The Curse: ultieme cringe-televisie en een van de interessantste series van het moment

Bestaat er een goed Nederlands woord voor ‘cringe’? Ongemak. Plaatsvervangende schaamte. Afkeer. Omschrijvingen die allemaal in de buurt komen, maar de lading net niet helemaal dekken. Echte cringe is eerder een combinatie van al die onprettige gevoelens. Een sensatie die zich vertaalt in een fysieke reactie – je buikspieren trekken zich onvrijwillig samen –, terwijl je ondanks de weerzin toch blijft kijken naar de oorzaak van dit ongemak. Dat zou best weleens The Curse kunnen zijn, de nieuwe serie van Nathan Fielder.

Wie Fielder kent van zijn controversiële reeks The Rehearsal (2022) – een soort sociaal-experiment-verpakt-als-realitykomedie waarbij behoorlijk wat ethische grenzen werden overschreden – zal het niet verbazen dat The Curse ultieme cringe-televisie is. Tegelijkertijd is het wel een van de interessantste shows die momenteel op het kleine scherm te zien zijn.

Het zwart-komische The Curse – dat Fielder samen met regisseur en acteur Benny Safdie (Uncut Gems) maakt – gaat over een jong echtpaar met een eigen realityserie. In tegenstelling tot The Rehearsal – waarin Fielder met bestaande mensen, geen acteurs, situaties uit het echte leven repeteert waar ze tegenop zien – is het een volledig geënsceneerde dramaserie, al onderzoekt ook The Curse het fenomeen realitytelevisie en wat dit met mensen doet. (Dat de bevindingen in beide gevallen niet erg bemoedigend zijn, zal geen spoiler zijn.)

De hoofdrollen zijn voor Fielder en Oscarwinnaar Emma Stone, die een neus heeft voor interessante en vreemde personages, zo blijkt ook nu weer. Fielder en Stone spelen Asher en Whitney, een getrouwd stel dat Fliplanthropy presenteert, een realityserie waarin het duo huizen en bedrijfspanden opknapt en verduurzaamt (of flippen, zoals dat in hun kringen heet) in een achterstandswijk van Española, een stadje in New Mexico. Dat ze hun show Fliplanthropy noemen, een samentrekking van ‘flippen’ en ‘filantropie’, verraadt al dat Whitney – een socialemedia-influencer met een zorgvuldig opgebouwd en onderhouden volgersbestand – en Asher ver van de werkelijkheid af staan. Iets waar ook hun glimmende Tesla van getuigt.

Wanneer een journalist van een lokaal televisiestation in aflevering 1 vraagt waarom de winkels die ze openen producten verkopen die de locals niet kunnen betalen, antwoorden ze dat de ‘betaalbaarheid misschien afneemt, maar dat de mogelijkheden toenemen’. Want, redeneren Asher en Whitney, dankzij hen kan de lokale bevolking nu aan de slag in een hippe koffiebar of een moeilijke jeanszaak. Onzin, zo blijkt al snel: de koffietent wordt gerund door twee witte mensen met een vet Australisch accent en hoe weinig Española gebaat is bij de inspanningen van Asher en Whitney wordt pijnlijk duidelijk in een andere fraaie scène. Hierin stapt een local nietsvermoedend de übertrendy jeanswinkel binnen, werpt een blik op de artistiek uitgestalde broeken en de verveelde twintiger achter de toonbank, draait zich zonder een woord te zeggen om en vertrekt.

Gentrificatie en de snel vervagende grens tussen filantropie en exploitatie zijn kwesties waarin Fielder en Safdie overduidelijk geïnteresseerd zijn. Asher en Whitney benadrukken zó vaak, tegen elkaar en tegen andere mensen, hoe rechtschapen ze zijn dat het lijkt of ze het zelf eigenlijk ook niet geloven. Enige reserve blijkt ook gerechtvaardigd, want wanneer de eerdergenoemde journalist lastige vragen stelt over Whitneys ouders – ze staan bekend als meedogenloze huisjesmelkers – valt Asher keihard tegen haar uit. Wat later geeft hij een meisje op straat een briefje van honderd dollar om het weer af te pakken als hij denkt dat de camera’s niet meer draaien, waarna het meisje een vloek over hem uitspreekt.

Whitney komt er (althans in de eerste twee afleveringen die beschikbaar waren op moment van schrijven) iets beter van af, al is vrijwel alles wat ze doet een performance. Pas als zich onverwachte situaties voordoen, toont ze haar ware aard. Wanneer een vogeltje zich doodvliegt tegen de grote spiegelwand aan de buitenkant van hun zelfontworpen, ecovriendelijke woning veegt ze het lijkje bijvoorbeeld achteloos aan de kant en geeft daarna de klusjesman opdracht de vlek te verwijderen.

Nare mensen zijn geen unicum op televisie, maar The Curse onderscheidt zich doordat nergens wordt geprobeerd sympathie te wekken voor de hoofdpersonen, terwijl ze ook niet karikaturaal slecht neergezet worden. Want ook al zijn Whitney en Asher vreselijke mensen, stiekem zijn ze ook erg herkenbaar. Dit laatste is vooral te danken aan de manier waarop ze gefilmd zijn: we zien het stel vaak – van een afstandje – door een vies autoraam, via de deurspion van een hotelkamer, gespiegeld in de wand van hun huis. Het zorgt ervoor dat kijken naar de serie, evenals bij The Rehearsal, iets voyeuristisch heeft. Regelmatig word je overvallen door het gevoel dat je helemaal niet aanwezig hoort te zijn bij deze gebeurtenissen.

Dat geldt niet alleen voor scènes die overduidelijk bedoeld zijn om ongemak op te roepen. Zoals de bizarre conversatie tussen de tomatenplanten waarbij Whitneys vader Asher ervan probeert te overtuigen dat het niet erg is dat hij klein geschapen. Of de daaropvolgende intieme seksscène tussen de twee hoofdpersonen, die met deze informatie in het achterhoofd nog gênanter wordt om te bekijken. Op andere momenten zijn het juist onuitgesproken dingen en geforceerde glimlachjes die ervoor zorgen dat het ongemak van de interactie tussen Whitney en Asher druipt. Alsof het elk ogenblik volledig mis kan gaan tussen de twee.

Dat hun relatie uiteindelijk ook zal klappen, is na twee afleveringen glashelder. Daar is geen vloek voor nodig. Alleen valt met makers als Fielder en Safdie onmogelijk te voorspellen hoe. Dit maakt The Curse niet alleen buitengewoon cringe, maar ook razendspannend.