In The Blue Caftan creëert Maryam Touzani empathie voor haar verdrukte personages

De Marokkaanse filmmaker Maryam Touzani (1980) gaat controverses niet uit de weg. Sterker nog, ze zoekt ze op. Elke film weer. Zo schreef Touzani mee aan het prostitueedrama Much Loved (2015), dat in eigen land zeer omstreden was. Het kwam Nabil Ayouch, de regisseur van die film én de man van Touzani, zelfs op doodsbedreigingen te staan vanuit rechts-religieuze hoek. Omdat ook de hoofdrolspeelster van Much Loved werd bedreigd en er in Ayouch’ volgende film Razzia (2018) weer een prostituee voorkwam, besloot Touzani die rol dan maar zelf te spelen.

Much Loved en Razzia, de films van haar echtgenoot, zijn confronterend en direct, maar toen Touzani in 2019 besloot zelf te gaan regisseren koos ze voor een heel andere, meer ingehouden en intiemere aanpak. In haar prachtige speelfilmdebuut Adam verlaten we zelden het bakkerijtje waar Abla met haar achtjarige dochter Warda woont. Daar klopt op een dag de hoogzwangere Samia aan, die door Abla eerst wordt weggestuurd maar later toch wordt opgenomen. Seks buiten het huwelijk is namelijk strafbaar in Marokko en de ongehuwd zwangere Samia kan niet naar een ziekenhuis zonder dat ze daar gelijk de politie zouden bellen.

Tegen VPRO Cinema vertelde Touzani destijds waarom ze in Adam dat bakkerijtje niet uit wilde. Dat was om in de ziel van Abla en Samia te kunnen doordringen. De kijker moest voelen wat die twee vrouwen doormaakten. En die intimiteit kon Touzani alleen bereiken door de rest van de wereld buiten te sluiten.

Datzelfde doet ze in haar tweede, al even fraaie speelfilm The Blue Caftan, alleen speelt deze film zich af in een klein kleermakerszaakje. Daar woont Halim al jaren met zijn vrouw Mina. We verlaten hun winkeltje eigenlijk alleen om met Halim naar het badhuis te gaan, waar hij andere mannen ontmoet en we zien dat zijn huwelijk met Mina vooral een verstandshuwelijk is. Dat betekent overigens niet dat de twee ongelukkig zijn samen. Maar met de komst van Halims aantrekkelijke nieuwe leerling Youssef komt er wel een einde aan hun vertrouwde leventje.

Touzani laat ons in kalme maar indringende scènes twee uur lang met Halim, Mina en Youssef doorbrengen, zodat we ze langzaam maar zeker leren kennen. Waardoor het einde van de film, wanneer hun ongewone driehoeksverhouding een dramatische wending neemt, er extra hard inhakt.

In Adam en The Blue Caftan creëert Touzani empathie voor haar verdrukte hoofdpersonages. Ze houdt de afkeer van de Marokkaanse maatschappij voor haar helden – ongehuwd zwanger, homoseksueel – bewust buiten de deur, omdat zo het persoonlijke verhaal politiek zou worden. Touzani doet liever het omgekeerde; zij maakt een politiek verhaal persoonlijk. Haar films zijn een revolutie van binnenuit.