Queens met ballen

‘SHANTAY, you stay.’ Dat zijn de woorden die je als dragqueen wilt horen, want dat betekent dat je nog niet weggestemd bent uit RuPaul’s Drag Race. Moet je wel vertrekken, dan zegt de onberispelijke moeder aller dragqueens met een ernstig gezicht: ‘Sashay, away.’ 

RuPaul’s Drag Race ging van start in 2009. De show is een ‘zoektocht naar Amerika’s nieuwe dragsuperster’ en ontvouwt zich volgens het stramien dat we kennen van talloze realityprogramma’s, van America’s Next Top Model tot Heel Holland bakt. Een groep kandidaten strijdt in een afvalrace tegen elkaar om de titel. Elke aflevering moeten ze creatieve opdrachten uitvoeren en zich in een finale presenteren voor een jury. Ondertussen leer je de deelnemers beter kennen en is er natuurlijk lekker veel gekonkel onderling.
Het format levert al leuke televisie op bij modeontwerpers en thuiskoks, dus dit toepassen op dragqueens is natuurlijk een schot in de roos. Extravagant en uitgesproken zijn is hun corebusiness, dus is het elke aflevering genieten van de originele namen, flamboyante outfits, rondvliegende nepnagels en vileine opmerkingen. Geen wonder dat de show een kijkcijferhit werd en allerlei prijzen won.

Wie namelijk denkt dat een dragqueen een man in een jurk is, zal als kijker van Drag Race nog heel opsteken. Er zijn net zo veel queens als er mensen zijn. Sommige queens imiteren een popster als Britney Spears of Cher, sommige schrijden als royalty over het podium, andere zijn ware goths. ‘Mijn alter ego is een uitvergroting van mezelf,’ zegt LeBeau. ‘Maar er zijn zo veel smaken in drag. De een is androgyn, de ander heeft een baard. Je hebt ook dragkings en -queens die eng en freaky zijn, met hoorns en bloed, of juist heel clownesk.’ Die diversiteit komt ook terug in RuPauls Drag Race, net als allerlei verschillende culturele achtergronden. ‘In de loop der jaren zijn de queens steeds diverser geworden,’ zegt LeBeau. ‘Ik hoop dat het nog verder doorzet. Het wachten is nu op een transqueen, en een AFAB-queen – assigned female at birth –, want iedereen kan dragqueen worden.’

RuPaul’s Drag Race is meer dan alleen vermaak. Het programma heeft niet alleen gezorgd voor meer kennis en waardering van dragqueens, maar ook voor meer acceptatie en begrip voor de hele lhbtiq-gemeenschap. Je ziet de deelnemers ook in hun hoedanigheid als man, en terwijl ze zich omkleden. Dan leer je de mens achter de queen kennen. De meeste queens hebben veel moeten overwinnen voor ze konden stralen op het podium van RuPaul. Verhalen van discriminatie, uitsluiting en geweld zijn aan de orde van de dag en worden ook voor de camera gedeeld. ‘Het is niet alleen glitter en glamour, ook de struggles komen in beeld,’ vertelt LeBeau. ‘Je hebt er namelijk wel ballen voor nodig om je zo te uiten. Ik word tegenwoordig steeds vaker herkend, maar ik word ook nog steeds nageroepen en uitgescholden.’

De professionalisering van de dragscene in Nederland blijkt wel uit het agentschap voor dragqueens dat LeBeau eind vorig jaar oprichtte met haar compagnon Danielle Jiskoot. ‘Dit bedrijf was er niet geweest zonder het programma,’ zegt zij. ‘Ik was een groot fan van Drag Race en boekte Hoax LeBeau voor een feestje. Daaruit is onze samenwerking ontstaan. Nu regelen we de optredens voor zeven dragqueens en we behartigen hun belangen. We zijn selectief en willen niet te snel groeien, anders konden we makkelijk vijftig queens vertegenwoordigen. Zo veel talent is er in Nederland.’ Jiskoot benadrukt ook de maatschappelijke lading van het fenomeen. ‘Drag is entertainment, maar het is ook politiek. Door de jaren heen hebben dragqueens altijd een politieke boodschap uitgedragen: laat zien hoe jij je vanbinnen voelt en laat je niet je plaats wijzen door de maatschappij. Je hoeft je niet te conformeren.’

Groot was de vreugde onder de Nederlandse fans toen deze zomer bekend werd dat er een Nederlandse versie van het programma zou komen. Tot nu toe waren er Drag Races in Canada, het Verenigd Koninkrijk en Thailand. Het is dus best bijzonder dat RuPaul nu ons land heeft uitgekozen voor een lokale versie. ‘Hopelijk hebben ze Nederland gekozen omdat het zo’n progressief en vooruitstrevend land is,’ zegt LeBeau. ‘De queens in Nederland kunnen zich makkelijk meten met de Amerikaanse. Tegenwoordig heeft elke grote stad wel een gaybar met lokaal talent.’

Inmiddels is bekend welke Nederlandse queens we in Drag Race Holland gaan zien. LeBeau doet niet mee, maar ze is enthousiast over de presentator, stylist en tv-persoonlijkheid Fred van Leer. ‘Wat heel veel mensen niet weten, is dat hij ook jarenlang drag heeft gedaan. Hij weet dus wat het betekent en stiekem hoop ik dat hij ook in drag te zien zal zijn, net als RuPaul.’

Hoax LeBeau hoopt dat de Hollandse competitie nog meer Nederlanders enthousiast zal maken voor de wereld van drag. ‘Hoe tof is het als iemand zit te kijken en denkt: wauw, zo mag je dus ook zijn. Dat gevoel had ik ook toen ik kennismaakte met drag. Voor mij betekent het de ultieme vrijheid.’