Better Call Saul: diepgravende groeibriljant streeft Breaking Bad voorbij

We kunnen er best begrip voor opbrengen als het u wat te traag ging in die eerste seizoenen van Breaking Bad-prequel Better Call Saul. Zeker na de adrenaline-explosies die de latere reeksen van eerstgenoemde serie waren. Toch is het moment nu daar om stante pede te beginnen aan een inhaalslag, want anders loopt u een van de beste hedendaagse series mis.

Eerst maar eens terug naar het begin, toen zelfs de meest toegewijde Breaking Bad-fan (schrijver dezes incluis) met enige scepsis uitkeek naar de prequel over draaideuradvocaat Saul Goodman (‘It’s all good, man’). In Breaking Bad leren we hem kennen als clowneske consigliere van Walter Whites Heisenberg. Of, zoals compagnon Jesse hem introduceert: ‘You don’t need a criminal lawyer, you need a críminal lawyer.’ Maar misdaad loont niet, en Saul (Bob Odenkirk) wordt uiteindelijk genadeloos meegesleurd in de val van Heisenberg. Eind goed, niet al te goed, zou je zeggen – maar dat was buiten Breaking Bad-showrunners Vince Gilligan en Peter Gould gerekend.

Het verleden leerde eerder dat spin-offs doorgaans in de schimmelende prullenbak van het collectieve seriegeheugen verdwijnen, en het was de vraag of er überhaupt een serie om dit ogenschijnlijk eendimensionale bijfiguur heen te bouwen viel. De eerste plannen tonen ook de aanvankelijke schizofrenie van Gilligan en Gould: het oorspronkelijke idee was een luchtige sitcom waarin Saul wekelijks een comedian met een juridisch geschil zou bijstaan. Had natuurlijk best geinig kunnen zijn, maar Gilligan en Gould zagen (gelukkig) snel in dat er veel interessantere mogelijkheden waren.

Better Call Saul speelt zich zo’n zes jaar af voordat Saul, Walter en Jesse de degens met elkaar kruisen. Hier heet Saul nog Jimmy McGill en is hij een ploeterende advocaat in Albuquerque die uit de schaduw probeert te stappen van zijn succesvolle oudere broer, de manipulatieve topadvocaat Chuck McGill (Michael McKean). De drugswereld van Gus Fring (Giancarlo Esposito) en consorten is nog ver weg, al kruist Jimmy’s pad geregeld dat van fixer Mike Ehrmantraut (Jonathan Banks).

Het is duidelijk dat Gould en Gilligan in die eerste seizoenen vooral zoekende waren naar een balans tussen het ‘nieuwe’ en het bedienen van de fans. Dat lukt per seizoen beter: er duiken weliswaar geregeld iconische Breaking Bad-alumni op, maar altijd ten faveure van het grotere verhaal: Jimmy’s transformatie tot Saul. Bovendien krijgt het verhaal een extra dimensie doordat Breaking Bad-personages uitgediept worden. De potentiële achilleshiel van de serie – van veel figuren weten we hoe ze zullen eindigen – wordt zo juist de kracht, omdat de focus verschuift: het uitdiepen van hun verleden verklaart toekomstige motieven van personages (met als beste voorbeeld waarschijnlijk Mike Ehrmantraut, achter wiens karakteristieke kop een tragische geschiedenis blijkt schuil te gaan).

Maar ook de nieuwe personages zijn cruciaal voor Better Call Saul. Neem Jimmy’s partner en collega Kim Wexler (een briljante Rhea Seehorn), die in de loop van Better Call Saul steeds belangrijker wordt. Het – door sommigen verfoeide – lage tempo biedt de acteurs alle ruimte om hun personages van de nodige diepgang te voorzien en bij niemand pakt dit zo magistraal uit als bij Kim. In Better Call Saul staat ze symbool voor de ambivalentie die wij als kijkers richting Jimmy voelen: het is onmogelijk om niet van hem te houden, maar zijn twijfelachtige moraal zal onvermijdelijk tot meebuigen leiden. Seehorn maakt er een sport van om deze innerlijke strijd gedoseerd te laten doorschemeren. In het vijfde seizoen lijkt er bovendien een ‘Heisenberg-vlammetje’ in haar te zijn aangewakkerd.

Ze is daarmee het meest fascinerende personage in de serie, want wat we als Breaking Bad-kijkers al weten is dat Kim in die serie géén rol speelt. Hetzelfde geldt voor gangsterhulpje Nacho (Michael Mando), gladde playboy-advocaat Howard Hamlin (Patrick Fabian) en charismatische drugsbaron Lalo Salamanca (een sublieme schurkenrol van Tony Dalton). We hebben geen idee wat er met deze figuren zal gebeuren, oftewel: hoeveel spanning wil je hebben?

Wie Breaking Bad een tweede keer bekijkt ziet bevestigd dat Walter White allesbehalve een zachtaardige familieman is die tegen wil en dank op het criminele pad belandt. Eerder een zelfzuchtige klootzak die zijn innerlijke monster steeds meer ruimte geeft. Jimmy is juist een klassieke antiheld, die nog ver verwijderd is van de opportunistische profiteur die hij in Breaking Bad is.
Odenkirk (die in Better Call Saul de rol van zijn leven speelt) biedt daar vooral komisch tegenwicht aan de steeds grimmiger wordende toon van de serie. Met de kennis van vijf seizoenen Better Call Saul is het echter moeilijk om Saul Goodman nog te beschouwen als eendimensionale advocaat die strooit met oneliners. Juist in die morele neergang van Jimmy schuilt de relevantie van de prequel: het hoe en waarom van de acties van Jimmy/Saul is belangrijker dan de afloop.

Maar Better Call Saul heeft Breaking Bad ook in filmisch opzicht ongemerkt ingehaald, de afleveringen zijn meesterwerkjes. Vanaf het derde seizoen deed Saul eigenlijk al niet meer onder voor Breaking Bad, maar seizoen vijf is tot nu toe het beste uit de reeks. In de voorlaatste aflevering zit een scène – nee, we verklappen niks – die rechtstreeks uit een Hitchcockfilm lijkt te zijn geknipt. Het is een hoogtepunt uit de recente televisiegeschiedenis en een goed voorbeeld van de meanderende magie van Better Call Saul: uiterst kalm opgebouwd, wat uiteindelijk resulteert in een ondraaglijke spanning.

Dit brengt ons bij de nijpende vraag: is Better Call Saul dan toch een betere serie (geworden) dan Breaking Bad? Een eerlijk antwoord kunnen we pas geven na het zesde en laatste seizoen van Better Call Saul, dat gepland staat voor najaar 2021, en daarnaast zijn de series natuurlijk twee kanten van dezelfde medaille. Daarom fluisteren we het vooralsnog maar heel zacht: Better Call Saul is Breaking Bad voorbijgestreefd.