Krachtige documentaire over de nasleep van een gruwelijke moord op vier tienermeisjes

Al zolang als regisseur Margaret Brown (Descendant) in Austin, Texas woont – inmiddels al ruim vijfentwintig jaar – vertellen haar stadgenoten haar over de yogurt shop murders: een gruwelijke, onopgeloste moord op vier tienermeisjes in 1991 in het magazijn van de yoghurtzaak waar ze werkten.

‘Het is meestal aan het einde van de avond wanneer vrienden beginnen te delen wat hun theorie is,’ zo vertelt Brown tijdens een videogesprek over de vierdelige documentaire die ze voor HBO over de zaak maakte. ‘Iedereen die is opgegroeid in Austin, heeft een theorie over wat er is gebeurd.’

Is het feit dat dit zo dichtbij u staat de reden waarom u besloot deze zaak uit te diepen? Dit is immers niet het soort onderwerp waar u eerder documentaires over maakte.
‘Heel veel van mijn vrienden zaten op dezelfde school als de meisjes, een goede vriendin zat zelfs bij ze in het cheerleadingteam. Het is een voorval waar iedereen wel een link mee lijkt te hebben. Toen naar buiten kwam dat ik deze serie ging maken, kreeg ik berichten van mensen die ik al jaren niet had gezien. Uiteraard allemaal met een theorie over wat er is gebeurd, wie het heeft gedaan of juist met de overtuiging dat de moord nooit opgelost zal worden. Maar het was vooral mijn beste vriendin die misdaadverslaggever is in Austin die me overtuigde toen ik werd benaderd om deze documentaire te maken. Volgens haar was dit zonder twijfel het interessantste truecrimeverhaal om in te duiken, vol wilde wendingen die je niet ziet aankomen. En omdat ik haar vertrouwde, ben ik het archiefmateriaal gaan bekijken. Dat was zo sterk dat ik besloot het te doen. Al had ik geen idee waar ik ja tegen zei – wat nogal idioot van me was.’

Waarom zegt u dat laatste?
‘Omdat het zo ongelooflijk zwaar was en zo vreselijk traumatisch om deze duistere wereld drie jaar lang te bewonen. Ik werd in eerste instantie enorm aangetrokken door de archiefbeelden van deze zaak: het deed me zo denken aan Twin Peaks, aan de vroege jaren negentig, getoupeerd haar en Laura Palmer. En omdat David Lynch mijn favoriete filmmaker is, zag ik helemaal voor me hoe ik een documentaire zou maken in zijn stijl, met zo’n vergelijkbare onbestemde sfeer als in Blue Velvet. Maar toen ontmoette ik de families van de meisjes en wist ik dat ik dat niet kon doen. Ook omdat hun verhalen zo sterk waren, dat ieder filmstijltje alleen maar afleidend zou zijn.’

Naast veel beeld uit actualiteitenprogramma’s over de zaak, kon u ook gebruikmaken van de interviews die voormalig documentairemaker Claire Huie maakte toen ze jaren geleden een poging deed dit verhaal te vertellen. Dat moet een waardevolle vondst zijn geweest?
‘Het was documentairegoud! Zonder haar werk was dit een heel ander soort documentaire geworden. Daarnaast is ze een geweldig verhalenverteller. Iedere keer als ik vastzat, ging ik haar weer interviewen. Ze gaf me niet alleen haar beelden, maar ook haar ervaringen, trauma en kwetsbaarheid door over dit verhaal te praten – zeker omdat het onderwerp min of meer de reden is waarom ze zelf gestopt is als filmmaker.’

Waarom ging u er niet aan onderdoor?
‘Omdat ik dit niet alleen maak, maar met een supergroot team. Claire deed dit alleen, met een kleine beurs toen ze net was afgestudeerd. Ik heb al vijf films gemaakt.’

De eerste aflevering eindigt met beelden van Huie die Barbara Ayres-Wilson, de moeder van twee van de slachtoffers, vraagt naar de moord op haar dochters. Het antwoord, dat uit de vrouw lijkt te stromen en vreselijk emotioneel is, duurt meerdere minuten…
‘Acht minuten zelfs.’

U besloot het integraal te gebruiken. Een keuze die doet vermoeden dat u niet zozeer een truecrimedocumentaire wilde maken als wel een film over rouw en de manier waarop we als maatschappij reageren op afschuwelijke misdaden als deze?
‘Ja. Al denk ik dat het nog steeds binnen het genre true crime valt, maar het tegelijkertijd ook onderzoekt. Misschien zie je hierin een evolutie van hoe dit soort onderwerpen met meer zorg behandeld kunnen worden? Ik probeer altijd met open vizier aan iets te beginnen maar toen ik deze familieleden, de nabestaanden, eenmaal had ontmoet en leerde kennen, wist ik dat ik het niet moest verkloten. Dat ze hun rauwe kwetsbaarheid en die enorme pijn met me wilden delen, dat ze me vertrouwden, dat geeft een enorme verantwoordelijkheid.’

Sonora Thomas, het zusje van een van de slachtoffers, vertelt in de serie hoe truecrime-documentaires ook een uitlaatklep kunnen zijn voor de families. Nabestaanden van dit soort afschuwelijke incidenten, zegt ze, worden namelijk vaak gemeden. Heb je het gevoel dat je de families hiermee hebt kunnen helpen?
‘Ik hoop het, maar ik durf niet voor ze te spreken. Ik hoop vooral dat ze voelen dat mensen ze zien, en dat anderen zichzelf herkennen in hun menselijkheid.’

Deze zaak is nog steeds onopgelost. Iedereen heeft een idee over wie de dader is. U ook?
‘Natuurlijk heb ik een theorie. Maar die ga ik nu nog niet delen.’