Van script naar strip: storyboard artists in VPRO Cinema Extra

Toen regisseur Denis Villeneuve zijn favoriete sciencefictionboek Dune mocht verfilmen, kwam er voor hem een jongensdroom uit. De Canadese cineast raakte als tiener geobsedeerd door het ruimte-epos van schrijver Frank Herbert uit 1965, over verre planeten en intergalactische oorlogen. Op zijn kinderkamer in het huis waar hij opgroeide in landelijk Quebec fantaseerde hij over hoe het rijke verhaal er in een film uit zou kunnen zien. Met jeugdvriend Nicolas Kadima bracht hij die fantasieën tot leven in stripachtige tekeningetjes, die elk een scène moesten voorstellen van de film die de tieners ooit hoopten te verwezenlijken.

Decennia later kwam die film er dus ook, of eigenlijk twee films: Villeneuve besloot de adaptatie van het boek op te splitsen in twee delen. In aanloop naar de release van het eerste deel, in 2021, deelde de filmmaker de tekeningen uit zijn tienerjaren met The Hollywood Reporter. Om maar aan te geven hoe lang hij er al van droomde zijn favoriete boek te vertalen naar het witte doek.

Storyboards worden ze genoemd: de eerste, getekende visualisaties van een filmscript. Villeneuve staat erom bekend dat hij ze zelf maakt, alsook collega-cineasten Martin Scorsese en Paul Verhoeven. De populaire Amerikaan Wes Anderson knutselt zelfs hele maquettes in elkaar van zijn gedetailleerde ideeën voordat hij begint aan de verfilmingen ervan. Maar er zijn ook genoeg filmmakers die ervoor kiezen kunstenaars in te huren voor de illustraties, de zogenoemde storyboard artists.

De eerste tekenaar die onder die noemer aan de slag ging was Webb Smith, de vaste illustrator van Walt Disney. Voor de korte animatiefilm Three Little Pigs (1933) schetste Smith de eerste storyboards ooit. De aanpak bleek ook handig voor live-actionfilms, waardoor de methode al snel gemeengoed werd in Hollywood. Hitchcocks Vertigo (1958), George Lucas’ Stars Wars (1977), maar ook moderne klassiekers als Inception (2010) en There Will Be Blood (2007); zo’n beetje elke belangrijke Hollywoodfilm begon met schetsjes op een A4’tje.

Ook in Nederland zijn verschillende ‘storyboarders’ actief. In VPRO Cinema extra, dat vanavond een aflevering wijdt aan het bijzondere ambacht, spreekt filmjournalist Noa Johannes de nationaal en internationaal actieve Dirk van Dulmen en Piet Kroon. Beiden begonnen ooit als striptekenaars, voordat het vak van ‘storyboarden’ op hun pad kwam.

In de aflevering vertellen de twee kunstenaars over hun loopbanen en doen ze uit de doeken waar in hun ogen het vak om draait. Zo zou gek genoeg het tekenen niet het belangrijkste aspect zijn van hun werk; als storyboarder moet je veel meer kunnen dan dat. Je moet filmtaal begrijpen, scripts kunnen analyseren en bovendien niet bang zijn om regisseurs te durven verbeteren. Kroon: ’Je wordt als storyboard artist aangenomen om de zwakke plekken in het verhaal te detecteren en beter te maken.’