betekende voor Hayao Miyazaki, grootmeester van de Japanse animatiefilm. In tegenstelling tot modernere animatie is deze nog geheel met de hand getekend, beeldje voor beeldje, veelal door de meester zelf. Het verhaal gaat over twee meisjes die naar het platteland verhuizen om dichter bij hun moeder in het ziekenhuis te kunnen zijn en de geesten, Totoro's genaamd, in het nabijgelegen bos ontdekken. In het hele sprookje komt geen slechterik voor. De zachte grijze reus uit de film vormt inmiddels het logo van de studio en is als knuffelversie in vrijwel elk Japans huishouden te vinden.

Elf jaar na Titanic werden acteurs Leonardo DiCaprio en Kate Winslet herenigd, maar van die zwoele scheeps-romantiek is in Revolutionary Road ditmaal weinig sprake. Goed, aanvankelijk even, wanneer hun personages Frank en April net getrouwd zijn. Begin jaren vijftig verhuizen ze naar een keurige buitenwijk van Connecticut, waar al snel alle fut uit hun leven en huwelijk verdwijnt. Verfilming van de roman van Richard Yates uit 1961 is pico bello verzorgd door regisseur Sam Mendes, met prachtig camerawerk van de magistrale Roger Deakins en subliem spel. Vooral Winslet is fantastisch, als aspirant-actrice die gruwt van het idee 'dat je je moet terugtrekken uit het leven zodra je kinderen hebt'.

Verenigd Koninkrijk/Verenigde Staten 2018. Regie: Alex Garland

Paramount Studios vond deze radicale sciencefiction-horrorfilm van Ex Machina-regisseur Garland te 'intelligent en moeilijk' voor een groot publiek, waardoor Annihilation in Nederland direct op Netflix verscheen. Een gemiste kans kijkend naar het succes van de andere gelaagde sf-films in onze lijst zoals Inception, District 9 en Twelve Monkeys. Garland vormde het gelijknamige boek van Jeff VanderMeer om tot een ambitieuze, provocerende en volstrekt originele combinatie van gedachte-experiment, filosofische parabel en psychologische horror. Held van het verhaal is bioloog Lena (Natalie Portman), die samen met vier andere vrouwen een expeditie onderneemt naar 'the shimmer': een mysterieus gebied dat zich steeds verder uitbreidt en de gehele aarde dreigt op te slokken.

Verenigde Staten 2020. Regie: David Fincher

Tien Oscarnominaties sleepte Mank van David Fincher - met vier rolprenten prominent aanwezig in onze lijst – halverwege maart van dit jaar in de wacht. Bepaald geen verrassing, want films over Hollywood doen het altijd goed bij de Academy. Zo ook dit komisch drama over de moeizame totstandkoming van het scenario voor Orson Welles’ filmklassieker Citizen Kane (1941). Verteld vanuit het standpunt van de schrijver van dat scenario, Herman ‘Mank’ Mankiewiecz. De ruim twee uur durende film springt heen en weer in de tijd en zit propvol personages, maar regisseur Fincher zorgt ervoor dat het verhaal – geschreven door zijn vader Jack – geen moment gaat slepen. En de briljante, cynische Mank wordt met veel humor en energie gespeeld door Oldman. Uiteraard geschoten in zwart-wit (camera: Erik Messerschmidt), want alle beelden die we van toen kennen zijn in zwart-wit.

Lees ook ons achtergrondverhaal over de totstandkoming van dit voor David Fincher bijzondere project

De derde Tweede Wereldoorlogsfilm in onze top vijftig na Der Untergang (nummer 40) en The Pianist (nummer 35). Een prachtige in zwart-wit geschoten film van Spielberg, begeleid door treffende muziek, bekroond met zeven Oscars, naar de gelijknamige roman van Thomas Keneally. De Duitse zakenman Oskar Schindler (Liam Neeson) is een nazi die denkt een slaatje te kunnen slaan uit de oorlog door in Krakau een potten- en pannenfabriek te openen. Als werknemers zijn immers goedkope, Joodse dwangarbeiders beschikbaar. Het is Schindler aanvankelijk alleen om het geld te doen, maar als hij getuige is van een zuivering in het getto komt hij tot inkeer. Uiteindelijk gebruikt hij zijn hele vermogen om meer dan duizend Joden te redden.

Verenigde Staten 1973. Regie: William Friedkin

Waar The Cabin in the Woods (nummer 47) juist speelde met de clichés binnen het genre, herdefinieerde deze baanbrekende, intens spannende horrorklassieker juist het genre. Regisseur Friedkin (The French Connection) liet bioscoopbezoekers in 1973, al in de stemming gebracht door geruchten over de door mysterieuze ongevallen geplaagde opnames vanThe Excorsist, in katzwijm vallen. Een actrice zoekt hulp voor haar dochter Regan die zich steeds vreemder gaat gedragen. Nadat psychiaters geen soelaas bieden, neemt ze contact op met een priester, ze vraagt hem of hij geen uitdrijvingsritueel wil uitvoeren. Baat het niet, dan schaadt het niet.

Verenigde Staten 2020. Regie: Charlie Kaufman

Op het creatieve en spitsvondige brein van Charlie Kaufman (Synecdoche, New York en Anomalisa) lijkt geen maat te staan. Kaufman, ook bekend van zijn scenario’s voor Being John Malkovich en Eternal Sunshine of the Spotless Mind, baseerde zich voor zijn derde film als regisseur voor het eerst op het verhaal van een ander (de gelijknamige roman van Iain Reid), maar ook dit is weer een typische Kaufmanfilm. Een jonge vrouw (Jessie Buckley) is met haar kersverse, nogal saaie vriendje (Jesse Plemons) op weg naar de boerderij van zijn ouders. En de hele tijd hoort ze een stemmetje in haar hoofd dat zegt: ‘Ik denk erover om er een eind aan te maken.’ Aan wat? De relatie, haar leven, zijn leven? Ondoorgrondelijk, melancholiek en hartverscheurend droevig.

Lees ook ons artikel over Kaufman: 'Zijn verhalen moet je niet willen begrijpen, je moet ze willen voelen'

Verenigd Koninkrijk 1979. Regie: Terry Jones

Na het succes van The Holy Grail besloten de komieken van Monty Python een film over Jezus te maken. Maar tijdens de research kwam naar voren dat Jezus  ‘gewoon niet erg grappig was’. De oplossing van de Pythons was dan ook om niet het verhaal van Jezus, maar van zijn fictieve tijdgenoot Brian te vertellen. Op dezelfde dag geboren als de Heiland, maar dan een stal verder. De bastaardzoon van een Romeinse soldaat, die wordt aangezien voor de Messias, en net als de Nazareeër zal eindigen aan het kruis. Het eindresultaat is een hilarische en tegelijk messcherpe komedie, die overigens in 1979 door zo’n beetje alle religieuze organisaties werd bekritiseerd.

Lees hier ook het uitgebreide achtergrondverhaal dat we ter ere van de 40ste verjaardag van de film schreven

Zweden 2009. Regie: Jesper Ganslandt

Ondanks dat het een van de beste films op het IFFR 2010 was, had deze film tijdens het festival nog geen Nederlandse distributeur. Gelukkig kan iedereen nu gewoon op Netflix mee dolen met de kalende eind-dertiger Krister wanneer hij bebloed wakker wordt op een badkamervloer, waarna we hem een dag volgen op zijn zwerftocht in Stockholm. De camera zit Krister - die om een of andere reden opgejaagd wordt - boven op de huid en de film gunt de kijker amper de tijd om bij elkaar te puzzelen wat er gebeurd zou kunnen zijn. Ook hoofdrolspeler Sarri kreeg iedere dag pas op de set te horen hoe het verhaal verder ging. Met als resultaat een zeldzaam spannend psychologisch portret. Tweede film van regisseur Ganslandt, die eerder het dromerige Falkenberg Farewell (2006) en latere Jimmy (2018) maakte.

Lees hier ons interview met regisseur Ganslandt: 'Apan moest meedogenloos zijn'

Verenigde Staten 1995. Regie: David Fincher

Deze tweede film van regisseur David Fincher – en toevallig ook zijn tweede in onze lijst (na Mank nummer 27) –  maakte de psychothriller in de jaren 90 populairder dan ooit. Een bloedstollende en originele thriller over twee rechercheurs (sterke rollen van Morgan Freeman en Brad Pitt) die samen een seriemoordenaar opsporen. Ze ontdekken dat de moordenaar de klassieke zeven hoofdzonden afwerkt. Bij het eerste slachtoffer, een volgevreten man, wordt het woord 'gulzigheid' aangetroffen, de tweede moord is gepleegd onder het kopje 'hebzucht'; als de literaire schijn niet bedriegt, zullen er nog vijf moorden volgen. Het mooie camerawerk is van Darius Khondji (Delicatessen, Amour).

Verenigde Staten 2018. Regie: Adam McKay

We vinden Christian Bale één keer terug in deze top vijftig, en dan moet je nog heel goed kijken ook. Bale kwam twintig kilo aan, scheerde zijn hoofd kaal en bleekte zijn wenkbrauwen voor zijn rol als Dick Cheney. ‘Deze film is gewoon linkse propaganda!’ klaagt een man in de slotscène van Vice. Een metagrapje met een kern van waarheid: dit filmportret van Cheney, vicepresident onder George W. Bush, is inderdaad verre van neutraal. Zoals hij eerder deed in The Big Short, over de kredietcrisis van 2008, presenteert regisseur/scenarist McKay zijn persoonlijke visie op de recente geschiedenis als een satirische wervelstorm – niet subtiel, wel uitdagend, verontrustend en hoogst amusant. Met heerlijk spel van Amy Adams (mevrouw Cheney), Sam Rockwell (Bush), Steve Carell (Rumsfeld) en vooral Christian Bale in de hoofdrol.

Verenigde Staten 2019. Regie: Greta Gerwig

De roman Little Women werd al zeven (!) keer door Hollywood verfilmd en deze meest recentste bewerking van het wereldberoemde boek van Louise May Alcott, geregisseerd door Greta Gerwig (Lady Bird), staat als een huis. Regisseur Gerwig weet deze verfilming over een verarmd bourgeois-gezin ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog een geheel eigen draai te geven. Aspirant-schrijver Jo (Saoirse Ronan), een van de vier zussen in het gezin, staat nog steeds centraal, maar Gerwig (die ook het scenario schreef) toont opvallend veel begrip voor de ambitieuze Amy (Florence Pugh), die in vorige versies steevast de ‘foute zus’ was. Genomineerd voor zes Oscars, waaronder – zeer terecht – voor beste hoofdrol (Ronan) en beste bijrol (Pugh) en winnaar van de Oscar voor beste kostuums.

Bekijk ook het interview dat wij hadden met Greta Gerwig, Saoirse Ronan en Florence Pugh

Verenigde Staten/Duitsland 2009. Regie: Quentin Tarantino

Een oorlogsfilm van een iets andere orde dan de vorige drie in onze top vijftig. Controversieel zijn de films van Quentin Tarantino wel vaker, en ook Inglourious Basterds deed flink wat stof opwaaien. In deze onorthodoxe oorlogsfilm werpt Tarantino zich op als plaatsvervangend wreker voor onderdrukte Joden. Een groepje stoere Joods-Amerikaanse soldaten probeert tijdens WO II in bezet Frankrijk zoveel mogelijk nazi's te vermoorden. Een uitbaatster van een bioscoop probeert er onder de bezetting het beste van te maken. En een Duitse officier jaagt op Joden. Regisseur en scenarist Tarantino vervlocht hun verhalen tot een knap scenario, dat als basis diende voor deze ijzersterke oorlogsfilm. De tergende spanning in Inglourious Basterds wordt afgewisseld met zwarte humor en messcherpe dialogen. Christoph Waltz kreeg terecht een Oscar voor zijn rol als SS'er Landa.

Verenigde Staten 1982. Regie: Steven Spielberg

De derde film van Spielberg in de lijst, na Schindler's List (nummer 26) en Indiana Jones (nummer 38). Een even komisch als meeslepend sprookje, dat jarenlang als het grootste kassucces uit de filmgeschiedenis te boek stond totdat Titanic het record brak. Een jongetje neemt een bibberig, verdwaald buitenaards wezen in huis, maar moet het verbergen voor onbegrijpende volwassenen. Spielbergs lofzang op de kinderlijke onschuld en hang naar avontuur bezorgt zelfs de meest sceptische kijker een brok in de keel. Tot veler verontwaardiging werd Spielberg bij de Oscars gepasseerd - ten faveure van Richard Attenboroughs Gandhi - maar hij kreeg daarentegen na de première in Cannes, een minutenlange staande ovatie en een telegram van de Franse cineast Francois Truffaut met de zin: ‘Jij hoort hier meer thuis dan ik.’

Lees onze special over wat E.T. zo bijzonder maakt

Ondertussen lijkt de aanwas van nieuwe en herkauwde reality programma's op tv al jaren onuitputtelijk. Grappig genoeg nam deze slimme satire een jaar voor de eerste aflevering van het tv-programma Big Brother, reality tv al op de korrel, op een elegante en grappige manier. Al sinds hij een baby was woont Truman (Jim Carrey) in het met verborgen camera's volgehangen stadje Seahaven. Hij weet niet dat alle personen om hem heen acteurs zijn en hij 24 uur per dag met verborgen camera's gefilmd wordt. Vanuit de regiekamer regelt showrunner Christof (Ed Harris) zijn leven. Alleen wordt Truman verliefd op de verkeerde. Goed spel van Carrey, in zijn eerste serieuze rol. De regie, het script en de bijrol van Harris kregen Oscarnominaties.

Er lijkt geen dag voorbij te gaan waarbij er geen nieuwe schandalen zich opstapelen rondom Facebook-oprichter Mark Zuckerberg. Maar hoe maak je in vredesnaam een spannende, sexy film over de totstandkoming van Facebook zelf? Door de geschiedenis naar je hand te zetten, zal de cynicus (en Zuckerberg) waarschijnlijk antwoorden. Dat is in het geval van The Social Network vast ook gebeurd, maar het is toch vooral regisseur Fincher (met alweer zijn derde bijdrage aan onze top vijftig), een van de meest visueel begaafde filmmakers in Hollywood, die van al het juridische getouwtrek prachtige cinema weet te maken. De fameuze roeiscène - met vervreemdend tilt-shift effect - is er een voor de geschiedenisboeken. Volgens Quentin Tarantino 'met afstand' de beste film van het afgelopen decennium, dus hij zal er vrede mee hebben dat The Social Network net boven zijn Inglourious Basterds (nummer 18) is geëindigd. 

Verenigde Staten 2019. Regie: Noah Baumbach

Na Revolutionary Road (nummer 29) nog een film over een stukgelopen huwelijk. Waar die vooral hartverscheurend is, is Marriage Story ook grappig, liefdevol, ontroerend én romantisch. Volgens regisseur en scenarioschrijver Noah Baumbach – tegenwoordig de partner van Little Women-regisseur Greta Gerwig (nummer 20) – is Marriage Story allesbehalve autobiografisch, maar hij liet zich wel degelijk inspireren door zijn scheiding met actrice Jennifer Jason Leigh. De film draait om een theaterregisseur en een actrice die na jaren huwelijk uit elkaar te gaan, waarna zij hun huis in New York verruilt voor Los Angeles. Aanvankelijk verloopt dat nog redelijk amicaal – ze hebben samen een achtjarige zoon – maar zodra de advocaten erbij worden gehaald gaat het mis. Hoofdrolspelers Adam Driver en Scarlett Johansson zijn weergaloos in dit bitterzoete meesterwerk. De bijrol van Laura Dern als Nicole's advocaat is eveneens fantastisch en werd beloond met een Oscar.

Lees hier ons achtergrondverhaal over de verschillende interpretaties van de film

Verenigde Staten 2007. Regie: David Fincher

Een berucht mysterie in de Verenigde Staten: wie is seriemoordenaar Zodiac? Na zijn moorden in San Francisco stuurde hij cryptische aanwijzingen naar een aantal kranten. Over de onopgeloste zaak uit de jaren zestig en zeventig schreef Robert Graysmith — cartoonist bij een van die kranten — uiteindelijk twee boeken, waar David Finchers thriller Zodiac deels op is gebaseerd. In de film pogen een dorstige journalist (Robert Downey jr), een obsessief puzzelende cartoonist (Jake Gyllenhaal) en een vastbesloten rechercheur (Mark Ruffalo) de moordenaar te vinden, met ernstige gevolgen voor hun mentale gezondheid. Fincher brengt de zeer langdurige zoektocht prachtig in beeld, en de hoofdrolspelers zijn geweldig in vorm. De vierde en hoogstgenoteerde film van Fincher in de lijst.

Verenigde Staten 2015. Regie: Robert Eggers

Een van onze favoriete films van 2020 was de barokke horrorfilm The Lighthouse van Robert Eggers, over twee vuurtorenwachters in het New England van 1890. Eggers intrigerende en subtiele speelfilmdebuut The Witch is eveneens een horrorfilm die zich in het verleden afspeelt, ditmaal het New England van de 17de eeuw, en draait om een puriteinse familie die verbannen is naar de rand van een onheilspellend bos, waar (naar verluidt) een heks ronddwaalt. De kindacteurs spelen bijzonder realistisch, waardoor de teloorgang van de familie des te meer indruk maakt. Doorbraakfilm van actrice Anya Taylor-Joy, die afgelopen jaar schitterde in de Netflixserie The Queen's Gambit.

Japan 2001. Regie: Hayao Miyazaki

Animatiefilm nummer vijf en de laatste van tekenmeester en regisseur Hayao Miyazaki in onze Netflix top vijftig, na Princess Mononoke (nummer 36), Howl’s Moving Castle (nummer 34) en My Neighbor Totoro (nummer 30). Spirited Away zorgde voor Miyazaki’s doorbraak bij het grote publiek in het Westen, waar zijn mythische sprookje een Gouden Beer en een Oscar won. De film opent met een familie-uitje dat strandt in een verlaten pretpark waar de ouders van de tienjarige Chihiro prompt veranderen in enorme varkens. Het park blijkt een rustplek voor allerhande goden en geesten die hun tijd tussen de mensen achter de rug hebben. Chihiro leert de absurde regels van haar nieuwe, op wankel kapitalistische leest geschoeide wereld — samen met vriendje Haku — en transformeert van een doorsnee verwend meisje in een zelfverzekerde heldin. Een onvergetelijk avontuur.

Verenigde Staten 2017. Regie: Craig Gillespie

Van een sprookjesachtige animatie naar een virtuoze biopic over de Amerikaanse kunstschaatsster Tonya Harding, die in 1994 even wereldnieuws was toen haar concurrente Nancy Kerrigan door ene Shane Stant verwond werd, waarvan Harding op de hoogte zou zijn geweest. Regisseur Gillespie (Lars and the Real Girl) maakte een heerlijke, soms schrijnende maar vaak ook hilarische film over klassenverschil (Harding was 'white trash', Kerrigan een 'prinses'), roem en media-aandacht, maar de film is van de Australische actrice Margot Robbie, die mee-produceerde en onvergetelijk is als de beetje lompe, maar ook baanbrekende en onverzettelijke Harding. I, Tonya kreeg drie Oscarnominaties, waaronder een voor Robbie.

Beluister hier wat actrice Sallie Harmsen van de film vond (VPRO Cinema Podcast, 2018)

Nadat hij dertig jaar vooral familiefilms maakte (Babe, Happy Feet) besloot Australiër George Miller zijn legendarische antiheld Mad Max nog eens onder het post-apocalyptische stof vandaan te halen. Een topidee, want Fury Road werd niet alleen beter dan z’n drie voorgangers maar meteen een van de beste actiefilms ooit. Het op zichzelf staande verhaal is als vanouds: in een futuristisch niemandsland moet een zwijgzame eenling (nu gespeeld door Tom Hardy) uit handen blijven van een roedel bizarre schurken. Dat gaat gepaard met zeldzaam inventieve stunts en adembenemende effecten. Zeventiger Miller hoopt nog twee vervolgen te maken op deze krankzinnige kermisrit door de hel. Door Amerikaanse critici uitgeroepen tot de beste film van het afgelopen decennium.

Verenigd Koninkrijk/Frankrijk/Verenigde Staten 2017. Regie: Lynne Ramsay

Zeven jaar na We Need to Talk About Kevin (2011) verscheen er eindelijk weer een nieuwe film van de Schotse regisseur Lynne Ramsay, die in 1999 doorbrak met het hartverscheurende drama Ratchcatcher. In deze meesterlijke wraakthriller maakt ze alleen maar goede beslissingen, qua toon, muziek en plot. En ze castte Joaquin Phoenix als bonkige, bebaarde en gebroken huurmoordenaar Joe, die gespecialiseerd is in het terugvinden van weggelopen rijkeluiskinderen die in de seksindustrie zijn terechtgekomen. Hard, wreed en onontkoombaar. Phoenix won in Cannes volledig terecht de prijs voor beste acteur voor deze tour de force.

Bekijk hier ons interview met Lynne Ramsay: 'Joaquin is eigenlijk net zozeer de regisseur van deze film als ik'

Verenigde Staten 2019. Regie: Benny en Josh Safdie

Het fantastische Uncut Gems is de een-na-hoogste Neflixproductie in onze lijst. In deze nieuwste film van Joshua en Benny Safide (Good Time) leeft de New Yorkse juwelier Howard Ratner zijn leven in de hoogste versnelling. Hij heeft een gezin, aanzien, en een goed lopende zaak, maar is altijd op zoek naar een nieuwe deal of de volgende kans. Hij houdt zoveel bordjes in de lucht, dat het een kwestie van tijd is tot er eentje valt. Wat grandioos gebeurt in deze intense instantklassieker. Zonder de kijker maar een seconde rust te gunnen, slepen de gebroeders Safdie hun hoofdpersonage van cruciale ontmoeting naar cruciale ontmoeting. En in Adam Sandler vonden zij hun ideale hoofdrolspeler. Altijd opgefokt, panisch en uitgelaten. Maar waar hij daarmee in zijn meeste films irriteert, weet hij nu – uiteindelijk – te ontroeren. Tot woede van zijn fans werd 'the Sandman' niet genomineerd voor een Oscar.

Lees ook onze uitgebreide recensie van de film: 'Sandler in de beste rol van zijn leven'

 Frankrijk/België 2012. Regie: Jacques Audiard

Dit magnifieke melodrama van regisseur en scenarist Jacques Audiard (Un Prophet, Dheepan, The Sisters Brothers) ontving terecht een tien minuten durende staande ovatie na de première in Cannes. Audiard greep naast de Palme d’Or, maar De rouille et d’os sleepte meerdere andere prijzen in de wacht, waaronder vier prestigieuze César Awards. Centraal staat de relatie tussen een arme krachtpatser (Matthias 'Rundskop' Schoenaerts) en een orkatrainer die tijdens een show beide beide benen verloor (Marion Cotillard). In handen van een mindere regisseur zou dat tenenkrommende sentimentaliteit opleveren, maar Audiard is een meester in het combineren van de harde werkelijkheid met poëtische beelden. Daarmee is De rouille et d'os niet alleen een feest voor het hart, maar ook voor het oog.

Lees ook ons interview met Matthias Schoenaerts: 'Voor deze film moest ik een heel ander lichaam kweken'

Oogstrelende horrorklassieker van Stanley Kubrick, waarvan het veertigjarige jubileum vorig jaar treffend samenviel met wereldwijde lockdowns en verplichte quarantaines. In The Shining kiest het gezin van schrijver Jack Torrance (Jack Nicholson) vrijwillig voor isolatie: ze gaan tijdens de wintermaanden passen op het afgelegen Overlook Hotel in Colorado. Jack denkt zo in alle rust te kunnen werken, maar dat pakt anders uit. Hij heeft nog geen letter op papier of hij begint zijn verstand te verliezen. Een ijzersterke Stephen King-verfilming (niet in de laatste plaats door Nicholsons geweldige spel), destijds niet onverdeeld enthousiast ontvangen, maar bereikte later een cultstatus. Let op de schitterende openingsbeelden en de sequenties waarin de camera op driewieler-hoogte het telepathisch begaafde zoontje volgt, dat op eigen houtje het verlaten hotel verkent. Een cinematografisch hoogstandje.

Lees ook onze special over het opmerkelijke fenomeen van de schrijver als film held

De hoogst genoteerde horrorfilm in onze Netflix top 50, waarmee dit sensationele regiedebuut van Jordan Peele zelfs Kubricks klassieker The Shining (nummer 5) overstijgt. Het satirische Get Out is bloedstollend, inventief en ontzettend actueel. Over de kennismaking van de zwarte jongeman Chris (Daniel Kaluuya) met de ouders van zijn witte vriendin Rose (Allison Williams). Die ouders lijken op het eerste gezicht prettig liberaal en vrijzinnig, maar al snel merkt Chris – bijvoorbeeld aan het vreemde gedrag van de zwarte tuinman en de zwarte huishoudster – dat bij Rose thuis niet alles is wat het lijkt. Get Out was een bioscoophit in de Verenigde Staten, waar de film meer dan honderd miljoen dollar opbracht. Peele’s tweede horrorfilm Us (2019) was eveneens een succes en raakt aan soortgelijke thema’s zoals klasse, racisme en identiteit.

Verenigde Staten/Verenigd Koninkrijk 1998. Regie: Joel en Ethan Coen

Bijna een perfecte strike voor deze komedieklassieker over een bowlende flowerpowerman genaamd The Dude. Logisch wel, want wie houdt er nou niet van de briljante oneliners ('Careful, man, there's a beverage here!'), het heerlijke nonchalansme van hoofdrolspeler Jeff Bridges, de onvergetelijke uitbarstingen van Vietnamveteraan Walter en de hallucinogene droomsequenties? The Big Lebowski is een film die je talloze keren kan herbekijken en die met de jaren eigenlijk alleen maar beter wordt. En dat die nu op de derde plaats is beland? The Dude zou schouderophalend orakelen: 'Yeah, well, you know, that's just, like, your opinion, man'

Mexico/Verenigde Staten 2018. Regie: Alfonso Cuarón

In de wervelende visuele stijl van zijn spektakelfilms Children of Men en Gravity vertelt Alfonso Cuarón (hier actief als regisseur, scenarist, producent, cameraman en editor) nu eens een heel intiem verhaal, vol autobiografische details. We volgen een jaar uit het leven van een welgesteld gezin in Mexico-Stad, begin jaren zeventig, door de ogen van inwonend kindermeisje Cleo. Huiselijk geluk, hartverscheurend drama en flarden geschiedenis worden subtiel vervlochten als in een literaire roman. Toch is Roma pure cinema, vol wonderschone, sereen bewegende zwart-witbeelden waarin van alles te ontdekken valt. De eerste Netflix-productie die de hoofdprijs won op een van de grote festivals (Gouden Leeuw in Venetië). Cuarón ontving ook zilverwerk voor de cinematografie, regie en de film werd ook nog bekroond als beste niet-Engelstalige film.

In de VPRO Cinema Podcast spraken Jasper Tonnon en Stephanie Louwrier eind 2018 uitgebreid met filmjournalist Noa Johannes over de film: beluister de aflevering hier terug

Verenigde Staten/Mexico 2007. Regie: Joel en Ethan Coen

Ten opzichte van de zomereditie zakte The Big Lebowski twee plekken in de lijst, maar alsnog staat er een film van de gebroeders Coen op nummer één: No Country for Old Men uit 2007. Josh Brolin speelt in de film een Vietnam-veteraan die in de Texaanse woestijn stuit op dode Mexicanen, een auto vol drugs en een koffer met geld. Hij neemt het geld mee, en wordt al snel achternagezeten door Anton Chigurh (Javier Bardem) – een huurmoordenaar die bij voorkeur doodt met een slachtpistool. De gedesillusioneerde sheriff Bell (Tommy Lee Jones) kan slechts op afstand toekijken. In deze briljante, moderne western speelt de actie zich in de cruciale scènes juist buiten beeld af. Dat wil niet zeggen dat Ethan en Joel Coen het zuinig aan doen met bloed, kogels en lijken. Vooral onvergetelijk vanwege de rol van Bardem, die met Chigurh een filmschurk neerzette van het formaat Hannibal Lecter. Angstaanjagend en onweerstaanbaar tegelijk. 

Lees ook ons interview met Javier Bardem: 'Het is een heel krachtig statement tégen geweld'