VPRO Gids 33

15 augustus t/m 28 augustus
Pagina 18 - ‘Zomergasten 2020 #6 Ilja Leonard Pfeijffer’
papier
18
© VPRO Gids
abonneer

Cadeautje!

Je leest dit artikel gratis. Wil je meer van de VPRO Gids? Neem een abonnement. Nu 12 weken voor slechts 10 euro. Ik wil meer lezen →

Zomergasten 2020 #6 Ilja Leonard Pfeijffer

Katja de Bruin . foto’s Roos van Ees

De zesde en laatste gast die Janine Abbring dit jaar ontvangt in VPRO Zomergasten is schrijver en dichter Ilja Leonard Pfeijffer, die de afgelopen maanden verslag deed van de coronacrisis in zijn woonplaats Genua.

© Roos van Ees / VPRO Gids
‘Ik voel mij in de eerste plaats Europeaan’
– De Morgen, 2 april 2020

Biografie

Ilja Leonard Pfeijffer (1968, Rijswijk) studeerde klassieke letteren in Leiden, waar hij tot 2004 werkte als onderzoeker en docent Oudgrieks. Zowel zijn poëziedebuut Van de vierkante man (1998) als zijn debuutroman Rupert, een bekentenis (2002) werden bekroond, maar de grote doorbraak kwam pas toen hij in 2013 de Librisprijs kreeg voor La superba. Hij woonde toen al vijf jaar in Genua, waar hij per fiets naartoe was verhuisd.

Naast proza en poëzie schrijft Pfeijffer toneelteksten, libretto’s, liedteksten, brieven, essays en columns. Hij won dertien literaire prijzen en werd nog veel vaker genomineerd. Van zijn roman Grand Hotel Europa werden ruim 250.000 exemplaren verkocht. De vertaalrechten zijn aangekocht door vijftien landen. In november verschijnt Quarantaine – Dagboek in tijden van besmetting, een bundeling van zijn coronacolumns.

Ilja (m/v)

Ilja is vernoemd naar Ilja, de kleine ganzenridder, een kindertrilogie van H. Wolffenbuttel-van Rooyen (1901-1993), die zich sterk maakte voor een ‘bloeiend katholiek jeugdlectuurwezen’. Hoewel Ilja in Rusland een jongensnaam is, telt Nederland veel meer meisjes-Ilja’s dan jongens-Ilja’s: 1401 tegen 651 (bron: Meertens Instituut, 2014).

Stella 

Ilja Leonard Pfeijffers geliefde, Stella Seitun (Genua, 1978), figureert sinds hun ontmoeting in 2015 veelvuldig in zijn werk. Stella studeerde kunstgeschiedenis, promoveerde op beeldhouwer Francesco Fanelli en werkt als researcher voor galerie Enrico Galleria d'Arte. Dankzij de columns van Stella’s amato weten we onder meer dat ze smetvrees heeft, de nodige tijd voor de spiegel doorbrengt en een eeneiige tweelingzus heeft.
© vpro
© Ferdinand Bol / VPRO Gids
© Nadar / VPRO Gids

Dubbelgangers

Toen Frank Lammers in 2015 Michiel de Ruyter vertolkte in de gelijknamige film wezen veel mensen op de treffende gelijkenis tussen Ilja Leonard Pfeijffer en de zeeheld. In een portret voor Vrij Nederland merkte Rob Schouten op dat Pfeijffer ook erg lijkt op de Franse decadente schrijver Théophile Gautier.

Sonnet met een verwrongen zelfbeeld 

Ons zelfbeeld staat ons in de weg. We zien
onszelf als gidsland van de nuchterheid
met monopolie op gezond beleid.
Moreel gelijk voegt zich naar ons stramien.
De anderen zien ons zoals we zijn:
een klein, verwend belastingparadijsje,
waar elk principe voor een bodemprijsje
te koop is, narcostaatje aan de Rijn
en land van botte onderhandelaars,
die zich als kanselprekers presenteren.
Op noodhulp worden voorwaarden bedongen,
want onder dominees is deernis schaars.
Ons Nederland heeft nog zoveel te leren,
maar zelfs dat inzicht is niet doorgedrongen.
(NRC Handelsblad, 15 juli jl.)

Sonnettenkrans

Met Giro giro tondo, een obsessie, dat in 2015 verscheen als Poëziegeschenk, was Pfeijffer naar eigen zeggen de eerste Nederlandse sonnettenkransdichter. Hoewel dit door letterkundigen wordt betwist, leverde hij hiermee wel een unieke poëzieprestatie, want het is een uiterst complexe vorm die aan strenge regels is gebonden. Een sonnettenkrans wordt gevormd door vijftien sonnetten, waarbij de beginregel van elk sonnet gelijk is aan de slotregel van het vorige. Het vijftiende sonnet (het ‘meestersonnet’) bestaat uit de beginregels van de veertien voorafgaande sonnetten. Pfeijffer noemde het destijds ‘simultaan schaken op vijftien borden’.

Macho

Je bent de macho, ik het wicht
je bent de gek, ik het gesticht
je bent de klootzak, ik de jeuk
ik doe je pijn, dat vind ik leuk

 

(Uit ‘Je bent het einde’ van Ellen ten Damme, voor wie Pfeijffer Nederlandstalige songteksten schrijft)

Allrounder

Pfeijffer promoveerde in 1996 op een proefschrift over de Griekse odendichter Pindarus, die olympische kampioenen bezong en treurdichten schreef. Twintig jaar later was hij trouwambtenaar bij het huwelijk van Katja Schuurman en Thijs Römer in het Franse Valéry.

Open en bloot

Pfeijffer poseerde in volle naakte glorie op het achterplat van zijn bundel verzamelde poëzie De man van vele manieren (2008). Daarmee is hij een van de zeldzame Nederlandse schrijvers die zich letterlijk blootgaven. Jan Wolkers, Heleen van Royen, Jerry Hormone, Ted van Lieshout en Thierry Baudet deden het ook, zij het niet allemaal even frontaal.
© VPRO Gids
abonneer

Cadeautje!

Je leest dit artikel gratis. Wil je meer van de VPRO Gids? Neem een abonnement. Nu 12 weken voor slechts 10 euro. Ik wil meer lezen →

Reputatie

'Interviewers zijn vanwege mijn reputatie altijd een beetje bang voor mij. En terecht. Ik heb er weleens eentje uit het café geflikkerd. Maar meestal stel ik mij coöperatief op. En zodra ze dat merken, zeg ik: "In het echt val ik best wel mee." Je ziet ze dankbaar noteren. Volgens mij bestaan er wel tien interviews met mij met precies die kop. Job well done.' (Uit een interview van Piet Piryns met Pfeijffer, Knack, maart 2016)

De wereld volgens Ilja

‘Stella suggereerde dat ik een dagboek moest schrijven voor een Nederlandse krant, om mijn zorgeloze, stoere en nonchalante landgenoten op de hoogte te brengen van de ernst van de situatie hier in Italië. Ze moesten worden gewaarschuwd, vond Stella. (…) Het is 27 juni en we leven in een andere wereld. Ik wil proberen hier onder woorden te brengen wat er de afgelopen periode nu precies is gebeurd en wat we daarvan zouden kunnen leren.’ (Uit Pfeijffers laatste coronacolumn, NRC Handelsblad, 27 juni jl.)

Poeta e bevitore

Die tekst liet Pfeijffer ooit drukken op zijn Italiaanse visitekaartjes: dichter en drinker. Sinds 2015 zijn ze onbruikbaar, want toen stopte hij met het innemen van ‘industriële hoeveelheden’ drank.

Keuzefilm

De keuzefilm van Ilja Leonard Pfeijffer, die direct na VPRO Zomergasten wordt uitgezonden, is Cloud Atlas (USA/HK/D/SG, 2012) van Tom Tykwer, Lana Wachowski en Lilly Wachowski. Naar David Mitchells gelijknamige boek. Zes verhalen die zich afspelen in diverse eeuwen vormen samen een lofzang op vrijheid. Met Tom Hanks, Halle Berry en Hugh Grant.

VPRO Zomergasten
NPO 2, zondag 23 augustus 20.20-23.25 uur

Zomergastfilm: Cloud Atlas
NPO 2, zondag 23 augustus 23.25-22.12 uur