Karina Beumer liet haar leven overnemen door elf vervangers om te ontsnappen aan zichzelf

De vacature ging online op 1 maart 2023. Gezocht: ‘Vervanger voor Karina Beumer/speler in documentairefilm (x/v/m).’ Welgeteld 65 mensen meldden zich aan met een sollicitatievideo. ‘Ik ben Karina Beumer.’ ‘Ik ben Karina Beumer.’ ‘Ik ben Karina Beumer.’ ‘Ik ben Karina Beumer.’ Alsof de tv-quiz Wie van de Drie is dolgedraaid en ontaardt in een complex spiegelpaleis: in de film zetten de persoonlijke introductievideo’s meteen de toon. 

Een vrouw met kort grijs haar en een bril zegt simpelweg: ‘Ik wil Karina Beumer zijn, omdat ik nu helemaal niks ben. Niemand. Alles beter dan dit.’ En de kijker denkt: oei, kennelijk staat hier wel degelijk iets op het spel. 

De originele Karina Beumer (2025) is een surrealistisch verslag van een gedurfd vervangingsproject. Ze verkent de grenzen van het egodocument, terwijl ze zich laat leiden door de inbreng van de geselecteerde vervangers. ‘Mijn doel was dat de film zichzelf zou maken. Zij, of beter: wij, zetten met z’n allen een soort estafette in gang.’ De vervangers kregen opdrachten zoals: ‘regel een tentoonstelling’ of ‘maak de sculptuur af in het atelier’, maar er was geen script dat houvast bood. 

Kan ze met hulp van buitenaf ontsnappen aan zichzelf en de eeuwige productiedwang die ze zichzelf oplegt? Sterker: zou iemand anders zelfs een betere Karina kunnen zijn?  

Het antwoord (‘nee,’ zegt ze aan de telefoon vanuit Antwerpen) is niet heel verrassend, maar de film is dat wel. Ze verkent de grenzen van het egodocument – buiten beeld in haar controlekamer, die gevisualiseerd wordt met rozerood papier-maché – terwijl ze zich laat leiden door de inbreng van de geselecteerde vervangers.

Met elf mensen ging ze uiteindelijk in zee. Acteurs die zich aanmeldden hadden de minste kans, zegt Beumer, ‘want het was niet de bedoeling dat ze mij gingen spelen’. De afvallers kregen een nette afwijzing – een bijkomend pijnlijk klusje – en een enkeling liet ze bungelen. ‘Erg hè. Ik kon slecht kiezen, uit hebberigheid. En ik werd slordig, terwijl ik juist het overzicht moest houden.’ 

Karina Beumer is in De originele Karina Beumer zowel een veertiger met een baardje als een jonge vrouw met steil haar als een duo als een immigrant; ze spreekt afwisselend Nederlands, Vlaams en Engels, en ze blijkt ineens een hond te hebben. ‘Die laat ik af en toe nog wel eens uit.’ Dat Karina ook computerdeskundige, filosofiestudent en werkloos is, speelt nauwelijks een rol. Karina is grillig en manipulatief, maar ook inventief, weifelend, ambitieus, kwetsbaar, sterk. 

Karina Beumer (37), de enige echte, vertelt dat het grote aantal aanmeldingen haar overviel. Niet dat ze uitgesproken verwachtingen had, maar dit was ‘echt heel erg veel’. ‘Ik kreeg ook meteen een soort grootheidswaan. Alsof je de status van een popster hebt. Terwijl dat nergens op slaat, want die mensen weten helemaal niet wie ik ben.’ 

Beumer groeide op in Kaatsheuvel, vlak bij de Efteling. Het gezinsabonnement betekende voor het bangig uitgevallen meisje een ideale uitlaatklep. Ze aarzelt om de Efteling als inspiratiebron te noemen, maar toch. ‘Ik denk dat het me wel degelijk heeft beïnvloed, die andere wereld direct naast de deur.’

In haar multimediale kunstpraktijk creëert ze een dromerige wereld waarin ze op zoek gaat naar tastbare vormen voor dat wat niet stoffelijk of zichtbaar is, zoals gedachten, leegte, atomen, terwijl ze ondertussen sociale relaties aangaat en onderzoekt. 

Haar moeder is volop aanwezig in De originele Karina Beumer: als haar eigen moeder. Over haar vader, of beter diens haperende brein – hij leidt aan niet aangeboren hersenletsel –maakte ze de documentaire (…), spreek uit: ‘beletselteken’. Ze kroop in zijn hoofd aan de hand van een constructie van papier-maché. Op vergelijkbare wijze geeft ze in haar nieuwste film de controlekamer vorm die de voortgang van de film regelt en vastlegt.  

Identiteit als inwisselbaar product is het thema van de film. ‘Als het zo is dat wij allemaal verworden tot koopwaar, om te beginnen goed voor likes en duimpjes, geldt dat dan niet in de overtreffende trap voor de kunstenaar?’ Beumer worstelt met die vraag. ‘Ik heb het leukste werk van de wereld. Maar ik merk ook dat ik me er totaal mee vereenzelvig.’  

Het eeuwige rennen van project naar project, de continue productiviteitsdwang, ‘altijd meer, altijd beter’ – zou ze eraan kunnen ontsnappen door zichzelf uit te besteden? ‘Als freelancer ben je zowel baas als werknemer, dat vind ik nogal wat.’ 

Wat heeft de film haar persoonlijk opgeleverd? ‘Ik ben nu beter in staat rustmomenten in te bouwen, ik ben bijvoorbeeld gaan zwemmen tijdens het project. En dat ik mezelf als een product zag én behandelde… ik merkte dus dat ik dat ook met de andere Karina’s deed. Maar dat kun je niet maken. Het is een open deur, maar je moet anderen behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden. In dat opzicht was het project ook een les in empathie.’

Toen ze eerder hopeloos vastliep in haar werk, ontsloeg ze zichzelf, tot en met een definitieve uitschrijving uit de Kamer van Koophandel aan toe. En ook toen zocht en vond ze, voor de duur van vijf weken, een vervanger, wat resulteerde in Dagboek van een vervanger – geschreven door Annelein Pompe in plaats van Karina Beumer (2022).  

Het project leidde tot vragen alom én een identiteitscrisis bij haar vervanger. Die bedankte dan ook resoluut voor de eer, toen Beumer haar polste voor een gefilmd vervolg. Een kort video-essay was toen de bedoeling. En zie, tweeënhalf jaar na de sollicitatieprocedure ligt er een film die Beumer heeft uitgeput: speels, wonderlijk, gelaagd en confronterend. ‘Er komt een soort energie vrij die heel mooi is, maar ook heel heftig.’  

Of ze mateloos is? Beumer reageert verrast. ‘Een mooi woord is dat. Dat betekent toch dat je moeilijk kunt stoppen?’