Ruim vijftig jaar geleden sloot de laatste steenkolenmijn in Limburg. Daarmee kwam een einde aan een grote economische en culturele drijfveer in de regio. Want niet alleen werkten veel Limburgse mannen onder de grond, de mijnindustrie hing ook direct samen met het gemeenschapsleven. Zo waren er voetbalclubs en harmonieorkesten voor mijnwerkers. Momenteel staan de mijnen weer volop in de belangstelling. In januari zond Andere tijden de documentaireserie Het stof daalt uit. In Kerkrade is momenteel het theaterspektakel Het geluk van Limburg te zien. Voor wie liever luistert zijn er onlangs twee podcasts over het onderwerp verschenen.
Ten eerste de dertig minuten durende documentaire De Vrolijke Vernietiging van Marten Minkema, uitgezonden in OVT. Deze gaat over de gelijknamige expositie die kunstenaar Maurice Hermans inrichtte in Heerlen. Een fascinerend onderdeel hiervan zijn de foto’s van ingenieur Jan Wismans (1916-2013), die werkte aan de bouw én de sloop van de mijnen. Hij portretteerde zichzelf tussen de stoffige betonnen kolossen. Minkema sprak met zijn kinderen en andere betrokkenen.
Frans Pollux, journalist, muzikant en historicus uit Venlo, pakte het diepgravender aan. Zijn podcastserie Het geluk van Limburg (Human) telt momenteel vijf afleveringen. De serie is gebaseerd op het gelijknamige boek van Marcia Luyten uit 2015 en op zijn eigen scenario voor het theaterstuk in Kerkrade. Pollux probeert een eerlijk beeld te schetsen van de erfenis van de mijnbouw, die met zowel nostalgie als trauma’s is omgeven. Regelmatig wijst de podcastmaker de luisteraar op de manier waarop het verhaal verteld wordt. Niet alleen het verhaal van de mijnen, maar ook het verhaal van zijn eigen podcast. Een stokpaardje van hem; ook in zijn andere podcasts als De laatste dans en Het apparaat komt dit meta-niveau terug.
Als Limburger heeft Pollux automatisch binding met het mijnverleden. En hij koos een hoofdpersoon die de geschiedenis helemaal belichaamt: zijn goede vriend Emil Szarkowicz. Hij is de zoon van een Poolse arbeidsmigrant die in de Limburgse mijnen werkte en loopt rond met nog veel pijnlijke herinneringen en vragen over zijn verleden. Dat zorgt voor een echte cliffhanger, waar we hopelijk in de nog te publiceren zesde aflevering uitsluitsel over krijgen.