De beste series van de 21ste eeuw

Er zijn maar weinig ergernissen die niet minstens één keer voorbij zijn gekomen in de totaal 21 seizoenen van de comedyseries Seinfeld en Curb Your Enthusiasm. De man die al die irritaties zo feilloos verwoordde is televisiemaker Larry David (78). In hitserie Seinfeld werden die ergernissen nog toegeschreven aan fictieve personages, maar in Curb Your Enthusiasm speelt David zichzelf: een gepensioneerde multimiljonair die in allerlei ruzies en gênante situaties verzeild raakt vanwege zijn onbeleefde, betweterige houding. Ook veel van Davids vrienden spelen versies van zichzelf, waarbij de meeste scènes grotendeels worden geïmproviseerd. Het resultaat is een van de beste sitcoms ooit, waarin nu eens niet gebruikgemaakt wordt van lachbanden, zoals tot dan toe gebruikelijk was in het genre.

Drie jaar eerder maakten ze furore met WO II-drama Saving Private Ryan, in 2001 creëerden Tom Hanks en Steven Spielberg de veelgeprezen oorlogsserie Band of Brothers. Hierin volgen we de Easy Company van het 506th Parachute Infantry Regiment. Na een opleiding in Georgia worden de soldaten per parachute afgeworpen boven bezet Frankrijk. In tien episodes worden de wederwaardigheden van een aantal van hen verteld, terwijl ze zich een weg naar Duitsland vechten. De historisch tamelijk accurate reeks is gebaseerd op het gelijknamige boek van Stephen E. Ambrose, die veel van de overlevenden van de Easy Company na de oorlog interviewde. Enkelen van hen doen ook in de afleveringen hun verhaal. Nog altijd een van de beste vertellingen uit het immer populaire oorlogsgenre.

De beste serie van het jaar, maar misschien zelfs wel de beste aller tijden: onze keuze voor 2002 was een makkelijke. Het duurt misschien even voordat de reeks binnenkomt, zo complex zijn de verhaallijnen, zo divers de personages, maar daarna biedt The Wire een overweldigende, rauw-realistische inkijk in het reilen en zeilen in een Amerikaanse stad. Baltimore in dit geval. Elk van de vijf seizoenen belicht een ander aspect van deze middelgrote havenstad. De rode draad is telkens de drugshandel, maar achtereenvolgens richten bedenkers David Simon en Ed Burns hun pijlen op de politie, de haven, de lokale politiek, het schoolsysteem en de media. Het beeld dat ontstaat is cynisch en somber, in een serie die na al die jaren niets aan relevantie heeft ingeboet.

Begin jaren tachtig wordt Amerika plotseling geteisterd door een nieuwe, enge en onbekende ziekte genaamd aids. De miniserie Angels in America volgt een aantal mensen, onder wie besmette mannen uit de homogemeenschap en hun omgeving. Net als het gelijknamige Pulitzerprijswinnende toneelstuk van Tony Kushner uit 1993, waarop de serie is gebaseerd, is Angels in America ook een reflectie op de staat van de Amerikaanse democratie en het oprukkende conservatisme in die tijd, waardoor de reeks ook nu relevant voelt. Bekroond met maar liefst elf Emmy’s: onder anderen hoofdrolspelers Al Pacino en Meryl Streep vielen in de prijzen.

Het spannende Lost – de eerste ‘puzzle-box’-serie die massaal werd bekeken – begint zeldzaam intrigerend: een vliegtuig uit Sydney stort neer op een onbekend tropisch eiland. De overlevenden stuiten al snel op allerlei mysteries: er lopen ijsberen in het bos, er is een ondergronds gangenstelsel en alle passagiers lijken op de een of andere manier met elkaar verbonden te zijn. De ijzersterke cliffhangers, boeiende personages en amusante flashbacks houden de vaart er lang in, maar in de loop van de zes seizoenen wordt het verhaal steeds ingewikkelder. Toch is de reeks iconisch te noemen, want zonder Lost ook geen Severance of The White Lotus, twee van de meest spraakmakende series van de afgelopen jaren. Bedenkers Abrams en Lindelof hebben, samen en los van elkaar, na Lost nog vele succesvolle films en series gemaakt. Waaronder de beste serie van 2014...

De legendarische comedyserie The Office is met recht een klassieker te noemen: de laatste aflevering stamt alweer uit 2013, maar nog altijd wordt de show veelvuldig gestreamd. In 2020 was The Office zelfs nog de bestbekeken serie op Netflix. En dat terwijl er achter de schermen aanvankelijk maar weinig mensen vertrouwen hadden in de reeks. Een comedyserie over een onmogelijke baas op een kleurloos kantoor van een zieltogend papierbedrijf, waar de godganse dag eigenlijk niets noemenswaardigs gebeurt – wie zat daar nou op te wachten? Nou, heel veel mensen dus, die allemaal vielen voor de perfecte mix van ongemakkelijk en hartverwarmend en die de lompe kantoorbaas Michael Scott (Steve Carell) allemaal in hun hart sloten.

Hadden de makers het bij vier seizoenen gelaten, dan was misdaadserie Dexter waarschijnlijk een van de beste series ooit geweest. Maar ondanks het teleurstellende slot blijft Dexter Morgan een van de meest intrigerende hoofdpersonages uit de seriegeschiedenis: een bloedspatonderzoeker bij de politie van Miami, die in zijn vrije tijd bijklust als seriemoordenaar. Dat je je ondanks Dexters sociopathische trekjes toch in hem kunt verplaatsen, is vooral de verdienste van het sublieme acteerwerk van Michael C. Hall. Hij zet Dexter niet alleen geloofwaardig neer als koelbloedige killer, maar ook als charmante collega, broer en vader, die uit alle macht probeert normaal over te komen en zijn donkere kant verborgen te houden.

Hoewel ook het briljante Mad Men in 2007 uitkwam, kiezen we hier voor de Deense politieserie The Killing, de moeder der Scandi noirs. Eigenhandig zette deze mooi opgebouwde misdaadthriller een genre op de kaart dat nog altijd ontzettend populair is. Het hoofdpersonage is politievrouw Sarah Lund, die vanwege haar nieuwe baan bij de politie in Zweden op het punt staat te verhuizen, maar net daarvoor nog een laatste, lastige zaak voorgeschoteld krijgt: de negentienjarige Nanna Birk-Larsen wordt verkracht en vermoord gevonden in een heideveld. Haar opvolger lijkt niet geschikt om de zaak op te lossen, dus blijft Sarah iets langer. Drie seizoenen lang biedt The Killing uitstekend televisievermaak, met interessante personages en sterk acteerwerk.

Misschien wel de bekendste en meest geprezen televisiereeks aller tijden is Breaking Bad, dat in 2008 met kop en schouders boven de rest uitsteekt. Het uitgangspunt van deze dramatische misdaadserie is even eenvoudig als briljant: langzaam maar zeker verandert een sympathieke familieman in een keiharde gangster. Wanneer scheikundeleraar Walter White ontdekt dat hij ongeneeslijk ziek is en zijn gezin amper iets kan nalaten, besluit hij met een van zijn leerlingen crystal meth te gaan produceren. Al snel krijgt hij de smaak van het criminele leven te pakken. Deze moderne klassieker weet steeds opnieuw te verrassen, is spannend, dramatisch meeslepend, soms gruwelijk en vaak wrang-komisch. De grootste troef is hoofdrolspeler Bryan Cranston, die meesterlijk balanceert tussen menselijk en abject gedrag.

De charmante Amerikaanse comedyserie Modern Family – over het wel en wee van een moderne familie, zoals de titel al verraadt – is geïnspireerd door de mockumentarystijl van de eerder besproken hitserie The Office. We volgen Claire en Phil Dunphy, hun puberende kids, opa Jay, die getrouwd is met de veel jongere Gloria, en ooms en partners Mitchell en Cameron. Stuk voor stuk heel menselijke, eigenzinnige en vooral erg grappige personages, wier gebreken en talenten heerlijk worden uitvergroot. De situaties waarin ze belanden zijn absurd, maar ook herkenbaar, wat het succes van de serie, die ruim tien jaar op televisie was en 22 Emmy’s won, verklaart. Maar dat zal ook te maken hebben met de leuke acteurs en hun geweldige chemie.

Geen echte uitblinkers in 2010, maar alsnog viel er genoeg te genieten met series als Boardwalk Empire, Sherlock en The Walking Dead. Wij kiezen echter voor de misdaadreeks Penoza, de enige Nederlandse titel in de lijst, die alleen al vanwege de buitenlandse remakes ervan en verschillende spin-offs – wat series van eigen bodem zelden overkomt – het benoemen waard is. Maar ook gewoon vanwege het meeslepende verhaal over de brave huisvrouw Carmen (sterk gespeeld door Monic Hendrickx), die via haar man in de drugswereld belandt en daar uitgroeit tot gangster van formaat. Vijf seizoenen lang werd de stevige misdaadthriller ontzettend goed bekeken.

Met toppers als Black Mirror, The Bridge en Homeland had het nog knap lastig kunnen worden om de beste serie van 2011 te kiezen, ware het niet dat Game of Thrones ook in dat jaar begon. Er zijn namelijk maar weinig series die zo veel mensen aan het kijken kreeg als deze prachtig gemaakte, meeslepende fantasyyreeks, waarin zeven adellijke families strijden om de macht op het mythische continent Westeros. Voor fantasybegrippen bevat Game of Thrones betrekkelijk weinig bovennatuurlijk gedoe. Wel bevat vrijwel elke aflevering veel bloot en bruut geweld. Maar belangrijker zijn de markante personages en de soms zeer onverwachte plotwendingen, die de aandacht moeiteloos weten vast te houden.

Magistrale parodie op de Amerikaanse politiek, geschreven door de Schotse maker Armando Iannucci. Selina Meyer (Julia Louis-Dreyfus, die zes keer een Emmy won voor haar rol) is vicepresident, wat betekent dat ze de schuld krijgt van alles wat misgaat. Ze zet haar zinnen daarom op het presidentschap. Zonder medeleven met kiezers of een moreel kompas. Veep schetst een cynisch beeld van de politiek in venijnige dialogen en groteske situaties. In 2016, na seizoen 4, vreesden fans dat de verkiezing van Donald Trump voor een ineenstorting van de serie zou zorgen. Omdat de werkelijkheid plotseling veel krankzinniger was geworden dan de serieschrijvers konden bedenken. Een onterechte vrees, want er volgden nog drie fantastische seizoenen. Noemenswaardige runner-up dit jaar is Girls, Lena Dunhams met prijzen overladen reeks over de strubbelingen van vier New Yorkse vriendinnen.

Piper Chapman (Taylor Henning) wordt ruw geconfronteerd met haar wilde jaren als ze een straf moet uitzitten voor een vergrijp van tien jaar geleden, toen ze koerier van drugsgeld was. Haar verloofde en vrienden laten haar niet vallen, maar accepteren het feit dat de persoon die ze dachten te kennen een strafblad heeft en een jaar moet zitten. Eenmaal achter de tralies ontspint zich een drama dat tegen het feelgoodgenre aanschurkt, maar gelukkig aan de goede kant van de streep blijft en dan verandert in een pakkend verhaal over het gevangenisleven. Impactvol en invloedrijk door de diversiteit in de personages, en daarmee net wat belangrijker dan sterke concurrenten als House of Cards en Peaky Blinders.

Wederom een sterk seriejaar, met onder meer de start van Bojack Horseman, Happy Valley en True Detective. Maar wij kiezen voor The Leftovers, de beste serie die niemand zag. Daarin is de wereld in diepe rouw en in totale verwarring nadat op 14 oktober 2011 twee procent van de wereldbevolking – 140 miljoen mensen – plotseling in het niets is verdwenen. Drie jaar na deze zogenoemde Sudden Departure worstelen de meeste achterblijvers nog altijd met de gebeurtenissen. Recensenten waren lyrisch, maar de kijkcijfers bleken matig. De eerste afleveringen zijn namelijk goed, maar ook loeizwaar. En toch raden we je aan door te zetten, want wat volgt is een van de beste, origineelste en gedurfdste series uit de recente televisiegeschiedenis. Net als Lost gemaakt door Damon Lindelof.

Breaking Bad (2008) werd hiervoor al genoemd als een van de meest geprezen series aller tijden, opvolger Better Call Saul is wat ons betreft nóg beter. In dit sublieme misdaaddrama, dat zich zes jaar voor de gebeurtenissen in Breaking Bad afspeelt, leren we de louche advocaat Saul Goodman kennen als Jimmy McGill (een meesterlijke rol van Bob Odenkirk). Better Call Saul is geweldig geschreven, met een verrassende afwisseling tussen drama en comedy, waardoor je als kijker van de ene emotie in de andere schiet. Sympathie voor de underdog die Goodman is, wordt afgewisseld met plotselinge, bevrijdende lachmomenten. Bovendien is de serie visueel een feest, en wordt zij elk seizoen alleen maar beter en beter.

Het tweede seizoen van Fleabag behoort tot de beste televisie die de afgelopen jaren is gemaakt. En dat terwijl het eerste seizoen, dankzij een perfecte balans tussen oprecht grappig en oprecht emotioneel, ook al behoorlijk briljant was. De manier waarop schrijver en actrice Phoebe Waller-Bridge als hoofdpersonage Fleabag de zogenaamde vierde muur verbreekt en haar messcherpe observaties over haar rommelige leven rechtstreeks met ons, de kijker, bespreekt, blijft grensverleggend. Het prachtige slot is een van de beste, hartverscheurendste en tegelijkertijd meest optimistische uit de seriegeschiedenis. De ook in 2016 begonnen series Westworld, Stranger Things, The Crown en Atlanta zijn heus ook meer dan de moeite waard. Maar Fleabag is uitzonderlijk.

Het inktzwarte en visueel verpletterende The Handmaid’s Tale, met de fenomenale Elisabeth Moss in de hoofdrol, is gebaseerd op Margaret Atwoods gelijknamige boek uit 1985. Maar haar dystopische fictie over een samenleving in de nabije toekomst – waarin vrouwen geen rechten meer hebben en vruchtbare vrouwen enkel dienen om kinderen te baren van en voor de leiders van de heersende partij – voelde vanaf het eerste seizoen in 2017 akelig realistisch. Niet voor niets doken de witte kappen en rode gewaden, in de serie de kleding van de dienstmaagden, in de jaren erna op bij vrouwenprotesten en tijdens politieke bijeenkomsten. Een serie met een boodschap die ook in deze tijden nog meer dan welkom is.

In Nederland was Mocro Maffia een van de belangrijkste series van de afgelopen jaren, maar we kunnen voor onze keuze voor 2018 simpelweg niet om Succession heen. Wederom een reeks die net als veel van de al besproken titels nog altijd heel actueel en maatschappelijk relevant voelt. De vlijmscherpe dramareeks draait om de disfunctionele, ultragemene en superrijke familie Roy. En de belangrijkste vraag die centraal staat is: wie zal het CEO-stokje van Logan Roy overnemen? Waar The Handmaid’s Tale voelt als een waarschuwing voor de (nabije) toekomst, voorziet Succession eerder in context bij de dagelijkse stroom aan nieuwsberichten over de Trumps, Musks en Murdochs van deze wereld. Eervolle vermeldingen voor Barry en Killing Eve.

2019 bracht ons de meesterlijke series Chernobyl en Watchmen, beide goed voor meeslepend televisievermaak én belangrijke geschiedenislessen. Maar de meest relevante reeks van het jaar is wat ons betreft When They See Us, die gaat over de Central Park Five: vijf tienerjongens, vier Afro-Amerikaanse en een latino, die in 1989 ten onrechte werden beschuldigd, vervolgd én veroordeeld voor de brute verkrachting van een witte vrouw. Zonder enige reden, behalve dan dat hun huid een kleurtje had en ze in de verkeerde buurt woonden. Het imposante, hartverscheurende drama liet eindelijk zien wat in de media niet werd getoond: wie deze jongens waren. Een jaar later groeide Black Lives Matter uit tot wereldwijde beweging vanwege de moord op George Floyd, wat maar aangeeft hoe belangrijk dit soort verhalen nog altijd zijn.

Ook 2020 was een sterk seriejaar, met uiteenlopende shows als I May Destroy You, Ted Lasso en The Queen’s Gambit, die elk hun eigen charme en invloed hadden. Het prachtige Normal People spant echter de kroon en kwam uit op een moment dat we zo’n intieme serie maar al te goed konden gebruiken: toen we door corona allemaal binnen zaten. In de verfilming van Sally Rooneys gelijknamige bestseller wordt in twaalf delen de opkomst, ondergang en wederopbloei geschetst van een tot mislukken gedoemde liefdesrelatie tussen twee adolescenten (Daisy Edgar-Jones en Paul Mescal, toen nog groentjes). Hartverscheurend, beeldschoon en ook behoorlijk sensueel. Door weg te blijven van de geijkte paden misschien wel de ultieme ‘antiromcom’.

In deze meesterlijke tragikomedie arriveert een groep superrijken in een paradijselijk luxeresort op Hawaï. Ze zijn op huwelijksreis, op de vlucht voor hun verleden of gewoon op zoek naar een goede massage. Het overdreven bereidwillige personeel doet er alles aan om het de gasten naar de zin te maken. Tevergeefs, want de openingsscène van deze sublieme satire maakt al duidelijk dat niet iedereen het tripje overleeft. De sublieme cast maakt er een verrukkelijk vilein feestje van, dat tegelijkertijd – net als de eerdergenoemde reeksen Succession en The Handmaid’s Tale – ook vol zit met scherpe observaties over de moderne maatschappij. Latere seizoenen spelen zich af op andere werelddelen, met steeds een andere groep verwende, rijke Amerikanen als gasten. Minder populaire maar even meesterlijke series in dit jaar waren The Underground Railroad, Reservation Dogs en Station Eleven.

Verbluffende paranoiathriller over een nabije toekomst waarin werk en privé door een ingenieuze behandeltechniek van elkaar gescheiden kunnen worden. Hiermee kunnen mensen hun leven buiten kantoor vergeten als ze aan het werk zijn, en vice versa. Klinkt handig, maar manager Mark (een sublieme Adam Scott) lijkt in geen van beide werelden écht gelukkig. De komst van een eigenwijze nieuwe collega verandert alles. De opbouw van Severance is uiterst geduldig, maar deze eigenzinnige liefdesbaby van het werk van Stanley Kubrick en Charlie Kaufman wordt met de aflevering intrigerender. Niet alleen de beste serie van 2022 – hoewel de concurrentie moordend is, met prachtreeksen als The Bear, Andor, Somebody Somewhere, Slow Horses en Pachinko –, maar ook van de afgelopen jaren.

Gameverfilmingen zijn meestal gedoemd tot mislukken, maar het populaire The Last of Us rekende voor het eerst af met die vloek. In de serie is een groot deel van de mensheid verworden tot hersendode zombies die weinig anders meer kunnen dan bijten en infecties verspreiden. Toch is er een sprankje hoop: de veertienjarige Ellie (Bella Ramsey) lijkt immuun te zijn voor de infectiebeten en vormt zo wellicht de sleutel tot een werkend vaccin. Aan smokkelaar Joel (Pedro Pascal) de taak om haar ongezien naar een rebellenziekenhuis aan de andere kant van het land te vervoeren. De serie is een voortreffelijk, emotioneel gelaagd postapocalyptisch drama. Maar ook dit jaar was het moeilijk kiezen: Beef, Silo en The Sixth Commandment legden het maar net af.

Er waren de afgelopen jaren veel spektakelseries die poogden een nieuwe Game of Thrones te zijn. Het tiendelige, visueel prachtige Shogun is de eerste die er daadwerkelijk bij in de buurt komt. De voortreffelijke serie gaat, net als het gelijknamige boek van James Clavell, over een Engelsman die in 1600 in Japan strandt en verwikkeld raakt in een strijd tussen de lords van het land. Waar de tv-verfilming van Shogun in de jaren tachtig de focus vooral op de Engelsman legde, geeft deze nieuwe versie (net als het boek van Clavell) ook alle ruimte aan de Japanse personages, de cultuur en de taal. Een eveneens intrigerende, maar minder toegankelijke reeks uit 2024 is het wonderschone Ripley.

Het jaar is pas net over de helft, dus het is nog te vroeg om te zeggen welke serie uit 2025 onze favoriet is. Maar het indrukwekkende Adolescence (te zien op Netflix) is een grote kanshebber. Hierin wordt een dertienjarige jongen door zwaarbewapende politieagenten van zijn bed gelicht en meegenomen naar het bureau omdat hij verdacht wordt van moord. De jongen beweert dat hij onschuldig is en zijn verwarde ouders hebben geen idee wat ze moeten geloven.