Onstuimig water, zinkende schepen en bombarderende vliegtuigen. Eric Ravilious transformeerde deze oorlogsbeelden tot prachtige tekeningen. 

Eric Ravilious had al talloze landschappen geschilderd toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak; de glooiende heuvels van het Engelse platteland met kronkelende wegen die naar de horizon leiden waren meermaals door zijn waterverfpenselen vastgelegd. Dus toen hij in de oorlog gevraagd werd om als kunstenaar mee op missie te gaan en te schilderen wat hij zag, kon hij zijn vaardigheden goed inzetten om de slagvelden te vereeuwigen.

Hij was niet de enige artiest die deze taak kreeg: de War Artists’ Advisory Committee trok zo’n vier honderd artiesten aan die in totaal meer dan 5500 werken hebben gemaakt. De tekeningen waren niet alleen bedoeld om te documenteren wat er gebeurde, maar dienden ook als propaganda. Engeland verzorgde in 1941 bijvoorbeeld een tentoonstelling met de werken in de Verenigde Staten, in de hoop dat dat land zich met de oorlog ging bemoeien.

Ravilious reisde tijdens de oorlog onder andere naar de zuidelijke kust van Engeland, waar hij zag hoe Duitse oorlogsvliegtuigen naderden. Ook voer hij mee naar Noorwegen om in beeld verslag te doen van een grote slag in een fjord. Hij tekende het onstuimige water, zinkende schepen, bombarderende vliegtuigen en piloten aan het werk.

Veel van die schilderijen komen voorbij in de documentaire Eric Ravilious: Drawn to war, vergezeld van voorgelezen fragmenten uit zijn brieven. Het is duidelijk dat hij plezier vond in zijn werk als oorlogsartiest, hoezeer hij ook met verderf geconfronteerd werd of hoezeer het schip waar hij op zat ook heen en weer schommelde en hij daardoor zijn hand moeilijk stil kon houden.

Naast die voorgelezen brieven horen we ook interviews met zijn dochter, experts en andere artiesten. Maar we horen ook de woorden van zijn vrouw: in haar memoires beschrijft ze hun eerste ontmoeting, hun bruiloft, zijn affaires, en de oorlogstijd waarin ze in haar eentje drie kinderen moest opvoeden. Zij was ook kunstenaar; in hun eerste jaren samen werkten ze weleens samen.

In 1942 was Ravilious in IJsland en schreef zijn vrouw hoezeer hij zich erop verheugde het uitzonderlijke IJslandse landschap te schilderen. Hij noemde het zijn meest opwindende opdracht van de oorlog en sloot af met zijn plannen voor de komende dagen: ‘Ik heb net aangeboden gekregen mee te vliegen met een groep die op zoek is naar een vermist Amerikaans vliegtuig.’ Een paar dagen later gingen ze op pad, maar ook hun vliegtuig raakte vermist. Het lichaam van Ravilious, neergestort of doodgevroren in dat bijzondere landschap, is nooit teruggevonden.

Eric Ravilious – Drawn to War

vrijdag 5 april

Npo 2 Extra 20.30-21.55

de nieuwste documentairetips in je mailbox?