Mountainhead: heerlijk vileine toevoeging aan de superrijkencanon

Succession, The White Lotus, Industry, Triangle of Sadness, The Menu, Knives Out, Bodies Bodies Bodies, The Hunt, Big Little Lies, Your Friends and Neighbors: wanneer bereiken we het eindpunt van de vloedgolf aan satirische films en series over de gebreken van de (super)rijken? Weinig levens werden de afgelopen jaren grondiger uitgediept dan die van de welgestelden. En natuurlijk, vaak mogen we lachen, walgen en verafschuwen, maar zeker in series als Succession en The White Lotus kunnen we uiteindelijk niet anders dan óók een beetje meeleven met die afschuwelijk verwende types.

De Britse schrijver Jesse Armstrong liet met hitserie Succession zien dat hij als geen ander thuis is in dat genre van de ‘superrijkensatire’. In die HBO-serie – over een van de rijkste mediafamilies van de Verenigde Staten, losjes gebaseerd op het leven van Rupert Murdoch en zijn familie – bewandelde hij nagenoeg perfect de evenwichtsbalk: Succession was zowel een vlijmscherpe, grappige satire als een familietragedie. Natuurlijk waren de kinderen van patriarch Logan Roy óók zeer onaangename figuren, maar Armstrong en zijn collega’s slaagden er wonderwel in om tóch iets van sympathie voor hen op te wekken. Succession maakte mensen van de monsters, wat een van de beste series van deze eeuw opleverde.

Geen wonder dat de verwachtingen hooggespannen zijn voor Armstrongs nieuwe project, zeker aangezien hij eerder ook al meewerkte aan briljante satirische reeksen als In the Loop en Veep, waarin vooral de politiek op de hak werd genomen. In Mountainhead, een door Armstrong geschreven én geregisseerde film die op HBO Max zal verschijnen, lijkt hij vooral door te gaan op de weg die hij insloeg met Succession.

Maar waar Succession vooral draaide om een wat ouderwetse mediawereld (vooral gericht op kranten en televisie) richt Armstrong zich hier op de ongekroonde keizers van nu: de techmiljardairs. In Mountainhead is het alsof types als Bill Gates, Elon Musk, Jeff Bezos en Mark Zuckerberg samenkomen om te dobbelen met het lot van de wereld.

Vier techmiljardairs (gespeeld door Steve Carell, Ramy Youssef, Jason Schwartzman en Cory Michael Smith) komen samen in een wintersportgebied in Utah. Enerzijds om te skiën en te pokeren, maar vooral om te overleggen hoe ze het best om kunnen gaan met een wereldwijde crisis die is ontstaan doordat de AI-software van een van hen het mogelijk heeft gemaakt om steeds meer deepfakes te verspreiden. Het leidt ertoe dat er steeds meer nepvideo’s op het internet verschijnen die individuen, bevolkingsgroepen en landen tegen elkaar opzetten.

Het mannenclubje reageert tamelijk laconiek op die mondiale crisis: misschien biedt de teloorgang van de wereld zoals we die kennen wel mogelijkheden om hun macht nog verder uit te breiden. Samen zijn ze goed voor honderden miljarden dollars en dat maakt de mannen – zeker in hun eigen ogen – de koningen te rijk. Presidenten, natiestaten, miljarden stervelingen: het zijn slechts schaakstukken op hún bord, die vooral niet in de weg mogen staan van hun onstilbare machtshonger.

Met een techmiljardair die inmiddels de rechterhand lijkt te zijn van de Amerikaanse president is zo’n scenario van al te machtige miljardairs allang geen fictie meer. Het roept de vraag op wat Armstrong nu eigenlijk te zeggen heeft met zijn nieuwe satire. Want wat valt er nog te bespotten als de figuren zoals we die in de film zien ook in het echte leven steeds invloedrijker worden?

Mountainhead lijkt toch vooral een waarschuwing te zijn. Die zit nog niet eens zozeer in de immense macht van deze miljardairs, maar met name in hun haast keizerlijke houding, terwijl de vier mannen in wezen toch gewoon jongetjes met een te dikke portemonnee zijn die een wedstrijdje verplassen doen. Hun dynamiek tijdens het weekend heeft namelijk vooral iets kinderlijks: jongens zijn het, maar strontvervelende, puissant rijke jongens.

In tegenstelling tot wat hij in Succession deed, denkt Armstrong er niet aan om zijn personages al te sympathiek te maken. Jef (Youssef) is de enige miljardair met iets van een moreel kompas, maar Armstrong verwacht (gelukkig) nooit dat we te veel mededogen krijgen met dit clubje.

Dat zien we ook bij Randall (Carell): al in de openingsminuten horen we dat hij nog maar een paar jaar te leven heeft, maar dat betekent niet dat we met hem moeten meevoelen: zijn ziekte fungeert juist als plotmiddel om te laten zien dat dit type mens zich vaak onsterfelijk waant. Carell speelt hem als een gevaarlijker variant van Michael Scott (zijn iconische personage uit comedyserie The Office): minstens zo grotesk en impulsief, maar dan razendslim en behoorlijk sinister. 

Als de miljardairs zich uiteindelijk tegen elkaar keren, heeft ook dat iets van een kinderlijke farce, waarbij zelfs de optie op tafel komt om een van hen te vermoorden omdat hij zich niet schikt naar de wensen van zijn drie techkameraden. Het illustreert perfect wat deze miljardairs in wezen zijn: jongetjes die gaan knokken als ze even hun zin niet krijgen.

Mountainhead heeft misschien niet veel nieuwe dingen te zeggen over miljardairs – bij vlagen voelt het als een lange spin-offaflevering van Succession –, maar het is een vermakelijke toevoeging aan de superrijkencanon. En zolang dit soort verdorven figuren in het echte leven de dienst uitmaken, zijn we ook in fictie nog lang niet af van de nukken van deze moderne keizers.