Het was 'een fucking kansloos project', en toch werd Zusje een Nederlandse klassieker

'Welkom op een avond die in de teken staat van mijn favoriete Nederlandse film.' Met die woorden opende Cesar Majorana op woensdag 10 september de feestelijke vertoning van Zusje in zaal 1 van Eye Filmmuseum, georganiseerd ter ere van de dertigste verjaardag van de film door de filmpodcast Op de vijfde rij. In de baanbrekende film volgen we een een broer die na jaren afwezigheid terugkeert in het leven van zijn jongere zus. Ongegeneerd, nu eens charmant en dan weer ronduit irritant volgt hij haar met zijn videocamera bij alles wat ze doet.

Regisseur Robert Jan Westdijk en producent Clea de Koning, die allebei met Zusje debuteerden, blikten in Eye samen met Majorana terug op het bijzondere maakproces van de film, van de maandenlange zoektocht naar een geschikte hoofdrolspeelster – Kim van Kooten werd uiteindelijk ontdekt op een feestje, waar ze 'vriendelijk afwezig' stond te zijn – tot de bijrol van Herman Brood, die op de set arriveerde met een injectienaald achter zijn oor.

Uniek aan Zusje was ook de manier waarop de film werd gefinancieerd: via een commanditaire vennootschap, dezelfde methode die Spike Lee hanteerde. Zusje ging in september 1995 in première op het Nederlands Film Festival, won talloze prijzen – waaronder het Gouden Kalf voor beste film – en werd uiteindelijk ook een hit in de bioscopen. Met als resultaat: private investeerders kregen uiteindelijk zeven keer hun inleg terug.

Enkele weken voorafgaand aan de vertoning was Majorana samen met acteur Roeland Fernhout, die in Zusje het vriendje van het titelpersonage speelt, teruggekeerd naar de originele filmlocaties, rond de Nieuwmarkt in Amsterdam. Fernhout weet nog goed hoe hij zich voelde toen hij een eerste, ruwe versie van de film te zien kreeg: 'Ik dacht echt, daar gaat mijn carrière. Dit is gewoon tweeënhalf uur lang Goede Tijden, Slechte Tijden.'

Tijdens de opnames had hij ook weinig vertrouwen in de film: 'Het was zo'n kansloos project. Een loser van de filmacademie die nog nooit een film had gemaakt. Met kinderen die net waren afgestudeerd, met in de hoofdrol een kind van een bekende Nederlander die nog nooit had gespeeld maar er prachtig uitzag. Het was zo fucking kansloos dat ze dachten: nou laten we in ieder geval maar plezier maken.'

Dat Zusje uiteindelijk toch een succes werd, was volgens Fernhout vooral te danken aan de briljante montage van Westdijk, en de timing: 'Het grote succes van de film was ook dat het de juiste film op het juiste moment was. Nederland zat helemaal vast in oersaaie boekverfilmingen. Dat was het cliché van een Nederlandse film. En dit was het eerste nieuwe geluid van een nieuwe generatie.'

In Eye reageerde Westdijk op de woorden van Fernhout: 'Wat ik wel wil toegeven, is dat ik niet wist of dingen zouden lukken. Geen idee zelfs. Op de dvd staat bijvoorbeeld een extra, daarin zie je mij heel onzeker zeggen: "Ik ben ook geen regisseur, ik weet dit niet." En dat klopte ook. Maar ik dacht wel, ik ga door totdat ik het kan vinden. En dat is wat Roeland het wonder van de montage noemt.'

Bekijk hieronder de beelden van de avond terug, met daarin ook het gesprek met Roeland Fernhout en een interview met de jonge regisseur Emma Branderhorst (of kijk direct op YouTube).

In de podcast Op de vijfde rij vertelde Cesar Majorana de afgelopen jaren bijzondere filmverhalen uit heden en verleden: zo maakte hij onder meer afleveringen over de onvergetelijke soundtrack van Spoorloos, het restaureren van Gebroken spiegels en over filmfestivals die niet echt bestaan. In 2025 gaat de podcast de zalen in: de vertoning van Zusje was de eerste editie en later dit jaar keert Op de vijfde rij terug in Eye met een nieuw avondprogramma.