Experimentele, twintigste-eeuwse muziek op primetime tv? Het lijkt een utopie maar er zijn altijd mooie uitzonderingen. In 2010 was pianist Reinbert de Leeuw te gast in De wereld draait door. De kijkers kregen een wurgend spannende uitvoering van John Cage’ legendarische 4’33 voorgeschoteld. Een compositie bestaande uit vierenhalve minuut pure stilte. Na afloop keek Matthijs van Nieuwkerk tevreden toe. Ook kijkbuispionier Amerika liet zich al vroeg verwonderen door muzikaal experiment. In 1963 was rockicoon en Velvet Underground-lid John Cale te gast in de populaire Amerikaanse tv-quiz I’ve Got a Secret. Zijn grote geheim: hij speelde mee in een achttien uur durende uitvoering van Erik Saties Vexations. Het marathonconcert kwam uit de koker van Satie-bewonderaar John Cage. Volgens Saties concept voor Vexations kan het magische thema idealiter 840 keer achter elkaar gespeeld worden. Getooid met studieuze bril en gezeten achter de piano vertolkte John Cale eenmaal het bezwerende Satie-thema tijdens de tv-show. Het zijn unieke zwart-witbeelden, die opduiken in de gloednieuwe documentaire Erik Satie – tussen de noten.
In het filmportret van regisseur Grégory Monro – eerder succesvol met Kubrick by Kubrick – wordt het sleutelwerk Vexations extra uitgelicht. Satie schreef het baanbrekende werk na het mislukken van zijn korte relatie met kunstenares Suzanne Valadon. Een beslissend moment waarop de excentrieke componist beseft dat hij als loner zijn levenspad zal moeten vervolgen. In het obsessieve Vexations hoor je de schrijnende klaagzang van Satie die definitief zijn eenzaamheid omarmt. Pianist Nicolas Horvath heeft al vele marathonuitvoeringen van Vexations op zijn naam staan. In de documentaire vertelt Horvath hoe hij soms de pijngrens opzoekt. ‘Als je het thema voor de zevenhonderdste keer hebt herhaald, raak je ineens in een staat van genade.’