De beste Nederlandse podcasts van dit moment

Begin jaren negentig werden Jan en Martin smoorverliefd op elkaar. Pas na en paar maanden durfde Martin aan Jan te vertellen dat hij aids had. Schrijver Maurits de Bruijn en podcastmaker Randy Vermeulen gebruiken de tragische maar ook romantische geschiedenis van de twee geliefden als uitgangspunt om te vertellen wat de ziekte aids heeft betekend voor de queer gemeenschap in Nederland. De angst, de schaamte en de geheimzinnigheid komen voorbij, maar ook de saamhorigheid die de ziekte opriep, evenals de persoonlijke ervaringen van de makers. Want al groeiden zij op in een tijd dat een hiv-infectie al geen doodvonnis meer was, dat homoseksualiteit en een vreselijke ziekte met elkaar verweven waren, werd ze al op jonge leeftijd ingeprent.

Een aangrijpende en soms pijnlijke, maar zeer belangrijke en prachtig gemaakte podcastserie, ook dankzij de mooie muziek en sterke voice-overs.

Dat veel prestaties van vrouwen door de jaren heen onderbelicht en ondergewaardeerd zijn, is helaas geen nieuws. Ook in de wetenschap deden veel vrouwen baanbrekend werk, toch zijn hun namen niet in het collectieve geheugen blijven hangen. Edda Heinsman (van de leuke podcast Aangenaam) probeert hier iets aan te doen met Alles voor de wetenschap.

Elke aflevering staat een belangrijke wetenschapper centraal. Heinsman gaat op zoek naar hun nalatenschap en spreekt deskundigen en mensen die ze gekend hebben. Daarbij schept ze een zo gelaagd mogelijk beeld van haar personages, waarbij ze hun persoonlijkheid en de tijd waarin ze leefden beter probeert te begrijpen.

In haar voice-over juicht Heinsman ze vanaf de zijlijn toe, en is ze teleurgesteld als ze weer eens oneerlijk behandeld worden. Ondanks de teleurstellende wendingen in de verhalen is de toon van de podcast absoluut niet klagerig. Het is juist een zeer geslaagde poging om ondergewaardeerde wetenschappers alsnog in het zonnetje te zetten.

Twee jaar geleden kreeg Argos-redacteur Eric Arends een uiterst geheim politierapport in handen over het onderzoek naar de moord op Pim Fortuyn. Daarin wordt ook een man genoemd die Volkert van der G. mogelijk het wapen leverde. In de zevendelige podcastserie Vriend van Volkert gaat Arends op zoek naar deze mysterieuze verdachte. Een onbekende wending in een van de invloedrijkste moordzaken in onze recente geschiedenis is natuurlijk een gigantische journalistieke scoop. In de eerste drie afleveringen van de podcast neemt Arends de luisteraar mee het natrekken van de feiten en zoeken naar betrokkenen. Zo leren we meer over het journalistieke proces, hopelijk komt er in de rest van de serie ook echt een doorbraak in de zaak aan het licht.

In de achttiende eeuw had Amsterdam de meeste Joodse inwoners wereldwijd. Daar komt ook de bijnaam Mokum vandaan; dat is een Jiddisch woord voor stad. Hoewel onze hoofdstad niet langer de meeste Joodse inwoners telt, is er van de geschiedenis en cultuur van het volk nog veel terug te vinden. De Joodse stad, een podcast gemaakt door Joods Cultureel Kwartier, de Universiteit van Amsterdam en de gemeente Amsterdam, gaat over de Joodse cultuur en inwoners van Amsterdam. Julia van der Krieke, postdoctoraal onderzoeker met een bijzonder fijne stem, spreekt met verschillende experts over de Joods-Amsterdamse buurten Vlooienburg en Uilenburg en de bijhorende cultuur. Dat de podcast niet voelt als een lang college met gastsprekers, is te danken aan de opzwepende muziek van componist Akim Moiseenkov (die in 2024 te zien was in Vrije Geluiden).

Op 5 mei 2013 werd de populaire Curaçaose politicus Helmin Wiels op klaarlichte dag doodgeschoten. De moord houdt het eiland nog steeds in zijn greep. Dat is voor Natasja Gibbs de aanleiding om naar Curaçao te gaan en de zaak tegen het licht te houden.

Het is een verademing om te horen hoe een doorgewinterde journalist als Gibbs een misdaadzaak aanpakt: grondig, vasthoudend en onverschrokken. Ze spreekt met familie van Wiels, collega-journalisten en betrokkenen op het eiland. Maar haar grootste prestatie is dat het haar lukt een interview te regelen met de veroordeelde opdrachtgever voor de moord.

Er komen, net als bij veel andere truecrimepodcasts, geen echt nieuwe feiten naar boven. Wat Wiels de moordzaak wel biedt, is meer inzicht in de politiek en maatschappij van Curaçao en een glansrol voor Natasja Gibbs als journalist en verhalenverteller.

Kent u de BioStabil 2000 nog? Een jaar of twintig geleden waren de tell sell-reclames voor deze magnetische ketting niet van de televisie af te slaan. De ketting, die zou helpen tegen allerlei chronische kwalen, was uitgevonden door de flamboyante Groningse Italiaan Bruno Santanera en mede groot gemaakt door Tineke de Nooij. In 2004 ontmaskerde Tros Radar Santanera als een kwakzalver, maar die liet het er niet bij zitten en spande een rechtszaak aan. Een slepende juridische strijd volgde. RTL Nieuws-journalisten Daniël Youssef en Sven van Diepen reconstrueren de hele zaak en gaan op zoek naar nieuwe ontwikkelingen.

De vierdelige serie Ludmilla draait om de parodistische opera Ludmilla, gemaakt door een groep gevierde Joodse artiesten die tijdens het schrijven, componeren en uitvoeren van het muziekstuk gevangen zaten in Kamp Westerbork. Kampcommandant Albert Gemmeker zat vooraan tijdens de eerste en enige uitvoering van Ludmilla, begin juni 1944. Direct na de première verbiedt Gemmeker de opera en zet de artiesten op transport. Ludmilla raakt in de vergetelheid. Totdat decennia later, in de berging van de schoondochter van Holocaustoverlevende Ida Simons, de originele partituur opduikt. Frank Kromer volgt een operagezelschap dat het stuk nieuw leven in blaast in deze vakkundig gemaakte podcast.

De Brabantse Eva van Pelt noemt zichzelf ‘muzikaal maker’ en maakte haar eerste podcast met als thema troost. Ze voerde gesprekken met 25 mensen, van goede vrienden tot onbekenden. Aan allemaal stelde ze de vraag wat hen troost. Wat lost klein leed op, en hoe verlicht je het ondraaglijke? De citaten die haar het meest raakten verwerkte ze in een podcast genaamd alles gaat goed (met kleine letters).

Van Pelt componeerde de verhalen intuïtief en de afleveringen kennen geen echte spanningsboog. Behalve dan dat je als luisteraar probeert te ontdekken wat er precies met de sprekers aan de hand is. Dat maakt dat je toch graag door wilt blijven luisteren. Doe je dat tot het eind van een aflevering, dan hoor je een speciaal geschreven lied voor de hoofdpersonen.

De Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij (KNRM) bestaat 200 jaar en brengt daarom een podcast uit over hun heldhaftige werk. Dat ze helaas niet elke drenkeling kunnen redden, blijkt wel uit de eerste twee afleveringen. Die gaan over de tragische gebeurtenissen in de zee bij Scheveningen in het voorjaar van 2020. Een verstikkende schuimlaag kostte aan vijf surfers het leven. De enige overlevende doet in de podcast zijn verhaal, net als de moeder van een van de slachtoffers. Dat is natuurlijk heftig, en de professionele productie en voice-over van presentator Roelof Hemmen zorgden ervoor dat deze podcast onmiddellijk naar de top van de hitlijsten dreef. 

Ken jij Judith Leyster? Johanna Borski, Arie de Froe? Het zijn personen die de geschiedenisboeken níet haalden, maar wel van grote betekenis zijn geweest voor Nederland en de wereld. In Obscure figuren, een nieuwe geschiedenispodcast van Babylon Audio Collective en de NTR, hoor je hun verhaal. Met gedegen research en een pakkend sounddesign à la De Blankenberge tapes houden de makers je bij de les – en zetten ze je wellicht onbedoeld aan het denken. Want hoe obscuur is een figuur waar zo veel over te vertellen valt?

Bijna honderd jaar geleden vochten zo'n 700 Nederlanders vrijwillig mee tegen de fascisten in de Spaanse Burgeroorlog. Historicus en podcastmaker Laura Lubbers ontdekte een doos met cassettebandjes met interviews met deze Spanjestrijders. Het is prachtig materiaal dat de geschiedenis echt tot leven doet komen. Maar Lubbers verbindt hun verhalen ook aan het heden: zij is nu net zo oud als de Spanjestrijders toen waren en vraagt zich af of ze zelf ook zo ver zou gaan voor haar idealen. Het persoonlijke verhaal is er in dit geval niet aan de haren bijgehaald, want het geeft meer diepgang aan de podcast en doet je ook als luisteraar nadenken wat het betekent om te strijden voor een betere wereld.

In 1937 kwam Mina Marinusse uit Koudekerke bij het gezin Van Lynden werken op Kasteel Ter Hooge, bij Middelburg. De levens van Mina en ‘haar Mevrouw’, Marietje gravin van Lynden-Calkoen, raakten steeds inniger met elkaar verstrengeld, tot de dood van de laatste in 1986. Kan er, ondanks het grote machtsverschil, sprake zijn van vriendschap en liefde tussen een adellijke werkgever en haar dienstbode? Die vraag pluist Maartje Duin, podcastmaker en achterkleindochter van de gravin, uit in haar nieuwe podcast voor VPRO’s OVT. Net als haar eerdere hit De plantage van onze voorouders sleept ook deze serie je direct mee. Aan de hand van het verhaal van de twee vrouwen stuit Duin op grote thema’s, zoals feminisme, de klassenmaatschappij en genderrollen. Maar de podcast zit ook vol intieme momenten.

Audiocollectief Schik lanceerde in 2017 de instant klassieker Bob, voor veel mensen de podcast die ze verslaafd maakte aan het medium. In hun nieuwe reeks De Erfenis gooien ze het over een iets andere boeg. Elke aflevering is een ander verhaal, met als centraal thema: de gevolgen van een nalatenschap. Daar kun je natuurlijk alle kanten mee uit, en dat doet het trio dan ook. In deze nieuwe podcast komen de kwaliteiten van Schik nog beter tot hun recht dan in series die ze eerder maakten. Door de soms wat geforceerde zoektocht helemaal los te laten kunnen ze ons nu helemaal meenemen in diepe persoonlijke verhalen, prachtige teksten en knap sound design.