Viggo Mortensen: ‘Ik probeerde gewoon een hele goede western te maken'

Viggo Mortensen (1958) is een man van vele talenten. De in Argentinië opgegroeide Amerikaan met Deense roots verdiende zijn sporen als acteur in een breed spectrum aan films: hij brak wereldwijd door met zijn rol als Aragorn in de Lord of the Rings-trilogie, speelde hoofdrollen in de genrefilms van David Cronenberg, maar was ook te zien in publiekslievelingen als Green Book en Captain Fantastic.

Dat hij creatief gezien meer kan dan acteren, maakte Mortensen echter al vroeg in zijn carrière duidelijk. Hij schreef gedichten, componeerde muziek, maakte schilderijen en richtte in 2002 de onafhankelijke uitgeverij Perceval Press op, gespecialiseerd in kunst- en poëzieboeken.

In 2020 regisseerde Mortensen zijn eerste speelfilm, genaamd Falling. In dat deels autobiografische drama over een man die zijn dementerende vader verzorgt, kwamen veel van zijn talenten samen: Mortensen was niet alleen verantwoordelijk voor de regie, maar schreef ook het script en de muziek, en speelde de hoofdrol.

Zijn nieuwste project is de romantische en atypische western The Dead Don’t Hurt, waarvoor Mortensen wederom tekende voor regie, scenario, soundtrack en een hoofdrol.

Centraal in de film staat de vrijgevochten Frans-Canadese immigrantendochter Vivienne (een goed gecaste Vicky Krieps, in het soort rol waarin de Luxemburgse actrice eerder excelleerde in films als Phantom Thread en Corsage). In San Francisco, ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog, ontmoet ze de Deense immigrant Olson (Mortensen). De vonk slaat direct over waarna de twee gaan samenwonen aan de rand van een dorpje in het Wilde Westen.

Maar als Olson zich aanmeldt voor het leger en gaat vechten aan het front, wordt hun liefde op de proef gesteld, en moet de eigengereide Vivienne zich staande houden tussen de gewelddadige mannen uit het dorp.

Via een videoverbinding vanuit Madrid - waar hij samenwoont met zijn partner Ariadna Gil, een Spaanse actrice - vertelt Viggo Mortensen dat het idee voor de film ontstond toen hij nadacht over zijn inmiddels overleden moeder, aan wie hij de film opdroeg. ‘Ik probeerde me voor te stellen hoe ze was geweest als jong meisje. Mijn moeder was een vrouw die ondanks de beperkingen van haar tijd een vrije en onafhankelijke geest had. Ze groeide op nabij een groot bos en ik beeldde me in hoe ze droomde en speelde in haar eentje tussen de bomen. Een van de filmlocaties die we uiteindelijk kozen lijkt precies op die plek. En het karakter en de innerlijke kracht van Vivienne zijn voor een groot deel geïnspireerd door mijn moeders persoonlijkheid.’

Omdat het personage Vivienne centraal staat noemen vele critici uw film een feministische western. Bent u het eens met dat label?
Mortensen: ‘Ik heb de film niet gemaakt met een bepaald ideologisch standpunt in gedachten. Ik vertel gewoon een verhaal. Het interesseerde me om het leven van een vrouw te verkennen en dat probeerde ik zo geloofwaardig mogelijk te doen. Toen ik aan het schrijven was, realiseerde ik me dat het zeker voor een western ongebruikelijk is om een gewone vrouw, en geen superheld, als centraal personage te hebben. En het is nog ongebruikelijker om bij haar te blijven wanneer haar mannelijke partner ten oorlog trekt. Dus ik wist dat dat anders was. Maar in essentie probeerde ik gewoon een hele goede western te maken, zoals de beste klassiekers die ik heb gezien.’

Een ander belangrijk thema in de film is masculiniteit. In tegenstelling tot de gewelddadige cowboys in de film is hoofdpersonage Olson teder en vriendelijk. Wat kunnen we leren van iemand zoals hij?
‘Olson is een product van zijn tijd. Hij heeft dezelfde levenshouding als andere mannelijke tijdgenoten, maar het verschil is dat hij openstaat voor evolutie. Hij is nieuwsgierig naar andere mensen en specifiek naar zijn vrouwelijke partner. Ik denk dat relaties duurzaam zijn als beide mensen openstaan om met de ander te evolueren, als ze nieuwsgierig zijn en oprecht geïnteresseerd in wat de ander voelt. Dan ontstaat er een relatie van vertrouwen, waarbij je elkaar kunt vergeven voor fouten. Hoewel deze film een western is en er zeker ook geweld in zit, is vergeving in dit verhaal veel belangrijker dan wraak.’

Aan het begin van het schrijfproces wist u nog niet dat de film een western zou worden. Waarom koos u uiteindelijk voor dat genre?
‘Ik vond het interessant om een verhaal over een onafhankelijke, wilskrachtige vrouw, die nieuwe grenzen voor zichzelf creëert, te plaatsen in een tijd waarin de samenleving nog wetteloos was en de maatschappij gedomineerd werd door een handvol machtige, corrupte en gewelddadige mannen. Het leek me een goed contrast om zo'n soort vrouw in die setting te plaatsen, in plaats van in het heden.

Bovendien houd ik van het genre. Ik wilde een western maken die wat betreft cinematografie, kleding, gebouwen en andere details historisch juist zou zijn. De soundtrack probeerde ik bijvoorbeeld zo te schrijven dat als iemand uit die tijd ernaar zou luisteren, diegene het geen vreemde muziek zou vinden. En in tegenstelling tot veel klassieke westerns is er meer diversiteit. De moedertaal van de hoofdpersonen is bijvoorbeeld geen Engels. Er is een betere weerspiegeling van hoe de maatschappij toen echt was, in plaats van een samenleving die alleen bevolkt werd door Angelsaksen.’