Op foto’s ziet West-Papoea er paradijselijk uit, met oerwoudgroene bergen en witte stranden. Maar op dit westelijke deel van het eiland Nieuw-Guinea dat Indonesië tot het zijne rekent, vindt al decennia een stille genocide plaats. In de zesdelige podcast Goudeerlijk: Het verhaal van Papua leggen journalisten Julia Jouwe en Astrid Cornelisse bloot welke rol Nederland heeft gespeeld in de mensenrechtenschendingen die tot op de dag van vandaag voortduren.
Want nadat Indonesië onafhankelijk werd in 1949, behield Nederland het gebied Nederlands Nieuw-Guinea en beloofde de Papoea-bevolking onafhankelijkheid. Desondanks droeg Nederland in 1962 het land over aan Indonesië, dat sindsdien als kolonisator optreedt. Jouwe: ‘Indonesië ziet zichzelf als de rechtmatige eigenaar van het land van de Papoea’s terwijl de bevolking onafhankelijk wil zijn.’
Waarom Indonesië de macht over West-Papoea wil behouden? Vanwege grondstoffen als goud, koper en nikkel. Maar het opgraven hiervan gaat ten koste van de natuur en de bevolking – zij worden geregeld gemarteld of vermoord. Cornelisse: ‘Of er wordt hen medische zorg ontzegd en er worden ziektes verspreid onder de bevolking – een structureel systeem van onderdrukking maakt het mensen zo moeilijk mogelijk om te overleven.’
Sinds de jaren zestig zijn er dan ook zo’n half miljoen mensen vermoord en wordt de cultuur van West-Papoea uitgewist, zo stellen onderzoekers. Zij noemen dit een genocide, maar geen enkel land ter wereld erkent dat. In Nederland is er weinig aandacht voor de gebeurtenissen, terwijl het bij ons begon, zegt Jouwe. ‘Het heersende idee is dat Nederland goede bedoelingen had en geen aandeel heeft in de huidige situatie. Onze podcast maakt voor eens en voor altijd korte metten met dat denkbeeld.’
In zes afleveringen spreken Jouwe en Cornelisse Papoea’s, spitten ze archieven door en confronteren ze historici die het oude narratief verkondigen.
Cornelisse leerde een paar jaar geleden pas over de situatie in West-Papoea, toen ze research deed voor de documentaire The Promise (te zien op NPO Start). Jouwe is haar hele leven al begaan met het lot van West-Papoea en is zelf Papoea. Haar opa, Nicolaas Jouwe, was Papoealeider en ontwierp onder andere de Morgenstervlag, de vlag van West-Papoea. Jouwe: ‘Op die vlag zie je in een rode baan de witte morgenster, een ster die mijn opa uit zijn raam zag en waar hij hoop uit putte. De witte en blauwe strepen staan voor de verschillende districten van West-Papoea. Maar sinds Indonesië aan de macht is, is de vlag verboden – er staat vijftien jaar celstraf of erger op.’
Daarom hangen sommige Papoea’s juist een Nederlandse vlag op omdat die dezelfde kleuren bevat. Jouwe: ‘Zo is het hijsen van de Nederlandse vlag een vorm van verzet. Maar de Papoea’s willen er ook iets anders mee zeggen: ze zijn de belofte van onafhankelijkheid die Nederland deed absoluut niet vergeten.’