Podcasts met persoonlijke verhalen

De Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij (KNRM) bestaat 200 jaar en brengt daarom een podcast uit over hun heldhaftige werk. Dat ze helaas niet elke drenkeling kunnen redden, blijkt wel uit de eerste twee afleveringen. Die gaan over de tragische gebeurtenissen in de zee bij Scheveningen in het voorjaar van 2020. Een verstikkende schuimlaag kostte aan vijf surfers het leven. De enige overlevende doet in de podcast zijn verhaal, net als de moeder van een van de slachtoffers. Dat is natuurlijk heftig, en de professionele productie en voice-over van presentator Roelof Hemmen zorgden ervoor dat deze podcast onmiddellijk naar de top van de hitlijsten dreef. 

Frans Pollux combineert zijn ruime ervaring als verteller en muzikant met journalistiek onderzoek. In zijn nieuwe serie heeft hij al die kwaliteiten nodig, en dan moet hij nog steeds alle zeilen bijzetten. Het apparaat is waarschijnlijk zijn meest ambitieuze podcastproject tot nu toe.
Het apparaat uit de titel is een mysterieuze machine, waarmee hij kennismaakte toen hij zijn dochter van school ging halen. Op het schoolplein werd hij aangesproken door een man, die een filmpje liet zien van een uitvinding die de potentie heeft om onze maatschappij fundamenteel te veranderen. De machine spot echter wel met alle natuurwetten, en bovendien wil de uitvinder al snel niets meer met Pollux te maken. Dit alles moedigt de podcastmaker echter alleen maar aan en hij stort zich op een onderzoek, waarbij hij zijn hele Venlose vriendengroep inzet. Pollux koppelt vrolijk van alles aan elkaar: allerlei vormen van energie, natuurkunde, carnaval en een relatiecrisis.

Marianna Spring is als specialist ‘desinformatie en sociale media’ bij de BBC voortdurend slachtoffer van internettrollen. In haar podcast Why Do You Hate Me zoekt ze mensen op die zich online hebben misdragen. Zoals de Poolse Julia, die zich op Instagram uitgaf voor Madeleine McCann, of de Ierse Stuart, die een schietpartij in Las Vegas overleefde waarbij zestig doden vielen, en in de ban raakte van een complotdenker die beweerde te weten dat ‘de overheid’ alles georkestreerd had.

De Brabantse Eva van Pelt noemt zichzelf ‘muzikaal maker’ en maakte haar eerste podcast met als thema troost. Ze voerde gesprekken met 25 mensen, van goede vrienden tot onbekenden. Aan allemaal stelde ze de vraag wat hen troost. Wat lost klein leed op, en hoe verlicht je het ondraaglijke? De citaten die haar het meest raakten verwerkte ze in een podcast genaamd alles gaat goed (met kleine letters).

Van Pelt componeerde de verhalen intuïtief en de afleveringen kennen geen echte spanningsboog. Behalve dan dat je als luisteraar probeert te ontdekken wat er precies met de sprekers aan de hand is. Dat maakt dat je toch graag door wilt blijven luisteren. Doe je dat tot het eind van een aflevering, dan hoor je een speciaal geschreven lied voor de hoofdpersonen.

De non-binaire Nanoah Struik heeft zich nooit verbonden gevoeld met diens Nigeriaanse wortels. In de zesdelige podcastserie In Afrika besta ik niet zoekt hen uit of queer en Nigeriaans zijn met elkaar te verenigen zijn. De podcast zit vol met bepalende momenten die Nanoah op tape heeft vastgelegd: van confronterende gesprekken met diens vader tot twee trips naar Nigeria. Uiteindelijk gaat de podcast vooral om de relatie tussen Nanoah en diens vader, die blijft volhouden: in Afrika bestaat er niet zoiets als queerheid.

Wat bezielt vrouwen toch om een relatie aan te gaan met een gedetineerde? Op die vraag probeert Love Letters een antwoord te vinden in de driedelige serie ‘We found love’, waarin drie stellen vertellen over deze vorm van liefde: van een stel dat al jaren samen is en kinderen kreeg tot een stel dat elkaar nog nooit heeft ontmoet. Deze integere serie is met veel inlevingsvermogen gemaakt, maar het blijft desondanks moeilijk je vooroordelen helemaal af te schudden.

Als jongetje ontmoette Lammert Voos op een familiebijeenkomst een oom die hij nog niet kende. Oom Derk had maar één arm, en vertelde dat die ooit was afgebeten door een leeuw. In Mijn oom de leeuwentemmer zoekt hij uit wat er waar is van alle fantastische verhalen die er over deze man rondgingen? Was hij echt dompteur geweest? En was hij echt bevriend geweest met Johnny Weismuller, beter bekend als Tarzan? Het niveau van deze podcast is enigszins amateuristisch, maar het verhaal maakt veel goed.

Een klein jongetje van een jaar of twee staat in een lange gang. Hij heft zijn vingertje op en kijkt schuin omhoog, alsof hij iets wil vragen. Het is een foto uit 1958 van de Amerikaanse fotograaf Leonard Freed, die destijds migranten uit voormalig Nederlands-Indië in Nederland fotografeerde. Creatief directeur Fabian Sapthu raakte gefascineerd door de foto en wil weten wie het kind is.

Sapthu neemt vijf afleveringen de tijd en grijpt de zoektocht aan om de context te schetsen en ook in zijn eigen geschiedenis te duiken. Want ook zijn vader kwam in die jaren van de Molukken naar Nederland. De podcast is professioneel gemaakt, met fijne voice overs mooie muziek van Sim Fane.

De nacht van de Poëzie bestaat dit jaar veertig jaar en in die tijd zijn er natuurlijk al veel verhalen gedeeld. Niet alleen door de dichters op het podium, maar ook door de mensen in het publiek. In de podcast Nu je ’t zegt van het Utrechtse literatuurplatform ILFU horen we elke aflevering een persoonlijk verhaal van een bezoeker van het festival, dat samenhangt met een gedicht dat daar is voorgedragen. Zo gaat de eerste aflevering over een vrouw die haar man op 53-jarige leeftijd ontmoette en hem als eerste date meevroeg naar de Nacht van de Poëzie. Hoe dat verder ging, lijkt wel een gedicht van Remco Campert.

Audiocollectief Schik lanceerde in 2017 de instant klassieker Bob, voor veel mensen de podcast die ze verslaafd maakte aan het medium. In hun nieuwe reeks De Erfenis gooien ze het over een iets andere boeg. Elke aflevering is een ander verhaal, met als centraal thema: de gevolgen van een nalatenschap. Daar kun je natuurlijk alle kanten mee uit, en dat doet het trio dan ook. In deze nieuwe podcast komen de kwaliteiten van Schik nog beter tot hun recht dan in series die ze eerder maakten. Door de soms wat geforceerde zoektocht helemaal los te laten kunnen ze ons nu helemaal meenemen in diepe persoonlijke verhalen, prachtige teksten en knap sound design.  

Journalist Nicole Terborg groeide op in een warm gezin in het Brabantse Cuijck. Tot haar ouders gingen scheiden en ze te horen kreeg dat ze bij haar tante in Amsterdam moest gaan wonen. Haar tweelingbroer en oudere zus bleven bij hun vader. Het komt in de Afro-Surinaamse cultuur regelmatig voor dat kinderen kortere of langere tijd niet bij hun ouders wonen, maar bij vrienden of familie. Er is zelfs een naam voor: kweekje. Maar waarom juist zij een kweekje was, dat bleef altijd een mysterie. In haar familie werd er niet over gepraat.
In een zesdelige podcastserie gaat Terborg op zoek naar het antwoord. Bij deze persoonlijke kwestie komen ook allerlei grote thema’s kijken: vragen over het moederschap, opvoeden, familiebanden, de koloniale geschiedenis. Terborg gaat te rade bij haar eigen familie en bij deskundigen en vertelt het verhaal op een ritmische, muzikale manier, die ik nog niet eerder in een Nederlandse podcast hoorde.

Met audiodocumentaire Moksi duikt Ischa Den Blanken zijn familiegeschiedenis in. Den Blanken heeft namelijk weinig feeling met Suriname, het land van zijn voorouders. Wie naar hem kijkt en hem hoort spreken zal hem, met zijn witte huidskleur en Hollandse tongval, onmiskenbaar als een Nederlander categoriseren. Toch speelt de vraag door zijn hoofd in hoeverre hij zich een Surinamer kan of durft te noemen. Oma Jane de Miranda bezit een schat aan informatie over hun stamboom en vertelt hem over de voorouders dankzij wie er bloed uit China, Afrika, de binnenlanden van Suriname en Europa door hem stroomt. Sommigen van hen hebben hun stempel op de geschiedenis gedrukt. J.C. de Miranda bijvoorbeeld, de broer van de opa van zijn oma, en de eerste premier van Suriname. (te horen vanaf 30 augustus)

Becky Milligan was een van de vele nieuwsgierigen die eind jaren tachtig afkwamen op de dolfijn die in de baai van het ingeslapen Britse kustplaatsje Amble rondzwom. Nu, ruim dertig jaar later, reconstrueert ze in Hooked on Freddie de krankzinnige gevolgen die dolfijn Freddie had voor het leven van dierenactivist Alan Cooper. Hij ontwikkelde een bijzondere relatie met Freddie, maar moest dat bekopen met een ongekende hetze tegen zijn persoon omdat hij actievoerde tegen dolfinaria. Een spannend, tragisch en verbijsterend verhaal.

Mathieu Wijdeven ontdekte dat zijn betovergrootvader in Paramaribo óók theatermaker was: ruim een eeuw geleden schreef G.G.T. Rustwijk vlammende betogen tegen het Nederlandse bewind. Wijdeven maakte een voorstelling over hem en nu is er ook een podcast. In de vierdelige serie Een verborgen Surinaamse schat onderzoekt hij wie G.G.T. Rustwijk was, hoe zijn leven eruitzag en hoe het kan dat hij zo lang nooit van hem gehoord heeft. Ook spreekt Wijdeven met deskundigen die de periode kunnen duiden waarin zijn Surinaamse betovergrootvader leefde. Heel veel spanning weet de theatermaker er niet in te leggen, wel gevoel en historisch besef.

In elke aflevering van deze podcast van 3FM en Human staat er iemand met een mentaal probleem centraal en hoor je exact wat er in zijn of haar hoofd omgaat. Dat gebeurt in zogenaamd 8D-geluid je hoort de geluiden overal om je heen waardoor het lijkt of je echt in diegene zijn hoofd zit. De makers hadden nog wel wat verder mogen gaan in het experiment. Als we bij de hoofdpersonen ‘in het hoofd’ zitten, horen we ze nog steeds in voice-over vertellen wat er gebeurt. Toch helpen die scènes wel om je in te leven in de hoofdpersonen. En prijs je je gelukkig dat je als mentaal gezond persoon die koptelefoon gewoon weer af kunt zetten.

Jo Piazza maakte meer dan honderd afleveringen van Committed, een podcast waarin stellen vertellen over hun relatie. Na al die toewijding stortte ze zich juist op de andere kant. In She wants more gaat ze in gesprek met vrouwen die er buitenechtelijke affaires op nahouden. Dat schijnt steeds meer voor te komen en Piazza vraagt zich af waarom dat is. Ze is een goede en empathische interviewer die zonder oordeel vraagt naar de juicy details. De gevoelens van hun bedrogen partners blijven daarbij wel wat onderbelicht.

In Dad – het nieuwe seizoen van de hyperpersoonlijke podcastserie The Heart – onderzoekt Kaitlin Prest de relatie met haar vader. Telkens weer vallen ze terug in oude patronen: hij presenteert zich als slachtoffer en zij voelt zich schuldig, terwijl hij tijdens haar tienerjaren weleens fysiek geweld heeft gebruikt. Zoals altijd dwingen Prests openheid en haar vermogen tot (zelf)reflectie bewondering af. Een mooi portret van een vader en een dochter die nader tot elkaar proberen te komen.

Deze podcast stond vorig jaar al bovenaan allerlei toplijstjes, maar ik had hem nog nooit echt een kans gegeven. In elke aflevering vertelt presentator Kelsey McKinney een waargebeurd, sappig verhaal over gewone mensen aan een gast. De verhalen zijn grappig, soms een beetje pijnlijk, maar nooit té erg. Lekkere lichte kost voor tussendoor dus. Leuk om mee te beginnen: de aflevering ‘Podcast famous’, over een vrouw die fanfictie gaat schrijven over haar favoriete podcasthost.

Ondernemer Jacob Menko was eigenaar van vier warenhuizen. Na de oorlog waren ze allemaal in andere handen, want hij was met zijn hele gezin vermoord in Sobibor. Alleen zijn jongste dochter Emmy overleefde de oorlog. Dat zou later de oma van radiomaker Rose Heijnen worden. Zij zoekt in deze vijfdelige podcast van de NTR uit wat er met de winkels van haar opa gebeurd is. Ondanks hardop voorgelezen e-mails begeleid door typegeluiden (podcastmakers, zullen we hiermee stoppen?) heeft ze er een meeslepend verhaal van weten te maken. Dat is vooral ook te danken aan de nu 85-jarige oma Emmy en haar aangrijpende geschiedenis, die ze op een opmerkelijk nuchtere manier vertelt. ‘Anders ga ik eraan kapot,’ zegt ze. Ook is dit een zoektocht waarin daadwerkelijk iets ontdekt wordt, en dat valt ook altijd toe te juichen.

De ouders van Paulina Stevens haalden haar van school zodra het kon, want haar toekomst lag toch al vast: net als haar moeder, grootmoeder en alle moeders daarvoor zou ze waarzegster worden. Paulina werd geboren in een Roma-familie in Californië, en leerde al jong handlezen en tarotkaarten leggen. Maar als ze besluit dat haar eigen toekomst elders ligt, beginnen de problemen. In de podcast Foretold begeeft journalist Faith Pinho zich in de gesloten Roma-wereld, waar voor mondige meisjes geen plaats is.

Voor mensen tussen de 18 en 35 jaar zijn de Hoe overleef ik…-boeken van Francine Oomen regelrechte pubernostalgie. De survival-expert van het leven leidt hen in haar nieuwe podcastreeks door de wildernis van jongvolwassenheid. Elke aflevering worden beslommeringen van jongvolwassenen uitgebreid geanalyseerd. Denk aan vermorzelde dromen door het leenstelstel en het bedriegerssyndroom; het idee dat je elk moment door de mand kan vallen. In de gesprekken gaat Oomen zelf ook met de billen bloot en worden handvatten gezocht voor haar gasten in de vorm van de welbekende tips. 

Oudere vrouwen zijn weinig zichtbaar en hoorbaar in de media en ‘that’s fucking bullshit’, zegt actrice Julie Louis-Dreyfus (Seinfeld, Veep), die zelf ook alweer 62 is. Daarom spreekt ze in haar nieuwe podcast Wiser than me vrouwen die nog meer levenservaring dan zij hebben. Ze heeft een aantal grote namen weten te strikken, waaronder Diane von Furstenberg, Isabel Allende en Jane Fonda. Die laatste deelt allerlei levenslessen, maar ook wat haar favoriete vibrator is. Het is wel een beetje jammer dat celebritypodcasts eigenlijk gewoon goed begeleide zoomgesprekken zijn, in dit geval zelfs met stroomstoring. Maar voor de levenswijsheden van deze vrouwen blijf ik toch luisteren.

Q music-dj Joost Swinkels was pas vijf toen zijn vader overleed aan leukemie. Twintig jaar na die ingrijpende gebeurtenis besluit hij dat het tijd is om zijn vader beter te leren kennen, en gelukkig heeft hij daar veel mogelijkheden voor. Hij spreekt met vrienden en familieleden, maar zijn vader liet ook allerlei brieven, schriftjes en cassettebandjes na aan zijn twee jonge zoons. De podcast die daaruit voortkomt is heel particulier, maar weet dankzij het bijzondere archiefmateriaal toch te raken.

De Canadese journalist Pauline Dakin had een turbulente jeugd. Haar vader had een kwade dronk en nadat haar ouders gescheiden waren verhuisde het gezin vaak. Er was altijd iets om op de vlucht voor te zijn, al kon haar moeder haar nooit precies vertellen wat. Als ze het hele verhaal eindelijk te horen krijgt, is het nog bizarder dan je je kunt voorstellen. Samen met haar broer en beste vriendin vertelt ze hoe ze langzaam achter de waarheid kwam. Gebaseerd op het gelijknamige boek, ook van Dakin.

Jason Reynolds is in de VS bekend als succesvolle schrijver van young adult boeken. In deze vierdelige podcast gaat hij op de persoonlijke toer. Het is een verhaal over ‘een aantal van de dingen die mijn moeder mij heeft geleerd’. We leren Reynolds kennen als een bedachtzame, filosofisch ingestelde man die soms opgeslokt kan worden door zijn werk en zijn roem en die veel bewondering heeft voor zijn moeder, Isabell. Zij is de steunpilaar van de familie, stond als eerste zwarte vrouw aan het hoofd van een verzekeringsfirma en was al bezig met spiritualiteit lang voordat dat hip was.

In de podcast gaat Reynolds zoals elke zondag bij haar langs, gaat met haar uit eten en boodschappen doen en ondertussen praten ze over het leven.

My Mother Made Me is eerst en vooral een liefdevol portret, en dankzij de sterkte teksten en warme stem van Reynolds ook een podcast van literair niveau. 

Corinna Larsen was tussen 2004 en 2014 de minnares van de Spaanse koning Juan Carlos. De koning raakte in opspraak vanwege corruptie, trad af en werd verbannen. Ook hun relatie overleefde het niet en Larsen sleept Juan Carlos nu voor de rechter. Tegelijkertijd doet ze haar verhaal in een achtdelige podcast, en die bevat zeer smeuïg materiaal uit de allerhoogste kringen.

Openhartig doet Larsen verslag van het hele verhaal: het moment dat hij haar versierde op een jachtpartij, tot de ‘casita’ waar ze als een getrouwd stel een sprookjesleven leidde tot de dubieuze geldzaken waarin hij verwikkeld was. Toen de relatie voorbij was, zag ze ook zijn donkere kant: de koning stuurde de geheime dienst op haar af en bedreigde haar.