De documentaire 'Thay' is een kleurrijk en intiem portret van een jonge queer vrouw in Brazilië

Door toeval belandde fotograaf en beginnend documentairemaker Sabine van Wechem (41) in 2016 in Rio de Janeiro. Ze was net begonnen aan de Fotoacademie in Amsterdam en reisde met haar toenmalige vriendin mee naar Brazilië, die daar een meisjesvoetbalteam in een favela ging coachen. Van Wechem legde het toernooi met haar camera vast.

In een telefonisch interview met de VPRO Gids vertelt ze: ‘Op het voetbalveld begon ik een groep meiden te fotograferen. Daarna ging ik een vriendengroep volgen waar Thay, toen nog een tiener, deel van uitmaakte. Ik vond haar ontzettend energiek, gedreven en een tikkeltje bijdehand. Daarna ben ik ieder jaar teruggegaan om haar met de camera te volgen. Mensen keken er altijd even vanop: daar heb je haar weer! Maar Thays familie en buren raakten snel aan me gewend. Ondertussen zag ik van dichtbij hoe Thay opgroeide, uit de kast kwam en met haar vriendin ging samenwonen. Dat zorgde ervoor dat we een vertrouwensband opbouwden.’

Het tienermeisje uit de beruchte favela Vila Cruzeiro vormde de basis voor Van Wechems afstudeerproject Fica suave. In 2019 studeerde ze cum laude af met haar multimediatentoonstelling, bestaande uit foto’s, video’s en audio. Van Wechem kreeg de smaak te pakken en richtte zich tegelijkertijd op een andere groep mensen die ze ook van zeer dichtbij mocht volgen. Voor een indringende fotoserie over een drugsverslaafd stel in Amsterdam (In de ban van Hilmano) ontving ze in 2020 de Zilveren Camera Paul Peters Fotoprijs. Dit opende vele deuren, maar ondertussen liet Thay haar niet los. In 2022 besloot Van Wechem een documentaire over haar te maken, die geselecteerd werd voor het NPO Doc-platform Makers van Morgen. Het resultaat is Thay, een film die net zo kleurrijk en intiem is als Van Wechems portretten van de hoofdpersoon.

In de documentaire zien we hoe de intussen jonge twintiger in voetbaltenue danst in een bar, haar piepkleine appartement voorbereidt voor een huisfeest en in krappe steegjes van een sloppenwijk de tijd doodt met haar familie. Ook in Brazilië vindt discriminatie van lhbti’ers plaats, maar in Thays omgeving lijken de meesten haar geaardheid te accepteren (hoewel er niet openlijk over wordt gesproken).

Opvallend is dat iedere scène binnen een ogenschijnlijk veilige woning plaatsvindt. Hier en daar schemert de donkere kant van de favela door: Thay vertelt onder meer dat ze als kind, vanwege de vele schietpartijen, het huis nooit mocht verlaten. En in een wat ontregelende scène zien we hoe een paniekerige Thay door het huis loopt, zoekend naar haar moeder. Wanneer de regisseur haar blijft volgen, zegt Thay gebiedend: ‘Sabine, leg die camera weg!’

Van Wechem: ‘Natuurlijk is er ook geweld, armoede en drugs. Maar ik wilde niet dat deze film in dat hokje geplaatst zou worden. Ik wilde in de eerste plaats een poëtisch verhaal vertellen over het leven van een jonge queer vrouw die volwassen wordt. Ze voldoet misschien niet aan bepaalde normen, maar ze staat ontzettend positief in het leven en wil van alles bereiken. Dat maakt haar verhaal in mijn ogen universeel: ook in heftige tijden gaat het leven gewoon door.’