Feis Forever: Hoe Rotterdam de legende van rapper Faisal Mssyeh levend houdt

Een rapper met een bescheiden oeuvre – zonder hitsingle of publieksprijzen. Die desondanks een ‘legende’ wordt genoemd. Wil je dichter bij Feis komen, moet je hoe dan ook bij Winne (alias van Winston Bergwijn) aankloppen. En dan kan het zijn dat die niet meteen thuis geeft. Juist omdat hij als geen ander een spreekbuis voor hem is. Insider in de Rotterdamse Ecktuh Eckthuh-brigade. Hij leeft er al jaren naar, met hart en ziel in de ‘overlevingsstand’. Overal waar ik nu kom, roep ik ‘Feis forever’. Het is zwaar en belastend.

En dan zegt hij toch ja. ‘Even wat calls, dan bel ik je terug.’ Amper twee maanden geleden heeft hij het album Mssyeh uitgebracht. Een therapeutische exercitie waarin hij het traumatische verlies van zich af heeft geschreven. Tegelijkertijd een document om naar te verwijzen als mensen vragen: vertel. Maar dan denkt hij aan de dienstbare Faisal, ‘die een auto-ongeluk heeft, zijn enkels breekt, maar toch gewoon met krukken het podium op komt om mij te ondersteunen’.

Hij vertelt dat hij er een broertje bij kreeg, op het moment dat Faisal Mssyeh (1987-2019) zijn leven binnenviel. Als ‘straatsoldaat’, zo’n twintig jaar geleden. Het moment is vereeuwigd in het nummer ‘Oude Westen’. Winne schetst een rondgang door hun buurtje: vanaf het Kruisplein (zijn eigen beeltenis gaat er nu schuil achter bouwschuttingen) over de West-Kruiskade richting Tiendplein, waar intussen op de hoek van de Coolsestraat de grote muurschildering van Feis zelf prijkt. En s.o. naar Mills en ook een s.o. naar Mike. Want zij kwamen de stu toen binnenwandelen met Feis (yeah). De ‘stu’, de studio, eigenlijk een garage, was in de Bloemkwekersstraat, zegt hij, verderop aan de overkant.

Ze rapten: ‘We gaan dood, maar we zijn straatsoldaten’

Ik zei: ‘Is cool, maar dan ben ik de generaal’ (eh)

Winne: ‘Als er iets voorbijkomt wat goed is, herken je dat. Hij had overtuigingskracht. Het was echt, het was rauw en hij had ook melodie, wat weinig Nederlandse rappers toen hadden. Ik dacht dat ik best wel goed was, was net aan het ontdekken dat ik schrijven kon, en toen stond daar iemand, gewoon uit de buurt, die misschien wel van hetzelfde niveau was, al was hij een stuk jonger. En ze kwamen met een echt liedje, ze dachten ook nog eens conceptueel.’

Winne is mijn broer, geen rapper, aldus de een op zijn debuutalbum Hard van buiten, gebroken van binnen. En de ander, vele jaren later, kaatst terug, op zijn onversneden rouwplaat: Faisal is mijn broer, geen rapper. Natuurlijk zijn ze wel degelijk rappers, en niet zo’n klein beetje ook. Zijn? Waren? Het kan niet anders, dit schipperen tussen tegenwoordige en verleden tijd. Hun oeuvres kun je duiden als een ongoing uitwisseling, ook nu de een niets meer terug kan zeggen. In de woorden van Winne: Hoor je stem, maar mis mijn klankbord. Veel meer dan collega’s, dat is het punt.

Feis overleed in de nacht van 1 januari 2019, later die maand zou hij 33 worden. Een onbenullig schietincident bij het weggaan uit een café werd hem fataal. Zoals gezegd: een verhaal over Feis kan niet zonder Winne. ‘Een soort rapduo dat geen rapduo is geweest.’ Zo formuleert Kees de Koning het, als je hem vraagt wat die ene 101Barz-sessie van Winne en Feis in 2007, en alle hiphopliefhebbers weten waarover het gaat, nou zo ‘legendarisch’ maakt. (En zij zullen aanvullen: niet te vergeten die van Lijn 5 op dezelfde dag!)

‘Allebei geweldige rappers,’ vervolgt De Koning, oprichter van hiphoplabel Top Notch. De een rauw en direct, de ander gepolijster, meer bedachtzaam. ‘Met allebei een heel filosofische benadering van hun werk. Bracht je hen samen, dan was één plus één echt drie. Die sessie was gewoon magisch. Een refrein was niet nodig. Al die quotables – je kunt ze op tegeltjes drukken. Zoals ik “droomde effe dat ik droomde effe” van Feis. Ik stel me weleens voor hoe het was geweest als hij en Winne samen een album hadden gemaakt. Die belofte zat er ook in, dat voelde je. Maar schaarste speelde ook een rol. Ze brachten allebei niet heel veel uit.’

De Koning hoorde Feis voor het eerst op een demo van Straatsoldaten, samen met Mills. ‘Hij sprong er gelijk uit. Een heel herkenbaar stemgeluid, dat raspende, maar het was ook de manier waarop hij rapte. Die was effortless, alsof hij tegen je praatte. En hij leek er ook een beetje boven te staan, zo van: ik kan het ook níet doen. Die arrogantie is in hiphop niet geheel onbelangrijk.’ Hoe hij zich hem herinnert? ‘Als een van de charmantste en gezelligste mensen die je maar kan tegenkomen. Altijd aan het lachen voor mijn gevoel. Ja, lachen, roken en drinken. En verhalen vertellen.’

‘Klein, klein jongetje’, een nummer op Rotterdam (2007) van U-niq, was de eerste ‘officiële’ uitgave waarop Feis werd vastgelegd. Meer dan een classic track, stelt U-niq in de podcast We in Here (2020). Hij had hem om ‘de rauwste verse die je hebt’ gevraagd, nadat hij hem de beat had laten horen met rinkelende belletjes en al. De grimmigheid van de straat die Feis oplepelt, clasht met de onschuld van de kinderwereld. U-NIQ heeft thuis een schilderij van Feis, vertelt hij, dat hij zo heeft opgehangen dat hij elke ochtend naar hem móét kijken als hij opstaat om te gaan plassen.

Klein klein jongetje

Wat wil je zijn als je groot bent

Je kan niet klagen als je dood bent

Klein klein jongetje

Wat doet het pijn als je broke bent

En wat doe je als je in nood bent

Feis groeide op in de wijk Middelland, grenzend aan het Oude Westen – eerst nog in luxe. Vader afwezig, maar moeder deed goede zaken in de trouwbranche. In dat opzicht was hij (‘superverwend’ zegt hij in 2014 tegen muziekplatform FaceCulture) een uitzondering. Maar er braken andere tijden aan en Feis deed dingen, ‘niet altijd legaal’, om ‘financieel bij te dragen aan de huishouding’. Ook Feis Forever, de documentaire van Olivier S. Garcia (Between These Mountains) die begin dit jaar op het International Film Festival Rotterdam in première ging leunt in zekere mate op dat interview. Feis blikt terug op een ‘depressieve periode’. Een twintiger met een innemende oogopslag, ontwapenend en een beetje op z’n hoede. Hij vertelt dat hij eens goed ‘naar de man in de spiegel’ had gekeken en vervolgens de knop omzette.

Mijn boys zeiden ik ben nonchalant

Fans vroegen naar mijn shit, zei ze ‘inshallah’

I'm working on it, hij komt eraan

Of gooi een paar ton deze kant op dan is die morgen klaar

Andere prioriteiten toen

Niet gedreven om te schrijven toen

Liep met de ijzer toen

Ja, het duurde een tijd voordat Feis met zijn debuutalbum kwam. Zeker omdat hij het al had aangekondigd in 2009, het jaar waarin Winne zonder strijd verscheen. ‘Hij had nog wat living to do,’ zegt Winne, die heel blij is dat Feis Hard van buiten, gebroken van binnen heeft nagelaten. ‘Omdat we nu deze plaat hebben, die veel representatiever is voor wie hij was als mens.’

Ze werkten er niet samen aan, zo was het niet. ‘Zo nu en dan kwam hij naar me toe, vond dat hij klaar was en liet me luisteren. Allemaal heel erg toffe muziek; hij had ook talent als producer, wat ik zelf niet heb, was daarin perfectionistisch. Maar ik zei ook eerlijk: ik mis de Feis die ik ken en die de wereld nog niet kent. Ik wil dat je daar iets mee doet. Dat vond hij heel erg kut, maar hij gaf er wel gehoor aan.’

Een kwetsbare Feis is te horen op zijn debuut, zijn enige album – hier en daar gedrenkt in violen en een stemmige pianobegeleiding. Het hart op de tong. Ook in dat opzicht had hij de knop omgezet, een ontdekking gedaan, hoewel ‘ook wel een beetje angstig: wat gaan ze van deze shit vinden’. Hey, ik ben geen Superman. Anders zou ik de wereld redden. Tegen FaceCulture: ‘Laat me gewoon eerlijk zijn, vertellen wat er in mijn hoofd zit.’

Het lijkt erop dat Feis enigszins teleurgesteld was door de ontvangst – hoewel hij met de single ‘Superman’ samen met Winne De wereld draait door aandeed, optrad op Noorderslag en mooie recensies kreeg. Commercieel had hij er misschien meer van verwacht. De Koning wijst erop dat de markt in die tijd nog versnipperd was. ‘Je bracht muziek uit op een fysieke drager en er was een beetje download. Commercieel succes bestond toen amper.’

Eind 2018 was Faisal Mssyeh een man met een baan bij een IT-bedrijf. Met zijn vriendin had hij net een appartement betrokken én hij werkte aan nieuwe muziek. Het schrijverskamp dat hij even daarvoor organiseerde was vruchtbaar geweest. ‘Ik zit je op je nek,’ waarschuwde Winne gekscherend, doelend op die ‘toffe muziek’ die klaarlag, tijdens hun laatste gesprek aan de telefoon om nieuwjaarswensen uit te wisselen.

‘I got this,’ zei Feis en lachte. ‘Ik hou ook van jou.’