Name Me Lawand: dromerige docu over een dove Koerdische jongen die gebarentaal leert

De documentaire Name me Lawand (2023), van de Engelse filmmaker Edward Lovelace, herinnert je voortdurend aan het belang van taal. De film gaat over de dove Koerdische jongen Lawand Hamad Amin, die tot zijn vijfde voortdurend door andere kinderen werd gepest en buitengesloten. In zijn geboorteland Irak was er nauwelijks begrip voor zijn beperking, laat staan een instituut dat hem kan opvangen en een gebarentaal kan aanleren. Zijn eerste levensjaren zijn getekend door eenzaamheid en onzekerheid. Hij kon namelijk nauwelijks communiceren – behalve met zijn broer, zijn beste vriend, die aan het begin van de documentaire Lawands verhaal vertelt.

Twee jaar later, na een lange en traumatische reis door Europa met zijn gezin, zien we hoe de zevenjarige Lawand meedraait op de Royal School for the Deaf in het Engelse plaatsje Derby. Hij blijkt een intelligente jongen te zijn en blinkt uit in BSL (British Sign Language). Halverwege de film krijgt het verhaal een donker randje: er wordt door de autoriteiten gedreigd met deportatie. De reden hiervoor is diffuus, maar veel hangt af van de ontwikkeling van Lawand, waardoor er veel druk op zijn schouders komt te liggen.

Lovelace’ stijl doet soms denken aan die van de Amerikaanse regisseur Terrence Malick; de film is dromerig en associatief, met veel muziek en korte fragmenten die variëren van beelden van ons sterrenstelsel tot vluchtelingen die de Middellandse Zee oversteken. Maar wanneer Lawands verhaal zich verder ontvouwt, zal het je geheid grijpen. We zien namelijk van dichtbij hoe hij opbloeit en bevriend raakt met lotgenoten. Het ontroerendst is dat zijn docent Sophie hem gedurende de documentaire een paar keer vraagt of hij voor de klas zijn levensverhaal wil vertellen. Wanneer Lawand het eindelijk aandurft, zien we hartverscheurende foto’s van zijn schrijnende reis door Europa. Maar we zien ook een zelfverzekerde jongen die voor het eerst zijn verhaal in eigen handen neemt.