Dans als dialoog: fraaie documentaire over choreograaf en regisseur Sidi Larbi Cherkaoui

Waar moet je beginnen als je het rijke oeuvre van choreograaf en regisseur Sidi Larbi Cherkaoui (1976) wil illustreren? Sinds de eeuwwisseling maakte hij maar liefst vijftig (!) choreografieën, leidde hij zeven jaar het Koninklijk Ballet van Vlaanderen en ontving hij als eerste Marokkaanse Vlaming ooit de titel ‘baron’. O, ja, en hij werkte met iconische namen als Madonna, Beyoncé en Marina Abramovic.

De Zwitserse regisseur Roman Girard is er in elk geval in geslaagd om Cherkaouis bijdragen aan moderne dans, ballet, toneel, opera en cinema fraai weer te geven in de documentaire Dans als dialoog (2025), ook wel bekend onder de internationale titel Don’t Put Me in a Box. In de film word je meteen gegrepen door dynamische scènes met dansers, wier sierlijke bewegingen vanuit een theaterzaal of een repetitieruimte nauwkeurig door Cherkaoui worden gevolgd. Zijn werk is duidelijk beïnvloed door toonaangevende Belgische choreografen als Anne Teresa de Keersmaeker, maar ook door zijn Noord-Afrikaanse roots en zijn fascinatie voor Oost-Azië.

Repetitie- en archiefbeelden worden afgewisseld met poëtische monologen, waarin de wereldwijd gevierde artiest (hij ontving onder meer de prestigieuze Britse Laurence Olivier Award) openhartig vertelt over zijn biculturele jeugd. Als gevoelige en fantasievolle jongen werd Cherkaoui niet begrepen door zijn Marokkaanse vader. En ook al kon hij rekenen op de steun van zijn Vlaamse moeder, het duurde nog lang voordat hij zelfhaat zou verruilen voor zelfacceptatie.

Deze emotionele reis vormt ook een rode draad in zijn werk. Zo vertelt Cherkaoui dat hij aan het begin van zijn carrière veel woede in zich had, over de zwaktes van de mens, maar ook de onrechtvaardigheid in onze maatschappij. Hij vertelt: ‘Waar het maken van choreografieën eerst heilzaam was, keerde mijn kunst, waarmee ik zoveel wilde zeggen en vooral op zoek was naar waardering, zich tegen mij. Er kwam kritiek op de overdaad van mijn choreografieën.’

Om de stilte op te zoeken, reisde hij af naar een boeddhistische tempel in China. Daar vond Cherkaoui weer inspiratie bij de monniken, met wie hij samen een verbluffend spel creëerde dat om zowel vechtkunst als spiritualiteit draait. Sutra (2008) werd zijn meest bejubelde en vertoonde voorstelling ooit en is, achttien jaar na dato, nog altijd wereldwijd te zien.