Invloedrijke journalist Seymour Hersh heeft talloze schokkende onthullingen op zijn naam

Eind jaren zestig toonde Seymour Hersh aan dat het Amerikaanse leger moedwillig op grote schaal onschuldige burgers vermoordde in Vietnam en nu buigt hij zich over vergelijkbare misdaden die het Israëlische leger begaat in Gaza. Dit is te zien in de nieuwe documentaire Cover-Up van Laura Poitras, die in première ging op IDFA en vanaf 26 december te zien is op Netflix.

Poitras vroeg Hersh al in 2005 of hij hem mocht portretteren, maar het zou twintig jaar duren voor hij akkoord ging. En nog steeds weet hij eigenlijk niet of hij het wel een goed idee vindt, zo blijkt. ‘Het beviel me prima om niet over mezelf te praten,’ zegt hij. En hij wil boven alles zijn bronnen beschermen, want in de loop der jaren hebben talloze mensen informatie aan hem doorgespeeld waarmee ze zichzelf in gevaar brachten. In Cover-Up zien we Hersh, voor zijn leeftijd opvallend fit en fris, over al die zaken vertellen. Hij begint zijn carrière als politieverslaggever. ‘Ik werd verliefd op de verslaggeverij,’ vertelt hij Poitras. ‘Ik vond het heerlijk.’ Later werkt hij voor Associated Press als verslaggever in het Pentagon. Zijn collega-journalisten daar vindt Hersh maar lui en gemakzuchtig. In plaats van met collega’s te lunchen gaat hij aanpappen met medewerkers van het Pentagon. Die vertellen hem tot zijn verbazing dat moord schering en inslag is in het leger.

Niet veel later komt Hersh op het spoor van een concreet voorbeeld daarvan. Hij wordt gebeld door een onbekende die hem vertelt over een Amerikaanse soldaat die zou zijn doorgedraaid en Vietnamese burgers beschoten zou hebben. Hersh duikt erin, wat leidt tot zijn onthullingen over de moord op honderden burgers in het dorp My Lai in Zuid-Vietnam. En hij ontdekt dat die massamoord geen uitzondering is, maar dat het Amerikaanse leger overal in Vietnam burgers vermoordt. Hersh begrijpt ook waarom de moorden plaatsvinden: het leger heeft resultaten nodig en het succes wordt afgemeten aan het aantal doden. Hoe kom je aan je cijfers als je te weinig Vietcongsoldaten gevonden hebt? ‘Dan ga je naar een dorp als My Lai, zegt dat alle mensen daar Vietcongsoldaten zijn en dan vermoord je iedereen,’ aldus Hersh.

In Cover-Up horen we ook geluidsopnamen van gesprekken tussen president Richard Nixon en zijn adviseur Henry Kissinger. ‘Die Seymour Hersh is een son of a bitch,’ zegt Nixon. ‘Inderdaad,’ beaamt Kissinger. In dezelfde periode brengt Hersh, dan journalist voor The New York Times, het nieuws dat de inbrekers van Watergate betaald werden voor hun stilzwijgen. En zo schrijft hij nog een aantal artikelen die een belangrijke rol zullen spelen in de onthullingen rondom Watergate, hoewel de bijdrage van Hersh minder bekend is dan die van zijn Washington Post-collega’s Bob Woodward en Carl Bernstein. Hersh schrikt er zelfs niet voor terug om het tegen de allerhoogste machthebbers op te nemen. In de periode dat de Amerikanen de coup tegen de Chileense president Allende steunen en dictator Pinochet in het zadel helpen, schrijft hij hierover. Hij publiceert onder meer een stuk waaruit blijkt dat Kissinger de economische strijd tegen Allende dirigeert. ‘Nixon haatte de regering van Allende,’ vertelt Hersh nu. ‘Het waren lefties, communisten, en ze hadden kopermijnen genationaliseerd van mensen die Nixon financieel steunden.’

Ook de CIA is niet veilig voor Hersh. Hij schrijft over het bespioneren van Amerikaanse burgers door de dienst, die geacht wordt alleen buitenlandse informatie te verzamelen. En ook over plannen van de CIA om buitenlandse machthebbers uit te schakelen, zoals Fidel Castro in 1960 en tien jaar later een Chileense generaal. Uiteindelijk wordt CIA-baas William Colby in 1975 mede dankzij Hersh’ speurwerk ontslagen en opgevolgd door de latere president George H.W. Bush.

En zo heeft Hersh op veel manieren invloed gehad op de Amerikaanse historie. ‘Er is een geschiedenis van Amerika die heel moeilijk te schrijven is,’ zegt Hersh in Cover-Up. Daarmee doelt hij op wat er achter de schermen van de macht plaatsvindt: een realiteit die alleen af en toe zichtbaar wordt als een journalist zich onverschrokken vastbijt in een zaak en uiteindelijk door de façade heen weet te prikken. Wat je dan ziet, vertelt hij, is heel ‘gewelddadig’. En die werkelijkheid onthullen – wat hij ook als eerste journalist deed bij de martelingen door Amerikaanse militairen in de Iraakse Abu Ghraibgevangenis – is wat hem drijft. ‘Je kunt geen land hebben dat zulke dingen doet en ondertussen de andere kant op kijkt. Als ik al een mantra heb bij wat ik doe, dan is dit het.’

Hersh is al zestig jaar samen met zijn vrouw, een psychiater, en hij is nog altijd dagelijks aan het werk. Hij publiceert tegenwoordig op het platform Substack. Daar verscheen onlangs een stuk van hem over de Nord Stream. Er werd aanvankelijk gedacht dat deze pijpleiding was opgeblazen door de Russen, maar volgens Hersh zaten de Amerikanen erachter (hij schreef zijn verhaal nog voordat een derde optie naar buiten kwam, namelijk dat een groep Oekraïners verantwoordelijk was voor de sabotage, op dit moment de geprivilegieerde versie van de toedracht).

Hersh baseert zijn lezing van de gebeurtenissen op één bron. Poitras vraagt hem in Cover-Up of dat niet wat weinig is. Hersh wijst erop dat deze bron hem al twintig jaar lang van alles heeft doorgegeven wat telkens blijkt te kloppen. ‘Keer op keer wordt mij iets verteld wat juist is,’ aldus Hersh. En inderdaad, tot nu toe heeft hij heeft het bijna altijd bij het rechte eind gehad. Om Nixon nog maar eens te citeren uit een audio-opname: ‘Die son of a bitch is een son of a bitch, maar hij heeft meestal gelijk, nietwaar?’