Pianoforte laat op overtuigende wijze de onmenselijke stress bij een topconcours zien

Muziek maken is geen sportief kunstje. Maar hoog aangeschreven muziekconcoursen verlangen veel van tieners en twintigers. Technisch gezien zijn deze jonge talenten vaak ware meesters. Onzeker blijft of ze ook in staat zijn een gemeend en dieppersoonlijk gewicht te verlenen aan klassiekers van Chopin en Beethoven. Levenswijsheid komt namelijk met de jaren.

De intrigerende Poolse documentaire Pianoforte (2023) laat op overtuigende wijze zien welke onmenselijke stress erbij zo’n topconcours komt kijken. Voor de jeugdige pianisten staat er gevoelsmatig veel op het spel. De documentaire verslaat het prestigieuze Chopin Piano Concours van 2021. Het in 1927 opgerichte concours is een van de oudste muziekwedstrijden en vindt om de vijf jaar plaats. Op het hoofdmenu staat het hele piano-oeuvre van Chopin, variërend van zijn Études tot de pianoconcerten in de finale.

Pianoforte biedt een onthullend beeld van hoe het er op zo’n concours aan toegaat. Nauwgezet volgt een camerateam zes deelnemers aan de achttiende editie. Met een bijna militaire discipline kwijten de jongelingen zich van hun missie: die begeerde eerste prijs binnenslepen. Zo’n eer kan de start zijn van een internationale carrière. In het verre verleden wonnen pianocoryfeeën als Krystian Zimerman, Martha Argerich en Maurizio Pollini de prijs.

Voor het gros is dat allemaal te hoog gegrepen. De sympathieke Poolse deelnemer Marcin Wieczorek bezwijkt onder de hoge druk, terwijl de talentrijke Russische Eva Gevorgjan als een topatleet de uitdaging aangaat. Continu wordt ze op de huid gezeten door haar docent, een onvervalste duvelstoejager. Met humor gaat de Italiaanse Leonora Armellini de gierende zenuwen te lijf. ‘Wie straks de hoofdprijs van 40.000 euro wint, kan het geld meteen gebruiken voor therapie,’ schatert ze het uit. Haar bevriende collega Alexander Gadjiev uit Italië zucht nog eens diep: ‘Hoe kun je elkaar nu beconcurreren in zoiets als muziek?’

De filmmakers voeren de spanning naar de finale fraai op. Maar wie uiteindelijk die hoofdprijs pakt blijkt plots bijzaak. De camera heeft alleen oog voor het groepje verliezers. Daar weerklinken de echte levenslessen.