Chocolat: zintuigelijk debuut van Claire Denis over koloniale verhoudingen

Als geen ander getuigt de Franse cineast Claire Denis van haar besef van de band tussen film en het menselijk lichaam. Dat wordt al vanaf het allereerste moment in haar debuutfilm Chocolat duidelijk, wanneer een witte vrouw van een afstandje kijkt naar de halfnaakte lichamen van een zwarte vader en zoon op een strand in Kameroen. Die ontmoeting maakt herinneringen los voor France (Mireille Perrier). In de rest van de film blikt ze terug op haar jeugd in het noorden van Kameroen als dochter van een koloniaal bewindsman.

Regisseur Denis, die Chocolat baseerde op haar eigen jeugd in verschillende Franse kolonies in West-Afrika, gaat in haar ­oeuvre vaak associatief en elliptisch te werk. Door haar films op te bouwen als een collectie van indrukken, suggereert ze iets dat onder de huid ligt. Iets dat te zwaar en te groot is om rechtstreeks af te beelden, maar dat toch in elke scène doorklinkt. En in Chocolat zijn dat de koloniale verhoudingen.

Chocolat is een film die voor een belangrijk deel bestaat uit gebaren, een film die net zozeer in de verbeelding van de kijker als op het scherm tot stand komt. Een van de centrale elementen in de film is de spanning tussen moeder Aimée (Giulia Boschi) en bediende Protée (Isaach De Bankolé), een spanning die te complex is om simpelweg erotisch te noemen.

De regisseur is een zintuiglijke filmmaker, maar het primaire zintuig dat ze hier gebruikt, is kijken. Kijken, maar nooit bevatten. Want wat Denis in Chocolat ­portretteert is ongrijpbaar, zelfs onzegbaar. (Er is een reden dat, als er wel ­gesproken wordt, dat in een vreemde ­mengelmoes van Frans en Engels en in raadsels gebeurt).

De blikken tussen de personages in Chocolat zijn scheef: ze zijn vaak geladen met erotische spanning, maar ook doordrenkt van machtsverhoudingen: tussen man en vrouw, ouder en kind. Tussen zwart en wit, inheems en nieuwkomer. Ondanks al het gestaar van de personages in Chocolat, wordt hun blik daarom zelden beantwoord.