Het trauma van België

In de zomer van 1995 is België in de ban van een reeks mysterieuze vermissingen. In juli worden de achtjarige Julie en Mélissa voor het laatst gezien in de buurt van Luik, en een maand later verdwijnen An en Eefje (beiden achttien) bij Oostende, aan de Belgische kust.

De politie gaat op zoek naar de meisjes, maar doordat de drie verschillende politie-eenheden in België halsstarrig langs elkaar heen werken worden de twee verdwijningen niet met elkaar in verband gebracht en zit er geen schot in de zaak. Het zal nog zeker een jaar duren voordat er duidelijkheid komt.

Dat is vooral te danken aan een toevallige voorbijganger die ziet hoe op 7 augustus 1996 een meisje in een witte bestelbus wordt getrokken en aan een student die een deel van het nummerbord onthoudt. De bestelbus staat op naam van Marc Dutroux en als de politie naar zijn huis in Marcinelle gaat treffen ze daar een geheime kelder aan waar Dutroux, een veroordeelde kinderverkrachter, niet alleen het ontvoerde meisje (Laetitia, veertien jaar) vasthoudt, maar ook de bijna drie maanden eerder verdwenen Sabine (twaalf jaar).

De twee meisjes worden bevrijd en de ouders van Julie, Mélissa, An en Eefje hopen even dat ook hun dochters nog gevonden zullen worden, maar aan die hoop maakt Dutroux snel een einde. Eerst vertelt hij waar Julie en Mélissa begraven liggen en een paar dagen later zegt hij ook waar de lichamen van An en Eefje te vinden zijn.

De publieke verontwaardiging over het geblunder van politie en justitie tijdens het onderzoek leidt op 20 oktober 1996 tot de grootste demonstratie in de geschiedenis van België: de Witte Mars, waarbij zo’n 300.000 mensen door de straten van Brussel trekken. Maar daarmee kan de zaak nog steeds niet worden afgesloten. Dutroux en zijn handlangers (onder wie zijn vrouw) zitten dan wel in de gevangenis – hoewel Dutroux daar in 1998 nog een paar uur uit weet te ontsnappen! –, maar is er nou sprake van een groot pedofielennetwerk, zoals Dutroux beweert, of niet? De rechtszaak in 2004, waarin Dutroux tot levenslang veroordeeld wordt voor ontvoering, verkrachting en moord, zal daar geen antwoord op geven. Want het eventuele bestaan van een groter netwerk wordt in die rechtszaak niet onderzocht.

Begin dit jaar draait de Belgische film Maldoror op IFFR. De film is overduidelijk gebaseerd op de zaak-Dutroux, maar net als Quentin Tarantino – die in zijn films Inglourious Basterds (2009) en Once Upon a Time... in Hollywood (2019) de geschiedenis herschreef – wijkt de Waalse regisseur Fabrice du Welz (1972) naar believen van de historische feiten af. In zijn Maldoror volgen we de fictieve jonge politieman Paul Chartier, die als een van de eersten op het spoor van Marc Dutroux komt (in de film Marcel Dedieu), maar zo tegengewerkt wordt door zijn blunderende superieuren dat hij geen bewijzen kan verzamelen. Dit leidt ertoe dat de zaak voor Paul een obsessie wordt.

Regisseur Du Welz – bekend van de culthorrorfilm Calvaire (2004) – was begin februari in Rotterdam, waar we met hem spraken over zijn spannende, zenuwslopende en ronduit onthutsende politiethriller.