Journalistieke podcasts

NOS-correspondent Mitra Nazar maakte in aanloop naar de verkiezingen in Turkije een vijfdelige serie over de achtergronden en de stand van zaken in het land. Vooral de eerste aflevering is goed; daarin gaat ze terug naar de verschrikkelijke aardbeving die in februari plaatsvond. Vervolgens legt ze uit hoe de huidige president Erdogan aan de macht is gekomen, hoe hij van hervormer een autoritaire leider werd, wat de betekenis van vader des vaderlands Atatürk nu nog is en welke belangen er spelen rond de cruciale verkiezingen.

De Nederlandse overheid is steeds meer op haar hoede voor ‘kennisspionage’. Landen als Iran en China gebruiken gevoelige informatie om hun militaire positie te versterken, of juist onze economische positie te verzwakken. Maatregelen hiertegen zorgen voor discriminatie van hele groepen wetenschappers die gewoon hun werk proberen te doen. Tussen deze twee uitersten beweegt wetenschapsjournalist en radiomaker Saar Slegers (bekend van de prijswinnende podcast De man en de maan) zich in de nieuwe vijfdelige serie van Argos. Slegers zet alle onderdelen van de ingewikkelde kwestie zorgvuldig uiteen. Zo word je als luisteraar ook steeds heen en weer geslingerd tussen de verschillende argumenten.

Een valse bekentenis afleggen, dat zou jij natuurlijk nooit doen. Toch? Deze podcast kwam voort uit de documentaire De pompmoord, over een zaak waarin iemand een moord bekent die hij niet heeft gepleegd. Lot Buijs werkte als researcher mee aan die serie en raakte gefascineerd door het fenomeen, dat vrij vaak schijnt voor te komen. Hoeveel mensen zitten er misschien onschuldig vast? En zou ze zelf te verleiden zijn tot een valse bekentenis? De verhoorkamer leunt wat zwaar op de voice-over van Buijs, gelukkig kan ze het wel erg goed vertellen.

De vraag hoe we als mensen omgaan met kunstmatige intelligentie is actueler dan ooit. Het indie Amerikaanse podcastbedrijf Radiotopia lanceert deze serie over mensen die een intieme relatie onderhouden met hun persoonlijke chatbot dan ook op een ideaal moment. De hoofdpersonen abonneerden zich op een chatdienst voor therapie, vriendschap of seks. Het blijkt niet mee te vallen om hun gepersonaliseerde digitale hulpje niét te zien als een mens, met echte gedachtes en gevoelens. De vraag of dat een probleem is, mag je na het luisteren van deze interessante zesdelige serie zelf proberen te beantwoorden.

In deze zesdelige reeks gaat Floor Doppen op zoek naar het verhaal achter de mysterieuze oude dame die in het grootste woonhuis van Amsterdam woonde, een gigantische villa verscholen in het groen aan de Overtoom. Je wordt als luisteraar een paar keer prettig op het verkeerde been gezet, ze weet de relevante informatie echt boven tafel te krijgen én het is een keer geen moordzaak. Laten we hopen dat de betaalde podcastdienst Podimo meer in dit soort series gaat investeren.

De zeecontainer is echt zoiets waar je nooit bij stilstaat, maar waar een hele wereld achter zit. Een ideaal onderwerp voor een podcast dus, en die hebben Maaike Goslinga en Maite Vermeulen van De Correspondent gemaakt. De containerdeuren werden bepaald niet wagenwijd voor ze opengezet, maar het is ze gelukt om heel veel te weten te komen en ook zelf een kijkje te nemen op een containerschip. De podcast zit vol informatie over onderwerpen als globalisering en duurzaamheid, maar gelukkig zitten er ook lekker veel reportage-elementen in. Favoriet feitje om te vertellen op feesten en partijen: negentig procent van onze spullen komt uit een container!

We zijn zo vergroeid geraakt met onze smartphone, dat we nauwelijks meer nadenken over de consequenties daarvan. De driedelige podcast Altijd aan van Omroep Human houdt ons gelukkig scherp. Podcastmaker Romanee Rodriguez volgt studenten van de Bildung Academie en spreekt hun docent, filosoof Hans Schnitzler, die zijn klas uitdaagt een week zonder smartphone te leven. De studenten missen de verdoving van hun telefoon, krijgen veel fomo en merken dat analoge bezigheden zoals lezen mislukken. Maar er zijn ook leuke effecten: een meisje begint bijvoorbeeld te zingen op straat en blijkt zelfs aardiger geworden. Naast Schnitzler hoor je ook andere deskundigen, zoals een ex-Googlewerknemer. Jammer wel dat alle sprekers in Altijd aan uit dezelfde highbrow bubbel lijken te komen, terwijl toch echt alle lagen van de bevolking aan hun telefoon vastgekleefd zitten. Maar verder is het een boeiende serie, die je geheid aan het denken zet over je eigen (te) hechte relatie met dat ding.

Deze samenwerking van de Amerikaanse podcasts Radiolab en Rough Translation geeft een jaar na het begin van de oorlog in Oekraïne een indringend beeld van de dagelijkse problemen voor de inwoners en hulpverleners. In het eerste deel van het tweeluik, ‘Under the Counter’, probeert een jonge Duitse arts abortusmedicijnen te verzamelen en over de grens te smokkelen. In het tweede deel, ‘The Handoff’ gaan de verslaggevers kijken wat er eigenlijk met de medicijnen gebeurt, en krijgen ze weer een heel ander beeld van de noodzaak van deze pillen. Gemaakt door de in Nederland wonende podcaster Katz Laszlo.

In 2015 vetrokken drie Londense schoolmeisjes naar Syrië vertrokken om nog lang en gelukkig te leven in het IS-paradijs. Shamima Begun was een van hen. Pas vijftien was ze toen ze met twee vriendinnen op het vliegtuig naar Turkije stapte en tien dagen na haar aankomst in Raqqa trouwde met de Nederlandse bekeerling Yago Riedijk. In het tweede seizoen van BBC’s I’m Not a Monster reconstrueert Josh Baker het verhaal van Shamima, die nog altijd vastzit in een gevangenenkamp.

28ish Days later gaat over de menstruatiecyclus en bestaat uit 28 afleveringen van nog geen kwartiertje – één voor elke dag in een (gemiddelde) cyclus. En ja, daar wil je naar luisteren; de BBC heeft duidelijk tijd, geld en aandacht uitgetrokken voor deze serie. Met als resultaat een werkelijk meeslepende mix van informatie en emotie, mede door het sounddesign rond de mooie vioolmuziek van Rebekah Reid.

Je gids in deze wereld van bloed, hormonen, mythen en meer is India Rakusen, die de juiste toon treft: nieuwsgierig en persoonlijk. Ze spreekt artsen en onderzoekers, maar ook allerlei ‘gewone’ vrouwen over hun menstruatiecyclus. En ook al heb er zelf al decennialang een, toch sta je geregeld met je oren te klapperen van wat je allemaal leert. Zonder dat het een college gynaecologie wordt; je hoort bijvoorbeeld ook een politieagente vertellen hoe ze in de dienstauto onopvallend een krant onder haar billen probeert te schuiven.

Sinds de doorbraak van Tinder is de dating-app zeker voor de jongere generatie dé manier om de liefde te vinden. Het tegenstrijdige is natuurlijk dat het voor de makers van die apps beter is als iedereen vrijgezel en op zoek blijft. Het zevende seizoen van Land of the Giants, de podcast die gaat over de machtigste spelers in de technologiewereld, gaat over de slimme verleidingstactieken van de dating-apps.

Want of je op Tinder, Bumble of Hinge zit, dat maakt eigenlijk niet zo veel uit. De werkwijze en de stroom aan gebroken harten die ze achterlaten komen op hetzelfde neer. Mensen die werkten aan de apps, liefdesdeskundigen en singles komen aan het woord over hun ervaringen. Na het luisteren lijkt naar de kroeg gaan en ‘kom je hier vaker’ zeggen ineens niet meer zo’n gek idee.

Waar je ook kijkt op het internet, overal zijn figuren die je maar wat graag van advies dienen. En steeds meer mensen keren zich af van de mainstream en wenden zich tot zo’n online heldenfiguur. Wat drijft deze types, wat brengen ze teweeg en wie houdt ze verantwoordelijk? Hierover gaat deze goed geresearchte en vlot en vol humor vertelde BBC-podcast. In elke aflevering behandelt maker Helen Lewis een andere categorie moderne goeroes: van wellness-influencers tot bitcoinpredikers. Hun soms bizarre overtuigingen zijn aan de ene kant vermakelijk, maar regelmatig ook verontrustend.

Journalist Daniël Verlaan is gespecialiseerd in ‘de donkere kant van het internet’ en schreef ook al een boek en maakte een documentaire met dezelfde titel. Ik had het vooroordeel dat zijn podcast vooral een reclamevehikel voor KPN was, maar de eerste aflevering van het tweede seizoen weet zeker te boeien. Hij gaat over mensen die via hun telefoon lastiggevallen worden door hun (ex-) partner, een vaak onzichtbaar maar veelvoorkomend probleem. Het verhaal is niet té sensatiebelust, maar er zit wel een spannende achtervolgingsscène in.

Non-fictieboeken die zallerlei populairwetenschappelijke theorieën aan elkaar knopen, zoals Freakonomics of het werk van Malcolm Gladwell, doen het altijd goed op verjaardagen van mensen die alles al hebben en in de kiosk op het vliegveld. Maar klopt de inhoud wel? Michael Hobbes verwierf zijn faam met You’re Wrong About en Maintenance Phase, podcasts waarin hij culturele vooroordelen en de wellnessindustrie onder de loep neemt. In If Books Could Kill maakt hij samen met Peter Shamshiri gehakt van deze ‘airport bestsellers’ op een vileine, hilarische maar ook heel scherpzinnige manier.

Dingen moeten anders, anders gaat de wereld kapot. Helaas het gaat het te langzaam. Toch zijn er grote spelers die het roer hebben omgegooid om de strijd tegen klimaatverandering te versnellen. Daarover gaat de BNNVara-podcast De Ommezwaai van Sander Heijne (Fantoomgroei).

Hij onderzoekt hoe onder andere Tata Steel en pensioenfonds ABP serieus vergroenden. De podcast zit niet altijd even strak in elkaar, maar laat wel zien dat het heus wel anders kan, wanneer de juiste personen de knop omzetten. Een hoopvol vooruitzicht.