Flow: een unieke, betoverende animatiefilm

Ooit heeft de kat een baasje gehad. In de eerste scène van de animatiefilm Flow zien we het beest miauwend ronddolen door een verlaten huis in een bos. De tuin is bezaaid met kattensculpturen, sommige metershoog. Binnen, op een werkbank, staat nog een onvoltooid beeld, omringd door houtsnippers en gereedschap – de maker lijkt spoorslags gevlucht.

Waarheen? Wie was hij of zij? Is er een ramp gebeurd? Leven er überhaupt nog ergens mensen? In Flow blijven dergelijke vragen onbeantwoord. De dieren die centraal staan hebben zelf ook geen idee – dit zijn geen sprekende Disneyfiguren, maar min of meer realistische wezens, die puur in het hier en nu leven. Het publiek wordt aangemoedigd dat ook te doen. En dat werkt goed: zonder de afleiding van context en dialogen ga je vanzelf heel aandachtig kijken. Meditatief haast, maar ook geboeid, want er gebeurt steeds genoeg. Al in die eerste scène begint het bos abrupt te overstromen. De kat kan ternauwernood ontsnappen door een langsdrijvend bootje in te klimmen, waar ook een stoïcijnse capibara in blijkt te schuilen. Het stel krijgt al gauw meer gezelschap, onder meer van een ringstaartmaki en een roedel speelse honden. Samen moet dit curieuze clubje zien te overleven, tot het water hopelijk weer een keer zakt.

Flow werd gemaakt door de Letse cineast Gints Zilbalodis (1994), die zichzelf leerde animeren met behulp van YouTube-filmpjes. Met een piepklein team, een minimaal budget en gratis animatiesoftware bleef hij vijf jaar werken aan de film, waar hij ook de fraaie muziek zelf voor componeerde. Tot zijn eigen verbazing werd het eindproduct een hit, goed voor talloze prijzen, waaronder een Oscar.

Goed, dat bescheiden budget is enigszins af te zien aan het videogame-achtige uiterlijk van de film. Maar storen doet dat niet. De exotische decors zijn betoverend mooi ontworpen, en de dieren bewegen aandoenlijk levensecht. Ook effectief zijn de authentieke geluiden die ze maken – kattenfreaks zullen bij elke miauw een beetje smelten.

Flow is een volstrekt unieke filmervaring, licht mystiek, subtiel komisch, en werkelijk geschikt voor jong en oud. Het verhaal heeft iets weg van een oeroude mythe; de knipoog naar de ark van Noach is uiteraard geen toeval. Alleen is hier dus geen Noach te bekennen. Dat heeft iets treurigs, en ergens toch ook iets hoopvols. Die beesten redden zich samen wel.