Fascisme als ondood monster in El Conde

De schaduw van Augusto Pinochet hing altijd al boven het werk van Pablo Larraín, die drie jaar na de staatsgreep waarbij de Chileense dictator aan de macht kwam geboren werd. In zijn vroege films Tony Manero (2008), Post Mortem (2010) en No (2013) richtte de filmmaker zich op de terreur van het regime van Pinochet, die zelf buiten beeld bleef. Nu kijkt hij hem recht in zijn ogen: in zijn Netflix-film El Conde is Pinochet een 250 jaar oude vampier, die de Franse Revolutie bijwoonde en daarna zwoer om voor eeuwig tegen linkse revoluties te vechten.

Er is in de film niet heel veel meer over van Pinochets vermogen. Althans, dat zegt hij zelf. Zijn gestolen rijkdom is verborgen in talloze huizen en staat op meerdere bankrekeningen in verschillende landen. Zijn vijf (menselijke) kinderen zijn naar Patagonië gekomen, waar hun vader zich na zijn schijndood schuilhoudt, om hun erfenis op te eisen.

Larraín schildert in El conde de elite af als vampiers, die nog nét niet het bloed van kinderen drinken, maar wel de harten van hun onderdanen eten (gepureerd, als smoothie). ‘Ik ben een moordenaar, maar geen dief!’ roept Pinochet (Jaime Vadell) meerdere keren uit. ‘Het is geen stelen als je neemt wat jou toebehoort,’ suggereert iemand. Maar eigenlijk zijn het moorden en het stelen niet los van elkaar te zien. In Larraíns film bestaat de elite uit bloedzuigers die het land en de inwoners leegzuigen.

Het moge duidelijk zijn: de toon van Larraíns film is door en door cynisch. Larraín gebruikt zwarte humor om de verschrikkingen van het regime van Pinochet onder ogen te kunnen komen, maar de film heeft een sombere ondertoon. Geschoten in zwart-wit, met de lege, mistige omgeving van het zuidelijke puntje van Zuid-Amerika als achtergrond, is de sfeer fatalistisch. Dat past goed bij de morele corruptie van Pinochet, maar het zegt ook iets over Larraíns gebrek aan hoop. El Conde portretteert de vampier als verouderend, maar niet als sterfelijk. Hij is oud, kalend en wil niets liever dan eindelijk eens doodgaan, maar dat lukt niet. Larraín ziet fascisme als een monster dat niet uit te roeien valt.