‘Eindelijk weg hier, het is hier zo saai!’ De succesvolle Nederlands-Marokkaanse beeldend kunstenaar Rachid Ben Ali (1978) slaakt een zucht van verlichting als hij zijn Friese woonplek verlaat op weg naar een nieuw onderkomen in Amsterdam. Saai is Ali’s werk allerminst. Eerder conventievrij, chaotisch en confronterend. Sommigen zien in zijn kleurrijke schilderijen gelijkenissen met de Amerikaans neo-expressionistische kunstenaar Jean-Michel Basquiat (1960-1988). ‘Een directe uiting van emotie,’ aldus architect Cees Dam in de documentaire Rachid Ben Ali - De karavaan trekt verder (Avrotros). Iemand met een ‘waanzinnig talent’, licht directeur van het Allard Pierson Els van der Plas verder toe.
Naast de duiding van experts is de documentaire een filmische collage van Ali’s leven en werk. Zo zien we hem aan het werk in zijn atelierruimtes, tijdens het voorbereiden van exposities en in gesprek met zijn allereerste docent bij wie hij een vooropleiding voor de kunstacademie deed. De makers putten ook uit archiefbeelden. Zoals die uit 2003 van PREMtime, toen Ali’s werk tentoongesteld werd in het Cobra Museum. Zijn maatschappijkritische schilderijen over religie en haat predikende imams leidden destijds tot doodsbedreigingen.
En de kijker ziet beeldfragmenten uit een Vals Plat-uitzending uit 2011 waarin de kunstenaar voor de deur van voormalig kindertehuis De Beuken in Nijmegen staat. Als kind kwam Ali daar terecht. Zijn ouders stonden hem als baby af. Ali’s jeugd en verleden, waarin hij seksueel misbruikt werd, vormen belangrijke elementen in zijn werk. ‘Omdat hij zo hypersensitief is, moet hij reageren,’ zegt Van der Plas. ‘En zijn manier van reageren en reflecteren is schilderen en tekenen.’ Maar, legt de museumdirecteur uit, het gevaar bestaat dat dergelijke makers ongebreideld te werk gaan. Ali niet, die stopt op het juiste moment.