Cultuurpodcasts

Deze podcast wil het slavernijverleden invoelbaar maken voor jongere luisteraars vanaf tien jaar. Ze noemden me… Dientje! vertelt het fictieve maar op uitgebreid archiefonderzoek gebaseerde verhaal van een slaafgemaakt meisje uit Demerara, een voormalige kolonie van Nederland naast Suriname. Ze wordt verkocht, vlucht en komt uiteindelijk terecht bij een vermogend Nederlands echtpaar in Kampen. ‘Ntianu Stuger vertelt het verhaal vanuit het perspectief van Dientje, andere bekende acteurs zoals Rifka Lodeizen en Jaap Spijkers nemen de andere rollen voor hun rekening. Net als veel andere fictiepodcasts doet het wat theatraal aan en hoor je dat het geacteerd is. Maar de podcast slaagt er wel in de geschiedenis tot leven te brengen door een persoonlijk verhaal van één meisje.

Toen radiomaker en domineeszoon Ruben van Haften ervoor koos om uit het geloof te stappen, had dat kunnen lijden tot een familiebreuk. Dat gebeurde niet. In plaats daarvan ging hij het gesprek aan met zijn vader Wout. In de podcastserie Niet te geloven breiden ze het gesprek uit en ontdekken elkaars wereld. Zo komt in de derde aflevering iemand aan het woord die vanwege zijn geloof gestopt is met ‘actief homo zijn’. Aan de andere kant hoor je ook hoe vader Wout steeds meer is gaan accepteren dat zijn zoon biseksueel is. Al ben je het als luisteraar misschien niet altijd eens met de verkondigde meningen, de boodschap van de podcast is dat je elkaars visie moet blijven respecteren.

Geen onderwerp zo gek of er is een podcast over, maar veel gekker dan Creature Preacher wordt het niet. In deze podcast demonstreert dierenmedium Nancy Mello haar bovenaardse vermogen tot communicatie met huisdieren. Een foto van de ogen is voor haar genoeg om te weten wat ze denken en voelen. Zo wil labradoodle Dave niet langer worden aangesproken met stomme bijnamen, en hij houdt ook niet van lange autoritten. En dwergkeesje Boomer vraagt of zijn baasjes alsjeblieft van zijn gezicht af willen blijven. Vermakelijke onzin voor de liefhebber.

De opvolger van de prijswinnende podcastserie Making an opera van Stef Visjager gaat over de groene ambities van De Nationale Opera (DNO). Zij willen hun opera The Shell Trial zo duurzaam mogelijk op de planken brengen. Natuurlijk lopen ze al snel tegen problemen op. Zo wil de vormgever graag echt vuur en echt ijs op het podium zien. Maar dat gebeurt met propaangas en dan verbrand je dus fossiele brandstoffen op het podium. Geen goed signaal, maar wat is het alternatief?

Visjager volgt in de zesdelige serie het proces vanuit allerlei verschillende invalshoeken. De dilemma’s zullen herkenbaar zijn voor veel bedrijven en particulieren. De urgentie van de klimaatcrisis wordt gevoeld, de ambitie is er, maar de praktijk is weerbarstig.

Helaas is de comedyserie Curb Your Enthousiasm van Larry David (bedenker en producent van Seinfeld) na 23 jaar aan zijn laatste seizoen begonnen, maar gelukkig is er nog de podcast The History of Curb Your Enthusiaism. Jeff Garlin en Susie Essman, in de serie ruziënde echtgenoten Jeff en Susie, blikken nu gemoedelijk terug op iedere aflevering: de aanleiding voor de soms bizarre plots, de productie, en beroemde gastacteurs als Bob Odenkirk (Better Call Saul), komen langs om terug te blikken op hun veelal geïmproviseerde optreden. Ondanks de neiging van Jeff om Susie continu te onderbreken (‘Oh, and by the way’) een heerlijk kijkje in de keuken. A pretty, pretty, pretty good podcast…
 

Het is 2011 en het internet speelt een belangrijke rol in het ontluiken van de Arabische lente. In Damascus woont Amina. Ze is jong, knap en lesbisch en schrijft onverbloemd op haar blog over haar avonturen en over hoe het is om als queer persoon onder een onderdrukkend regime te leven. Aan de andere kant van de wereld, in Montreal, valt Sandra voor haar charmes en de twee krijgen een langeafstandsrelatie. Amina wordt steeds beroemder en krijgt zelfs een interview in The Guardian, maar dan verdwijnt ze ineens. Journalisten en fans doen wat ze kunnen om haar te redden. Maar is Amina wel wie ze zegt dat ze is? Journalist Samira Mohyeddin van de Canadese omroep CBC vertelt het pijnlijke verhaal.

Peter Bogdanovich werd bekend als regisseur van onder meer The Last Picture Show, What's Up, Doc? en Mask, maar begon zijn carrière in de filmwereld als programmeur voor het Museum of Modern Art in New York. Daarvoor interviewde hij grootheden als Alfred Hitchcock en Orson Welles, en de opnames die hij van deze gesprekken maakte vormen de rode draad in One Handshake Away.

In deze podcast bespreekt Bogdanovich met hedendaagse regisseurs als Guillermo del Toro (The Shape of Water) en Rian Johnson (Knives Out) dit unieke archiefmateriaal. De spontane gesprekken vormen een prachtig eerbetoon aan de grootheden en hun blijvende invloed op de hedendaagse cinema. Na het overlijden van Bogdanovich in 2022 nam Del Toro het stokje van hem over.

In deze populaire podcast bespreken Huw Lemmey en Ben Miller al zeven seizoenen lang evil and complicated queers in history. Dat doen ze zonder veel opsmuk: een groot deel van elke aflevering bestaat uit een lange spreekbeurt door een van de hosts. Toch haak je hierbij niet af, omdat de inhoud zo boeiend, goed geresearcht en witty geformuleerd is. Elke bad gay wordt psychologisch geanalyseerd, maar vooral in zijn of haar tijd en cultuur geplaatst. Er is ook ruimte voor discussie en grapjes tussen de twee hosts, die elkaar mooi aanvullen: Lemmey is een Britse journalist en schrijver die in Barcelona woont, Miller is een Amerikaanse historicus en schrijver, die in Berlijn op de universiteit en bij het Schwules Museum (homomuseum) werkt.

Een recente fascinerende aflevering is die over Karl Lagerfeld, maar ook het al wat oudere portret van Freddie Mercury is heel interessant. Voor liefhebbers van het genre ‘buitenland-over-Nederland’ is er ook een aflevering over Pim Fortuyn. En krijg je niet genoeg van Bad Gays, of lees je liever dan dat je luistert: er is in 2022 een goed ontvangen boek bij de podcast verschenen. 

In 1937 kwam Mina Marinusse uit Koudekerke bij het gezin Van Lynden werken op Kasteel Ter Hooge, bij Middelburg. De levens van Mina en ‘haar Mevrouw’, Marietje gravin van Lynden-Calkoen, raakten steeds inniger met elkaar verstrengeld, tot de dood van de laatste in 1986. Kan er, ondanks het grote machtsverschil, sprake zijn van vriendschap en liefde tussen een adellijke werkgever en haar dienstbode? Die vraag pluist Maartje Duin, podcastmaker en achterkleindochter van de gravin, uit in haar nieuwe podcast voor VPRO’s OVT. Net als haar eerdere hit De plantage van onze voorouders sleept ook deze serie je direct mee. Aan de hand van het verhaal van de twee vrouwen stuit Duin op grote thema’s, zoals feminisme, de klassenmaatschappij en genderrollen. Maar de podcast zit ook vol intieme momenten.

Kersverse bijzonder hoogleraar Stine Jensen heeft als taak om filosofie bij het grote publiek te brengen. Dat doet ze onder meer met deze nieuwe podcast. Dagelijks bespreekt ze een levenswijsheid van een denker en geeft daar een korte toelichting bij. Ze citeert allerlei verschillende types, van Erasmus (‘Afstand scheidt enkel de lichamen, niet de geesten’) tot Dolly Parton (‘Als je de regenboog wilt, moet je de regen erbij nemen’). De ultrakorte podcast duurt slechts twee minuten, waardoor de gehaaste en areligieuze mens toch dagelijks een ‘stukje zingeving’ tot zich kan nemen.

Jan van Leiden – bekend van het spreekwoord – was een kroegbaas die zich na allerlei mislukte carrières ontwikkelde tot profeet en zelfs koning. Hij werd de leider van de wederdopers, een radicale religieuze beweging die geloofde dat het einde der tijden nabij was. Rond 1530 greep hij de macht in de Duitse stad Münster, een paar jaar later werd hij geëxecuteerd op het plein en zijn lichaam in een kooi tentoongesteld. De Bachvereniging maakte een opera over het verhaal en vroeg Max Boogaard om er een podcast bij te maken. Hij onderzoekt het bloedige verhaal en de onderliggende mechanismen als radicalisering en eindtijddenken, die nog steeds actueel zijn. De jonge podcastmaker vertelt het op een wat theatrale manier, maar knoopt de eindjes uiteindelijk mooi aan elkaar en weet de geschiedenis tot leven te brengen.

Ken jij Judith Leyster? Johanna Borski, Arie de Froe? Het zijn personen die de geschiedenisboeken níet haalden, maar wel van grote betekenis zijn geweest voor Nederland en de wereld. In Obscure figuren, een nieuwe geschiedenispodcast van Babylon Audio Collective en de NTR, hoor je hun verhaal. Met gedegen research en een pakkend sounddesign à la De Blankenberge tapes houden de makers je bij de les – en zetten ze je wellicht onbedoeld aan het denken. Want hoe obscuur is een figuur waar zo veel over te vertellen valt?

Het eerste seizoen van Things fell apart werd uitgeroepen tot een van de beste podcasts van 2022. De podcast van de Britse schrijver en podcastmaker Jon Ronson gaat over het onderwerp culture wars: de heikele thema's waardoor gemeenschappen en zelfs families lijnrecht tegenover elkaar kunnen komen te staan. Maar Ronson gaat niet op zoek naar extreme standpunten. Hij onderzoekt op welk moment precies de kiem is gelegd voor deze maatschappelijke discussies. In het tweede seizoen richt hij zich op een recente periode waarin de wereld op zijn kop stond: de eerste maanden van de coronacrisis. We werden overspoeld door paniek en misinformatie en in elke aflevering onderzoekt Ronson zo’n geval. In de eerste aflevering gaat het om een bizarre fictieve aandoening die een rol bleek te spelen in de dood van George Floyd.

2020 was niet alleen het jaar van corona, maar ook van het fenomeen ‘Karen’, een aanduiding voor een type mens (meestal een witte vrouw) die zich disproportioneel bevoorrecht of veeleisend gedraagt. De Karen in dit verhaal heet Katie, en zij beschuldigde een stel in een winkel ervan dat ze haar kinderen wilden ontvoeren. Het stel in kwestie beschuldigde haar van racisme vanwege hun Latijnsamerikaanse uiterlijk. Het conflict leidde tot gigantische ophef online en een rechtszaak die dagen duurde. De podcast Imperfect paradise pluist de zaak in vier afleveringen uit. Maker Emily Guerin bekijkt het van alle kanten, maar vooral vanuit het standpunt van de onterecht beschuldigde ‘kidnappers’.

Journalist Remco Tomesen en singer-songwriter Joya Mooi ontdekken in deze podcast van omroep Max de geschiedenis van de Zuid-Afrikaanse apartheid en de rol van Nederland daarin. Nederlandse oud-politici en voormalige anti-apartheidsactivisten komen aan het woord en ze reizen natuurlijk ook af naar Zuid-Afrika. Ze gaan op zoek naar de mensen achter de bekende straatnamen en krijgen onder anderen de dochter van Desmond Tutu te spreken. Mooi is een prettige verteller en heeft een persoonlijke band met het onderwerp: haar vader werd geboren in Johannesburg en was vrijheidsstrijder en lid van het ANC. Nederland en de apartheid is de eerste in een reeks podcasts waarin de rol van Nederland bij bepalende momenten in de wereldgeschiedenis wordt onderzocht.  

Dichter/auteur Paul Muldoon heeft Sir Paul McCartney urenlang geïnterviewd voor zijn boek The Lyrics - 1956 to the Present. Deze urenlange sessies zijn opgenomen en nu teruggebracht tot McCartney; A Life in Lyrics. Met zijn rustige, zalvende stem noemt presentator Muldoon de podcast: ’Een masterclass, een memoires en een geïmproviseerde reis’.

In elke aflevering bespreken ze een liedje. Zo vertelt McCartney in de aflevering ‘Jenny Wren/Blackbird’ over zijn liefde voor vogels en hoe dat leidde tot twee protestliedjes. Hoe Bernard Herrmanns Psycho hem inspireerde voor de staccato-strijkers in ‘Eleanor Rigby’, en hoe John Lennon en hij hun ruzie in muziek omzetten in ‘Too Many People’. Een heerlijke podcast over een trip down memory lane. 

Wat valt er nog te zeggen over Michael Jackson? Een heleboel, zo blijkt. De gelauwerde journalist en podcastmaker Leon Neyfakh (Slow Burn) wijdt maar liefst tien afleveringen aan de opkomst en ondergang van de popster. Het is een reconstructie van zijn carrière en natuurlijk van zijn wandaden, het misbruik van minderjarige jongens. Maar het gaat vooral ook over zijn culturele betekenis en hoe de (Amerikaanse) maatschappij omging met het fenomeen. Met archief en bijzondere interviews weet de podcast Wacko Jacko toch weer opnieuw te duiden.

In maart 2022 werd het schilderij Bild mit Häusern van de Russische expressionist Wassily Kandinsky weggehaald uit het Stedelijk Museum in Amsterdam en overgedragen aan de Amerikaanse familie Lewenstein. De gemeente Amsterdam zou het werk in oorlogstijd onrechtmatig in handen hebben gekregen. De teruggave van het schilderij, waarvan de waarde geschat wordt op 60 miljoen euro, is controversieel. Kunnen we het echt zien als roofkunst? En zo ja, zijn de mensen die het nu in bezit hebben dan wel de rechtmatige eigenaars? Pieter van Os, auteur en kunstredacteur bij NRC, gaat samen met podcastmaker Emmie Kollau op zoek naar de antwoorden op deze complexe vragen. Dat doen ze in maar liefst acht afleveringen, die dankzij de levendige reportages en goede spanningsboog toch boeiend blijven.

De jonge redactie van NPO cultuur geeft cultuurtips in de korte podcast Tussen kunst en katers. De podcast duurt soms vijf, soms twintig minuten en komt elke paar dagen uit. Die onvoorspelbaarheid komt ook terug in de aard van de tips, die gaan alle kanten op. Van film tot hiphopmuziek en van literatuur tot musicals. Wie de ‘cultuurvrienden’ precies zijn wordt niet heel erg duidelijk, maar als je de podcast en het bijbehorende instagramaccount @npocultuur een beetje volgt kom je regelmatig aardige nieuwe tips tegen om te kijken, lezen of luisteren.

‘Dat zou nu niet meer kunnen’, horen we onszelf regelmatig zeggen. Waar komt dat door en konden die zaken vroeger dan wel? Dat soort vragen behandelen de Amerikaanse journalisten Susie Banikarim en Jessica Bennett in hun keukentafelpodcast In Retrospect. Ze gaan terug naar onvergetelijke momenten uit de popcultuur van hun jeugd in de jaren tachtig en negentig. Zo bespreken ze de ethische kant van Oprah Winfreys vrijgevigheid en de verrassende achtergrond en gevolgen van Pamela Andersons rode badpak in Baywatch.

Geen diersoort die zoveel voor de kost doet als de hond. Een geniaal idee dus om een podcast te maken over honden met baantjes. In de Britse podcast Dogs with Jobs komen ze allemaal voorbij: de blindengeleidehond, de truffelspeurder, de explosievensnuiver, de rattenvanger, de brandweerhulp, maar ook de leesassistent, de autismebegeleider en de honden die troost brengen in verpleeghuizen, ziekenhuizen en op kantoor. Zoals labrador Champ, die op een Australisch politiebureau emotionele steun en afleiding biedt aan agenten die kindermisbruik opsporen.

Jonathan Menjivar komt uit de arbeidersklasse. Zijn ouders zijn allebei immigranten en werkten met hun handen. Hij heeft nu een baan als podcaster (hij werkte voor Fresh Air en This American Life), een koophuis en sokken van kasjmier. Over opwaartse mobiliteit en wat daar allemaal bij komt kijken maakt hij de podcast Classy. 
Hij vertelt zijn eigen verhaal, maar het blijft absoluut niet bij navelstaren. Hij spreek allerlei (ervarings-)deskundigen, vooral over de vraag hoe het is om je eigen klasse te ontstijgen: aan de ene kant natuurlijk fijn, want het brengt meestal meer welvaart met zich mee. Maar het kan ook gepaard gaan met ongemak, schaamte en schuldgevoel. Deze complexe kwesties benadert hij inzichtelijk en met humor, en dat is klasse. 

Er zijn wereldwijd 2668 miljardairs. Hoe hebben ze dat geld verdiend en wat doen ze ermee om de wereld vooruit te helpen? Daarover gaat de BBC-serie Good Bad Billionaire, waarin bekende miljardairs langs de meetlat worden gelegd. Zijn ze goed, slecht of ‘gewoon’ miljardair? Amazonoprichter Jeff Bezos is de eerste poenschepper van de serie. Zijn ex-vrouw MacKenzie kreeg na hun scheiding 38 miljard, maar er zijn ook vrouwen die dat op eigen kracht bereikten, zoals Rihanna. Zij staat centraal in de tweede aflevering.

Volgende zomer zijn de Olympische spelen in Parijs, en dus is het aftellen begonnen. Podcastkanon Nynke de Jong (Ik ken iemand die, Alle geschiedenis ooit) en Willem Dudok (De rode lantaarn) doen dat met een wekelijkse podcast waarin ze de mooiste Olympische verhalen van toen en nu bespreken. Zo vergelijken ze in de eerste aflevering hardloopwonder Femke Bol met de Oldenzaalse gouden medaillewinnares Ellen van Langen, en bespreken ze de legendarische Florence Griffith-Joyner. Beide presentatoren hebben veel podcastervaring en een grote liefde voor sport, dus ze schudden dit zo uit hun mouw. Dat hoor je ook wel een beetje, maar voor fans van programma’s als Andere tijden sport is dit een mooie voorbereiding op de aankomende sportzomer. 

Splendor is een concertzaal en culturele vrijplaats in het centrum van Amsterdam, bedacht door muzikanten en gesubsidieerd door leden. Het ‘clubhuis’ bestaat tien jaar en om dat te vieren maakten ze samen met VPRO Vrije Geluiden een podcastserie. Makers Manon Schreurs en Mattijs van de Woerd spreken met allerlei betrokkenen en houden het spannend door de zoektocht naar een verdwenen bezoeker. Deze excentrieke Fred verzocht met klem om ‘meer Schubert’ op het programma, maar juist die concerten bezocht hij nooit. De laatste paar jaar is hij niet meer gezien in Splendor, wat zou er met hem gebeurd zijn?

Elektronische muziek is tegenwoordig wereldwijd zo’n beetje het populairste genre. Het mooie is dat de oorsprong is terug te voeren naar een aantal specifieke plekken: de eerste nachtclubs waarin dj’s hiermee experimenteerden, zoals bijvoorbeeld de Warehouse in Chicago en de Haciënda in Manchester. Deze podcast portretteert deze legendarische clubs door middel van interviews met mensen die erbij waren en natuurlijk heel veel muziek. Paris Hilton is een van de executive producers, maar de serie is gelukkig niet zo glad als zij.

Zangeres en nachtclub-icoon Ultra Naté praat het aan elkaar en zorgt dat ze recht doet aan de zwarte en queer gemeenschappen die aan de basis stonden van de house.

Het Smithsonian Institution is een gigantisch onderwijs- en onderzoeksinstituut met bijbehorend museumcomplex in Washington D.C. Er zijn meer dan 157 miljoen objecten te vinden op het gebied van kunst, cultuur, geschiedenis en wetenschap. Het insitituut is natuurlijk een bron van bijzondere verhalen, en die worden verteld in de podcast Sidedoor. Presentator Lizzie Peabody spreekt met experts die ze in huis hebben over opmerkelijke museumschatten, waar je altijd iets van opsteekt.

Toegegeven, Wilder is een podcast voor de liefhebber. De liefhebber van Laura Ingalls Wilder en haar immens populaire Kleine Huis-boeken, over haar avontuurlijke jeugd in het Amerika van de late negentiende eeuw, toen pioniers in hun huifkarren rondtrokken op zoek naar een plek om zich te vestigen. Superfan Glynnis MacNicol reist in deze podcast Laura’s gangen na en gaat daarbij ongemakkelijke vragen niet uit de weg, want inmiddels ligt Laura’s Kleine Huis onder vuur vanwege vermeend racisme. Terecht of belachelijk?

Barbie is de filmhit van deze zomer, en deze podcast geeft noodzakelijke achtergrondinformatie. Het is een drieluik over de opkomst van Barbie door de jaren heen, van de eerste in het zwartwitte badpak (gebaseerd op een Duitse pin-up-pop) tot de succesvolste Barbie met haren tot op de enkels. Leuk is dat hij gepresenteerd wordt door twee vrouwen uit verschillende generaties. M.G. Lord schreef in de jaren negentig een boek over Barbie en heeft de originele interviewtapes met haar bedenker Ruth Handler bewaard. Antonia Cereijido bespreekt met haar de hoogte- en dieptepunten van deze iconische pop, waarbij ze de bizarre misperen (zoals Skipper met uitklapbare borsten) zeker niet overslaan.

Internetpersoonlijkheid Lize Korpershoek bespreekt in deze nieuwe podcast films en series van vroeger met de blik van nu. Telkens heeft ze een andere gast en schept een gezellige sfeer in de studio. De eerste aflevering gaat over Plain Jane, een make-overserie van MTV uit de jaren 2000 en de tweede over de Disneyfilm Belle en het Beest. Ze blijken achteraf allerlei rolpatronen te bevestigen en nogal respectloos met de hoofdpersonen om te gaan. Dat is misschien eerder ‘ja, hèhè’ dan ‘ok, wow’. Tussendoor zitten allerlei kneuterige jingletjes, ook daar moet je van houden.

De ouders van Fatima Bajja en Gulsah Ercetin komen uit respectievelijk Marokko en Turkije. Zijzelf werken nu allebei bij de NOS en maken een podcast over de twee werelden waartussen ze opgroeiden: de traditionelere en islamitische van hun ouders en de moderne Nederlandse maatschappij. In de eerste aflevering gaat het over begrafenisrituelen en in de tweede over slechtnieuwsgesprekken in de gezondheidszorg. Hoewel de vrouwen zelf zeggen het ‘best heftig’ te vinden om naast journalistiek ook persoonlijk te worden, klinkt de podcast vooralsnog vooral als een lang NOS-item.

Monogamie is nog steeds de norm in onze maatschappij, maar in de praktijk komt overspel superveel voor. Waarom houden we dan nog vast aan dat romantische ideaal van één persoon voor de rest van je leven? Carolien Borgers onderzocht voor Linda eerder lichaamshaar en vruchtbaarheid en stort zich in haar nieuwste podcastreeks op de zin en onzin van monogamie. Zelf heeft ze ervaring met zowel monogame als open relaties, maar ze raadpleegt ook een heel scala aan (ervarings-)deskundigen, van bioloog tot bdsm’er. Dat alles smeedt ze slim aan elkaar met leuke teksten, zodat je gaat nadenken over hoe vreemd vreemdgaan nu eigenlijk is.

Door de klimaatcrisis gaat de wereld er in de toekomst heel anders uit zien. Zaken die we nu voor lief nemen zijn er over een tijdje misschien wel helemaal niet meer. De podcast Without van schrijver Omar El Akkad maakt dit concreet. Zo had ik geen idee dat er wereldwijd een tekort aan zand dreigt te ontstaan. En wat moeten we drinken als de koffie-oogst keer op keer mislukt? Het zijn geen vrolijke scenario’s, maar de podcast is niet alleen maar doemdenkerij. Het is ook heel boeiend om in deze onbekende werelden te duiken.

Switched on Pop is een heerlijke Amerikaanse podcast waarin echt diep wordt ingegaan op popmuziek. Musicoloog Nate Sloan en songwriter Charlie Harding pluizen liedjes helemaal uit en praten met artiesten over de vraag wat iets nou een hit maakt. Momenteel hebben ze een fijne serie over een van de belangrijkste bands uit de afgelopen twintig jaar: Daft Punk. Al hun albums worden uitgebreid besproken en zo begrijp je helemaal hoe de robot-achtige mannen met hun helmen op van binnen in elkaar zitten.

De negendelige podcastserie Het Dialectenbureau van Omroep Max zet Nederlandse dialecten in het zonnetje. De presentatie is in handen van Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands en Academische Communicatie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Elke aflevering is opgehangen aan een thema, zoals tradities, feesten, godsdienst en verzet. Er komen allerlei bekende dialectsprekers aan het woord en je leert over zowel de geschiedenis als de huidige staat van het dialect. Want al verdwijnt streektaal niet, het wordt wel steeds meer iets bijzonders.

Een muze is een inspiratiebron voor een kunstenaar; een eervolle maar wel vrij passieve rol. Veel vrouwen die bekendstaan als muzen waren veel meer dan dat. In de nieuwe podcast De muze is moe van Avrotros analyseert maker Marieke van der Veer het fenomeen muze en portretteert ze een aantal beroemde muzen uit de beeldende kunst, zoals Misia Sert, Camille Claudel en Mathilde Willink. Hoewel de podcast vrij traditioneel is opgebouwd en vooral op interviewmateriaal met experts en biografen is gebaseerd, komen de onderbelichte vrouwen uit de kunstgeschiedenis wel mooi tot leven.

Bob Guccione, oprichter van het blad Penthouse, begon in de jaren zeventig een pornoblad voor vrouwen: Viva. Aanvankelijk sloeg het de plank nogal mis, maar toen een aantal slimme en capabele vrouwen aan het roer kwamen, groeide het uit tot boegbeeld van de vrouwenbeweging. Viva was een succesvol tijdschrift met uitstekende artikelen door beroemde schrijfsters én veel stijve piemels. Maar helaas duurde deze glorietijd niet lang. In deze podcast van Crooked media vertelt Jennifer Romolini de geschiedenis van Viva, met veel juicy verhalen van betrokkenen. Helaas worden ze wel erg vaak onderbroken voor reclame.

Mariëtte Hamer is regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Dat betekent dat ze bewustwording en cultuurverandering over dit onderwerp moet bewerkstelligen, en een van de manieren waarop ze dit doet is een podcast in samenwerking met het AD. Hier gaat ze samen met acteur Sahil Amar Aïssa in gesprek met mensen uit verschillende vakgebieden over het onderwerp. Op welke manier kun je ermee te maken krijgen en vooral: hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen (mannen) zich een beetje normaal gaan gedragen? In de eerste aflevering schuift de Vlaamse Evi Hanssen aan. Het is een prima gesprek, maar het blijft wel een beetje onduidelijk voor wie deze podcast eigenlijk bedoeld is.

Oudere vrouwen zijn weinig zichtbaar en hoorbaar in de media en ‘that’s fucking bullshit’, zegt actrice Julie Louis-Dreyfus (Seinfeld, Veep), die zelf ook alweer 62 is. Daarom spreekt ze in haar nieuwe podcast Wiser than me vrouwen die nog meer levenservaring dan zij hebben. Ze heeft een aantal grote namen weten te strikken, waaronder Diane von Furstenberg, Isabel Allende en Jane Fonda. Die laatste deelt allerlei levenslessen, maar ook wat haar favoriete vibrator is. Het is wel een beetje jammer dat celebritypodcasts eigenlijk gewoon goed begeleide zoomgesprekken zijn, in dit geval zelfs met stroomstoring. Maar voor de levenswijsheden van deze vrouwen blijf ik toch luisteren.

Het is de bekende metafoor van de popartiest die bizar hoge eisen stelt: alleen maar blauwe M&M's in de kleedkamer. Maar wie is er nu echt onmogelijk om mee te werken? Wat voor fratsen halen bezopen popsterren uit en wat moeten de mensen achter de schermen doen om het allemaal in goede banen te leiden? Atze de Vrieze en Timo Pisart van VPRO’s 3voor12 spreken veel boekers, managers en organisatoren en horen anekdotes die te smakelijk zijn om niet te delen.

Van al die juice maken ze podcast voor 3FM, waarvan het tweede seizoen net is gelanceerd. Elke week behandelen ze een ander thema, van laatkomers tot opdringerige fans. Ook delen ze hun eigen, soms grappige en soms pijnlijke verhalen, zoals een ongemakkelijke ontmoeting met Ryan Adams op een hotelkamer. De vormgeving is soms wel erg letterlijk (insert het geluid van een dikke joint waar de brand in vliegt). Als je de volgende keer in de concertzaal staat te wachten tot de artiest eindelijk opkomt, zal deze podcast zeker door je hoofd gaan. 

In 2014 ontdekten leden van de Texelse duikclub op de bodem van de Waddenzee een schip uit de zeventiende eeuw. Het lag vol perfect bewaard gebleven schatten, met als pronkstuk een prachtig geborduurde zijden japon. Over de nasleep van die vondst maakte de NTR een multimediaproject. De driedelige televisiedocumentaire gaat vooral over het getouwtrek tussen de eigenwijze Texelaars en de kunsthistorici aan de wal.

De vierdelige podcast die Tjitske Mussche samen met regisseur Arnold van Bruggen maken gaat in op de vraag wie de jurk gedragen zou kunnen hebben. In vier afleveringen worden er verschillende theorieën onderzocht. Ondertussen leer je van alles over kunstgeschiedenis, museumwerk en die roerige zeventiende eeuw.

Miljoenen mensen smullen van Married at First Sight en Temptation Island. Maar is de positie waarin de kandidaten van deze realityprogramma’s gebracht worden eigenlijk wel ethisch verantwoord? Podcastmaker en realityverslaafde Nikki Koppens onderzoekt deze vraag in een vierdelige podcast. Het lukt haar om oud-kandidaten en televisiemakers te spreken, die een af en toe ontluisterend beeld geven van hoe het er achter de schermen aan toe gaat. Ze gebruikt haar achtergrond als mediawetenschapper om een onderhoudend en onderbouwd antwoord te geven op de vraag uit de titel.

Petra Possel moest na twaalf jaar stoppen met haar culinaire radioprogramma Mangiare!, tot verdriet van haarzelf en vele fans. Er werd zelfs een petitie gestart om het te behouden, maar dat mocht niet baten. Podimo kwam snel in actie en sinds kort is de show daar te horen, onder de naam Smakelijk! Possel en een steeds wisselende ‘rechterhand’ ontvangen culinaire gasten, zoals chefkoks of jenevermakers. Er wordt gegeten, geproefd en recepten gedeeld, net zo gezellig en smakelijk als in het radioprogramma.

Dat popmuziek serieus moet zijn, of op zijn minst oprecht, gold een tijdlang helemaal niet. In de jaren negentig stonden de hitlijsten vol met liedjes die begonnen als ‘een gebbetje’ maar toch tienduizenden keren over de toonbank van de platenzaak gingen. Ze werden ‘uitgevoerd’ door stripfiguren, dieren of een ‘dingetje’ en stonden bol van de gekke stemmetjes en onuitstaanbare melodietjes.

Atze de Vrieze is in het dagelijks leven popjournalist bij VPRO’s 3voor12 en houdt zich bij uitstek wél bezig met de serieuze en oprechte muziek. Maar toen in coronatijd het livecircuit op slot ging, ging hij op zoek naar de verhalen achter de wansmakelijke hits van de jaren negentig en stuitte op een goudmijntje. Inmiddels zijn er al drie seizoenen van Weird Hit Wonder en is de bron nog lang niet opgedroogd. Zo is er in seizoen drie een ontroerende aflevering over ‘Holiday Rap’ en duikt Atze zelf de studio in om een ‘fake live-hit’ op te nemen.

Schrijver Klaas Knooihuizen en vanalleskunner Wisse Beets maken al bijna vier jaar de podcast Themafeest. Deze chatcast onderscheidt zich van ieder ander geklets, en dat komt door de melig-absurdistische toon; de makers vatten hun feestje dan ook veelzeggend samen als ‘een periodieke podcast over thema’s om lekker naar te luisteren’. Die thema’s kunnen alles zijn: van ‘verstandskies’ tot ‘nuance’. De afleveringen gebruiken als startpunt weetjes over het thema in kwestie, die vervolgens voer zijn voor prettig ontsporende (meta)gesprekken tussen de twee vrienden.

De nieuwste aflevering gaat over voornamen. Voor echte namennerds wel jammer dat er over de namen Adolf en Vanessa weetjes te horen zijn die ook al in de uitstekende namenpodcast Aangenaam voorbijkwamen, maar verder is het weer een vermakelijke bedoening. Met bijvoorbeeld de dwingende tip om je kind Ruurd te noemen, een advies dat ook terugkomt in een liedje. De Themafeestliedjes – gemaakt door Beets, die ook in de band Woezels zingt – zijn altijd een hoogtepunt in de podcast: luister maar naar de bouncende beats in het etymologierubriekje, of het hilarische metalnummer waar de aflevering ‘Leeftijd’ mee afsluit.

Bij de Amsterdamse Stadsbank van Lening kunnen burgers waardevolle spullen verpanden om zo tijdelijk aan wat extra geld te komen. De instelling bestaat al meer dan vierhonderd jaar, zelfs de vrouw van Rembrandt was er klant. Het eveneens in Amsterdam gevestigde onafhankelijke magazine MacGuffin maakte een vijfdelige podcast over deze bijzondere plek, die in deze tijd van financiële onzekerheid weer nieuwe klanten trekt. Maker Alix de Massiac ging vakkundig te werk en schetst mooie portretten van medewerkers en klanten. Het feit dat de Nederlandse interviews steeds in het Engels vertaald worden maakt een groter publiek mogelijk, maar houdt de boel wel wat op.

De nieuwe Nederlandse omroep Zwart heeft zijn eigen versie van Song Exploder gemaakt. In deze populaire podcast ontleedt een artiest een liedje en vertelt precies hoe het tot stand is gekomen; welke inhoudelijke en artistieke keuzes er zijn gemaakt. Het format is exact gekopieerd, maar het blijft leuk om te luisteren hoe bijvoorbeeld Willem te werk ging bij zijn emotionele hit ‘Houten pak’ en hoe Sophie Straat door haar geliefde en producer Wieger Hoogendorp werd overgehaald om een draaiorgel in haar nieuwe single ‘Mannen’ te verwerken. Gepresenteerd door Vincent ‘Venz’ Reinders.

In deze podcast van de Vlaamse Radio 1 fileert muzikant Senne Guns, die onder andere ooit meespeelde in het orkest van Spinvis, bekende hits. Als een chef-kok zoekt hij de ingrediënten bij elkaar, waarbij hij de luisteraar meeneemt op een reis door de muziekgeschiedenis. Hij legt bijvoorbeeld uit dat ‘Sultans of Swing’ van Dire Straits bestaat uit onder meer een snufje Andalusische cadens, en scheut stratocaster en een blik Bob Dylan. Zo spijker je in vijftien minuten je muziekkennis bij en krijgt zelfs de meest belegen radiohit een nieuwe smaak.

Non-fictieboeken die zallerlei populairwetenschappelijke theorieën aan elkaar knopen, zoals Freakonomics of het werk van Malcolm Gladwell, doen het altijd goed op verjaardagen van mensen die alles al hebben en in de kiosk op het vliegveld. Maar klopt de inhoud wel? Michael Hobbes verwierf zijn faam met You’re Wrong About en Maintenance Phase, podcasts waarin hij culturele vooroordelen en de wellnessindustrie onder de loep neemt. In If Books Could Kill maakt hij samen met Peter Shamshiri gehakt van deze ‘airport bestsellers’ op een vileine, hilarische maar ook heel scherpzinnige manier.

Over voetbal kan je duidelijk nooit genoeg praten. Podcastbedrijf en Dag en Nacht Media brengt in deze wekelijkse podcast geen transfernieuws of wedstrijdanalyses, maar tijdloze verhalen over de populairste sport ter wereld. Elke week vertelt een kenner in ongeveer 25 minuten een verhaal, bijvoorbeeld over het erbarmelijke team van Micronesië of de bekende straatvoetballer Issy Hitman. Gezellige muziekjes en toepasselijk sound design omlijsten de smakelijke vertellingen. 

Een nieuwe filmpodcast met een lekker strak en helder format. Actrice Anna Drijver, filmmaker Ivo van Aart en schrijver Gijs Wilbrink bespreken elke week een beroemde film. Alleen heeft één van de drie de film nooit gezien. Dan gaan ze uit elkaar en bekijken ze de film alsnog (dit kun je dus als luisteraar ook doen). In de tweede helft van de podcast delen ze hun bevindingen. 

De vraag is dan of de derde persoon zich nu nog kan voorstellen dat die ooit heeft kunnen leven zonder de overbekende film, en of die film de tand des tijds heeft doorstaan. Er is een goede chemie tussen de drie presentatoren en het leuke is ook dat het echt vakmensen zijn. Stiekem leer je tussendoor dus van alles over bijvoorbeeld regie en verhaalstructuur. 

De eerste aflevering van Nooit gezien gaat over Ghostbusters. Deze ultieme jarentachtigklassieker heeft Ivo dus nog nooit gezien. Hij zat niet onder een steen, dus heeft wel associaties: die pakken, die auto en dat groene slijm. Hoe gaat hij de film vinden, en gaan Anna en Gijs er net zo van genieten als ze deden toen ze hem als kind bekeken.

Momenteel draait in de Belgische bioscopen de film Zillion, over de opkomst en ondergang van een Antwerpse megadiscotheek. Het is een waargebeurd verhaal: de Zillion werd in 1997 geopend en werd door de een gezien als een paradijs, en door de ander als een poel van verderf. In elk geval kon er alles: de meest bizarre feesten, vuurwerkshows, porno op het podium.

Vaste klanten, dj’s en werknemers vertellen in deze podcast van Studio Brussel het verhaal. Elk weekend was er weer iets bizars; van mayonaisegevechten en levende kippen tijdens de dioxinecrisis tot echte bankbiljetten die over het publiek werden uitgestrooid.

Stralend middelpunt van deze extravagantie was eigenaar Frank Verstraeten. Hij verzon de meest bizarre acts, was de ster-dj, had een relatie met miss België en vloog rond in zijn helikopter. Dat kon natuurlijk nooit lang goed gaan en dat deed het ook niet. In de derde aflevering barst de bubbel. Maar dan heb je al zo veel smakelijke anekdotes en opzwepende trance-muziek gehoord dat je het gevoel hebt dat je zelf een hele nacht bent wezen stappen in de Zillion.

De podcast Articles of interest gaat over mode, of uitgebreider: wat we dragen. Het derde seizoen is net van start gegaan, en hierin heeft host Avery Trufelman grote ambities. Ze gaat alles zes afleveringen gebruiken om ons inzicht te geven in de meest basic stijl van allemaal. Zo basic dat we soms niet eens doorhebben dat het een specifieke stijl is: 'nette kleren', zoals deze voor het eerst gedragen werden op de campus van prestigieuze universiteiten in Amerika. 

Want hier komt deze look namelijk vandaan, vertelt Avery in de eerste aflevering. Dat dit allemaal zo goed gedocumenteerd is, is te danken aan T. Hayashida, een Japanse fotograaf die de stijl van studenten in 1965 vastlegde in het fotoboek Take Ivy. Avery belooft om dit boek als startpunt te nemen voor het universele komen en gaan wat we unaniem mooi vinden. Klinkt misschien ingewikkeld, maar we hebben het hier over een van de beste vertellers in de podcastwereld, dus luister maar gewoon. Of lees eerst het interview met Avery over haar manier van werken en haar complexe liefdesverhouding met mode. 

De maker van deze podcast is Lex Boon, een journalist met een neus voor geweldige verhalen, en het onderwerp boeiend en bizar: kunstenaar Jeroen van der Most leest in een Saoedische krant dat één van zijn schilderijen voor 3,2 miljoen dollar is verkocht. Alleen… hij heeft het werk helemaal niet gemaakt. Lex en Jeroen gaan op onderzoek uit in Saoedi-Arabië.

Helaas heeft Boon tijdens die reis niet alles opgenomen wat je zou willen horen. En toen kwam ik er pas achter dat hij het hele verhaal ook al eens heeft opgeschreven in Het Parool. Maar als je dat niet hebt gelezen (en een Podimo-abonnement hebt), is deze podcast toch een aanrader. Het verhaal blijft bijzonder, Boon is een goede verteller en Jeroen een grappige en enthousiaste hoofdpersoon.