Tussen de regels: tieners worden aan het denken gezet over het leven in de gevangenis

Zo’n 65 procent procent van de Nederlanders vindt dat rechters te laag straffen in Nederland. Toch is de kans op een gevangenisstraf bij veroordeling hier relatief hoog in vergelijking met de rest van Europa. Bovendien is Nederland het enige Europese land waar een levenslange gevangenisstraf ook echt een leven lang duurt. Volgens cijfers van het CBS zaten in 2023 zo’n negenduizend mensen een gevangenisstraf uit, waarvan 64 levenslang.

Hoewel we in Nederland dus juist zwaarder straffen dan veel mensen denken, blijkt uit onderzoek dat hogere gevangenisstraffen niet per definitie tot minder criminaliteit leiden. In sommige gevallen is zelfs het omgekeerde waar: gevangenisstraffen kunnen leiden tot verlies van sociale contacten, woning en werk, waardoor re-integratie moeilijker wordt. De kans op een herhalingsdelict wordt daarmee alleen maar groter.

Dus hoe bepaal je dat eigenlijk, wanneer een straf hoog genoeg is, of te laag? Wat doet het met een mens als je de hele dag opgesloten zit? En moet je medelijden hebben met iemand die anderen pijn heeft gedaan?

Het zijn deze vragen die regisseur Laura Bokhoven (1995) probeert te beantwoorden in haar korte documentaire Tussen de regels. Bokhoven is één van de vijf nieuwe makers die dit jaar deelnam aan Ongeschreven regels, een traject van de VPRO. In Tussen de regels laat Bokhoven een groepje jonge tieners reflecteren op het grijze gebied tussen de vooroordelen en werkelijkheid over het leven in gevangenschap. Dat doen ze onder meer door een brief te schrijven aan een gevangene, die daar aan het einde van de documentaire op reageert.  

Tussen de regels slaagt er met name in om nog maar eens te benadrukken hoe naïef kinderen in groep acht nog zijn: zes van de acht tieners stemt ‘ja’ als hen wordt gevraagd of de gevangenis vergelijkbaar is met school. Aan de beloofde realiteit komt Bokhoven wellicht wat laat pas toe.