VPRO Gids 50

10 december t/m 16 december
Pagina 10 - ‘Weten is winnen’
papier
10

Cadeautje!

Je leest dit artikel gratis. Wil je meer van de VPRO Gids? Neem een abonnement. Nu 12 weken voor slechts 10 euro. Ik wil meer lezen →

Weten is winnen

Hugo Hoes

Bijna dertig jaar nadat ze in 1994 de finale van BBC-quiz ‘Going for Gold’ had gewonnen, was oud-verpleegkundige Mieke Poelman (Amsterdam, 1942) onlangs drie keer te zien in ‘2 voor 12’. Samen met haar dochter, want het quizzen zit in de familie. “We komen uit een gezin van weetjes.”

Mieke Poelman

U was niet de eerste van de familie die in 2 voor 12 zat, toch?

Mieke Poelman: ‘In 1978 hebben twee broers van mij samen meegedaan. Dat was nog met presentator Joop Koopman en zij wonnen drie keer. En al is dit inmiddels ruim veertig jaar geleden, het motiveerde mij nog steeds een beetje om ook eens mee te doen. Daarnaast is het natuurlijk een bijzonder leuk programma. Ik had me al eerder willen opgeven, maar dat kon heel lang niet omdat ze blijkbaar nog kandidaten genoeg hadden. En misschien was ik ook wel druk met andere dingen. Toen ik dat voorstelde aan Anne, m’n oudste dochter, zei ze: “Ja, leuk idee! 2 voor 12, dat wil ik wel.” Maar mijn andere dochter, Henriëtte, reageerde net zo enthousiast.

Nou, dacht ik, weet je wat: we geven ons met z’n vieren op. Dus mijn zoon Geert Jan ook. Zijn we vorig jaar met z’n vieren naar de testdag geweest. Daar was Astrid Joosten ook en die keek wel even op. “Oh, u bent dus de moeder en dat zijn uw drie kinderen. Dat hebben we nog nooit gehad.” Was wel grappig.

Op de testdag moest je binnen een uur honderd vragen beantwoorden. Als je er meer dan zestig goed had mocht je meedoen. We werden alle vier uitgenodigd en hebben ter plekke pas de combinaties bepaald. Omdat Henriëtte in januari geen tijd had speelden Anne en Geert Jan samen. Hun in januari opgenomen aflevering was half maart te zien, maar ze verloren. Henriëtte en ik hadden eind maart de opname voor de uitzending van 20 mei. “Vandaag moeder en dochter, broer en zus hebben we dit jaar ook al gehad,” zei Astrid. Wij waren door en moesten dat al die tijd stilhouden. Iedereen vroeg steeds hoe het was gegaan. Nou leuk, maar ik mag niks zeggen.’

het artikel gaat verder onder het kader

Minipodcast met de quizkoningin
Aan niemand?

‘Nee, daar teken je ook voor. Ik heb het alleen tegen Geert Jan en Anne gezegd. Omdat we de laatste uitzending van het seizoen wonnen keerden we pas na de zomer weer terug. De nacht voor de opname sliepen we in een hotel in Loosdrecht, want het begon vroeg. Extra kleren mee voor als we door zouden zijn, en dat was het geval. Een hele leuke dag. Dat decor is trouwens helemaal nep. Geen echte boekenkast, maar een met boeken bedrukte lap stof die op houten latjes gespijkerd is. Daarachter staat een keukentrapje met een schavotje en twee stoelen. Daar mag je zitten om te kijken hoe je tegenstander het doet.’

Jullie hadden drie keer alle vragen goed en zagen het woord bijzonder snel.

‘Ja, ik geloof het wel. Een keer met twee letters en twee keer al na een. Henriette zag “plezierjacht” en “kinderarbeid”, zij is heel goed met anagrammen. Maar “geschiedenis” zag ik als eerste. Met één letter. Het kon ook niks anders zijn. We hadden een g op één. Het was geen woord dat op ig eindigde en het zou vast beginnen met ge. Er was een c, en ook een h, dus dan weet je: die twee zitten meestal bij elkaar en waarschijnlijk ook bij de s. Dus ja, zo bekijk je dat. De paardensprong hebben we ook geoefend. Ik heb een heleboel achtletterwoorden als paardensprong gemaakt en die naar de kinderen gestuurd. Los maar op jongens, is een goede oefening.’

‘Ik sla kennelijk de onmogelijkste dingen op in mijn hoofd’

Mieke Poelman

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

U heeft ze getraind?

‘Ja, en Anne en Henriëtte hadden ook flink geoefend met het opzoeken. Je krijgt een lijst met de boeken die in de studio staan, die hebben ze allemaal uit de bibliotheek gehaald en bestudeerd. Anne heeft zelfs nog een zelfgemaakte tutorial rondgestuurd. Die heette “Hoe zoek ik iets in een boek op voor 2 voor 12”.

Uiteindelijk gaat het om kennis. Hoe komt u daaraan?

‘Kennelijk sla ik de onmogelijkste dingen op in mijn hoofd. We speelden thuis vaak het bordspel Triviant, waarbij je ook allerlei vragen moet beantwoorden. De kinderen waren dan altijd heel gemeen, want als ik in het midden was aangekomen met een vol bakje zeiden ze altijd: mama moet nog een extra rondje. Zo vals.’

Las u veel?

‘Ja, nog steeds. Ik weet vrij veel van klassieke muziek. Topografie vind ik leuk, geschiedenis is heel interessant. Er zijn gebieden waar ik weinig van weet, zoals popmuziek. Ik kan Bieber niet van Sheeran onderscheiden. Sport, mwah. Van tennis en schaatsen weet ik wel iets, maar van de rest weinig. Maar goed, je mag wel wat missen toch?’

Mieke Poelman in Going for Gold 1994 met links presentator Henry Kelly

Kennis vergaren zit dus in de familie.

‘Klopt. Dit weten, dat weten. Mijn vader was ook zo. Ik vond van hem ooit een hele lijst met vragen en daarboven stond “Hersengymnastiek”. Zo heette dat vroeger. Allerlei vragen met antwoorden, zoiets maakte hij wel voor feestjes. Wij komen echt uit een gezin van weetjes. Aan tafel las m’n vader vroeger soms iets voor en dan vroeg hij: “Waar staat dit in de Nederlandse literatuur?” Riepen wij allemaal: “De Camera obscura.” Dat was meestal goed, haha. Hij was een echte leraar. We zijn allemaal wel een beetje zo. We weten vrij veel. Bij mijn zoon hangt een grote wereldkaart in de keuken. Hij heeft zelf een paar jongens en die kenden al heel jong alle hoofdsteden. Vroeg de oudste, die toen zes of zeven was: “Oma, wat is de vlag van Argentinië?” Antwoordde ik: “Blauw-wit-blauw.” “Ja, met een geel zonnetje erop,” zei hij dan.’

Met kerst gaat de hele familie zeker samen quizzen?

‘Zou kunnen. Mijn oudste broer heeft voor een feest van mijn moeder, waar alle kinderen en kleinkinderen waren, weleens een grote quiz gemaakt over de familie. Daarnaast ook nog een juniorenquiz voor de kleinkinderen en een makkelijke Engelstalige variant speciaal voor onze Schotse zwager. Die weet natuurlijk veel minder over de familie.’

‘Mieke, geboren in een Amsterdams bovenhuis, kende het verschil niet tussen een dotter en een ranonkel’

De Vlaamse quiz Blokken staat ook op uw cv.

‘Met presentator Ben Crabbé. Aardige kerel, die doet het al jaren. Speel je tegen elkaar en als je iets goed hebt valt er een Tetrisblok. Leuk hoor. De eerste ronde won ik, de tweede keer verloor ik. Daar hebben ze soms ook typisch Belgische vragen over een of ander Vlaams dorpje en dan ga je als Nederlander de mist in. Twee keer was ik bij De zwakste schakel van Chazia Mourali. Daar was ik tweede geworden en normaal mag je, ook al heb je gewonnen, niet terugkomen. Maar ik werd gebeld omdat ze een speciale uitzending wilden maken met deelnemers die ooit tweede waren geworden. Toen won ik wel. Daarvoor, in 1993, was ik drie keer bij Per seconde wijzer, maar de derde ronde verloor ik. Op gele bloemetjes nota bene. Mieke, geboren in een Amsterdams bovenhuis, kende het verschil niet tussen een dotter en een ranonkel. Inmiddels weet ik het natuurlijk wel, helaas te laat. Na afloop stuurden vrienden mij ansichtkaarten met gele bloemen erop. “Weet je deze?” stond er dan plagerig bij.’

In 1994 had u een basisplaats op primetime in Multiple Choice.

‘Dat was een heel grappige quiz van de EO, live op zaterdagavond. Daarin zat Bernhard van den Bosch met twee kandidaten aan tafel. Via een speciale lijn konden kijkers thuis inbellen en als je beter was dan een van de kandidaten in de studio mocht jij de volgende keer komen. Belde ik een keer in en een week later zat ik daar op zaterdagavond. Ik won en mocht terugkomen, en dat elf weken lang. Toen verloor ik.’

Toen was u een BN’er?

‘Nee hoor. Alleen hier in Stadskanaal wist men het wel, want van bakker Blom kreeg ik toen een taart met daarop iets als: er gaat niets boven Stadskanaal. Mijn jongste broer heeft trouwens ook drie keer meegedaan aan Per seconde wijzer, maar helaas haalde ook hij de derde ronde niet. Mijn dochters zijn nog bij Lucky Letters met Victor Reinier geweest en Geert Jan zat in de SmarTest. Dat was een kennisquiz voor jonge mensen met Lucille Werner, maar die heeft niet lang bestaan. Toen Lucille vroeg waarom hij meedeed zei Geert Jan: “Ten eerste heb ik zelf een Smart” – was ook zo – “en ten tweede wou ik jou weleens zien. Haha.’

het artikel gaat verder onder dit kader

Quizcompilatie
U bent nu tachtig. Neemt uw parate kennis af?

‘Volgens mij is die niet aan het afnemen. Nee.’

Het neemt toe?

‘Ik denk het wel. Als ik iets zie of lees, sla ik dat onbewust en ongewild toch op.’

‘Er werd een buslading bejaarden losgelaten op de tribune, want er moest natuurlijk wel publiek bij’

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uw finest hour beleefde u in 1994 op de Britse television.

‘Bij Going for Gold van de BBC. Daar keek ik elke middag naar wanneer de kinderen naar school waren. Enig. Ik dacht: als ik daar toch eens aan mee zou kunnen doen. Het was een Europese kennisquiz met deelnemers uit allerlei landen. Op een gegeven moment zag ik een oproep in de krant met een nummer waar nieuwe deelnemers zich konden aanmelden. Gebeld, en kort daarna werd ik uitgenodigd voor een testmiddag in hotel Barbizon Palace in Amsterdam. Datzelfde gebeurde ook in de andere landen.

Iedereen kreeg een lijst met quizvragen om te beantwoorden. Daarna moest je je in het Engels voorstellen aan het quizteam en alle andere potentiële kandidaten. Ik had een kort versje gemaakt over Going for Gold, dat heb ik toen maar gereciteerd. Later belde men om te vertellen dat ik geselecteerd was: dan en dan zijn de opnames en op Schiphol ligt er een ticket naar Manchester voor u klaar. Toen ik daar aankwam stond er een man op het vliegveld met een groot bord: “Miss Poleman.” Dat was ik dan.’

Bijna goed.

‘Ja, bijna. Er was een hotel geregeld, waar ook de kandidaten uit andere landen zaten. Bijna alles werd voor ons geregeld. Alleen de telefoonkosten werden niet vergoed en ik belde elke avond naar huis. 53 was ik toen. De volgende dag was de opname. Eerst een uitgebreide briefing in de green room, daarna omkleden en in de grime. Er werd nog een buslading bejaarden losgelaten op de tribune, want er moest natuurlijk wel publiek bij. En toen begon het.’

Met een presentator die sneller sprak dan Matthijs van Nieuwkerk.

‘Henry Kelly, zo’n leuke man. Een Ier. Jaren later zag ik hem nog eens bij een andere quiz, maar toen leek het minder goed met het hem te gaan. Destijds was het enorm vlotte vent. Omdat ik de quiz zo vaak had gezien, kon ik hem prima verstaan. Ik was gewend aan zijn snelle manier van praten en aan het Ierse accent. Sowieso las ik veel Engelse boeken en keek ik vaak naar de BBC. Wij zijn ook best taalgevoelig. Mijn oudste zus kende geloof ik twaalf talen.’

Nee!

‘Even denken. Deens, Noors, Zweeds, Oudnoors, IJslands. Nederlands, Frans, Duits, Engels natuurlijk, Grieks, Latijn, Italiaans. Zijn dat er twaalf? En ze was bezig met Maleis, want ze had een Foster Parents-kindje op Java.’

Mieke ging for gold.

‘Ja. Henry noemde mij trouwens eerst Mickey. Ik zei: het is geen Mik-ie, maar Mie-ke. Het naambordje heb ik nog. En ook een gesigneerde foto met daarop: “Lots of love, Henry.” Zo’n bijzondere man.’

Mieke en haar dochter Henriëtte in ‘2 voor 12’, 2012 

Maar hoe ging het ?

‘Best goed. Eerst werd ik dagwinnaar, dat ging redelijk snel en daarna werd ik winnaar van de week en kwam ik in de halve finale. De opname daarvan was veel later, dus ik ben twee keer op en neer geweest voor een paar opnamedagen in Manchester. Bij dagwinst kreeg je een penning in plexiglas, won je de week dan ging je met een klok naar huis en je kon ook champagneglazen met vergulde voetjes winnen. Als je de finale haalde kreeg je The Times Atlas of The World en voor de winnaar was er een beker plus een wereldcruise. Leuk hoor, maar het ging mij bij alle quizzen altijd in de eerste plaats om de kennis en de weetjes.’ 

Uw spannende finale staat op YouTube.

‘Die begon heel slecht voor mij, maar een schrijver heeft mij gered. In die finale stond ik uiteindelijk tegenover Frank uit Dublin. Het onderwerp was literatuur en de vraag ging zo. “Who am I? I was born in Italy in 1265 and I’m a poet…” Ik dacht: dat kan niemand anders zijn dan Dante. Dus ik druk op de knop, bam! Dante. Was goed. Frank was flink beteuterd en keek niet blij, maar ik heb nog jaren met hem en met andere kandidaten gecorrespondeerd.’

En dus een wereldreis gewonnen.

‘Een superluxe cruise voor vier personen van Los Angeles naar Sydney. Maar wij waren met z’n vijven. Bovendien was die reis in februari en de kinderen moeten dan gewoon naar school. Ik heb toen P&O Ferries gebeld en dit aan een heel aardige mijnheer uitgelegd. Ik zei: moet je luisteren, zus en zo. Kan ik die prijs niet inruilen voor een andere cruise? Dat kon. Kregen we tickets voor een Middellandse Zeecruise voor vijf personen in de zomervakantie. Heerlijk.’

Gaan we u nog vaker zien op televisie?

‘Wie weet. Met het mes op tafel is ook wel leuk.’