In de herfst van 2022 maakten voetbalfans zich op voor het wereldkampioenschap in Qatar. Tegelijkertijd demonstreerden in Iran mensen voor een rechtvaardigere samenleving en meer rechten voor vrouwen, met als lont in het kruitvat de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. Ondertussen legde in Amerika podcastmaker Shima Oliaee (Dolly Parton’s America, Radiolab) de laatste hand aan haar vierdelige serie Pink Card voor sportdocumentairepodcastkanaal 30 for 30.
Oliaee is de dochter van Iraanse immigranten en haar moeder was altijd een fanatieke voetbalspeler en -fan. Maar in haar thuisland moest ze de wedstrijden op tv bekijken: sinds de islamitische revolutie eind jaren zeventig waren voetbalstadions in Iran verboden terrein voor vrouwen. Oliaee portretteert vier generaties vrouwelijke voetbalfans en laat zien hoe ver ze gaan om hun geliefde sport bij te wonen. De podcastmaker legt uit welke rol voetbal door de jaren heen altijd heeft gespeeld, met het nationale stadion – ironisch genoeg Azadi (vrijheid) genaamd – als strijdtoneel voor niet alleen sportieve, maar ook politieke gevechten.
Het voetbal staat namelijk ook voor onderdrukking in bredere zin, precies waarom Iraniërs nu in opstand komen. De meeste vrouwen die Oliaee interviewt wonen inmiddels in het buitenland, omdat ze in Iran hun leven niet zeker zijn. Een van hen vertelt hoe ze verkleed als man het stadion binnenglipte om toch een wedstrijd van haar favoriete club te kunnen zien. In 2019 liep zo’n actie voor supporter Sahar Khodayari fataal af. Ook zij probeerde naar een voetbalwedstrijd te gaan, maar werd betrapt en veroordeeld tot zes maanden cel voor het niet dragen van een hijab en beledigen van ambtenaren in functie. Op de traptreden van de rechtbank stak ze zichzelf in brand, waarna ze overleed aan haar verwondingen.
Niet veel later verordonneerde de Fifa dat vrouwen toegang zouden moeten hebben tot stadions, maar in maart 2022 ging het nog mis bij een wk-kwalificatiewedstrijd. Vrouwen die wel een kaartje hadden mochten niet naar binnen en werden zelfs gepeppersprayd.
We weten allemaal hoeveel beleving en emotie een voetbalwedstrijd kan oproepen bij de fans. Maar Pink Card zet dit allemaal in perspectief. De serie geeft een mooi inzicht in de dappere strijd die Iraanse vrouwen voor hun vrijheid voeren.