De grote VPRO Gids literaire boekenquiz

Eenzaam aan de top staat A.H.J. Dautzenberg, die niet alleen op papier rebels is, maar zich ook in het echte leven niet conformeert.

Een betere quizmaker dan A.H.J. Dautzenberg konden we ons niet wensen bij het boekenweekthema van dit jaar, want hij is behalve veelschrijver ook veellezer. Dat blijkt wel uit zijn quiz, waarvoor hij zich in tegenstelling tot veel van zijn voorgangers beperkt tot louter Nederlandstalige auteurs, ‘om indirect een staalkaart te bieden van rebellen en dwarsdenkers in de Lage Landen’.

De quiz is nog steeds moeilijk, zoals u van ons gewend bent, maar we hebben Dautzenberg wel opdracht gegeven de quiz nu eens niet ondoenlijk moeilijk te maken.

De winnaar mag naar kasteel Ter Worm in Heerlen, de geboorteplaats van onze quizmaker. Als troostprijs worden vijf boekenpakketten verloot bestaande uit Dautzenbergs laatste roman Geestman, de bundel Vijftig verhalen en zijn Privé-domeindagboek Ik bestaat uit twee letters.

Inzenden kan tot zondag 29 maart. Stuur uw oplossing naar: boekenquiz@vpro.nl

Nog handiger is het om de quiz online te maken via onderstaande afbeelding. 

De oplossing wordt gepubliceerd (in VPRO Gids #16 en) op vprogids.nl/boeken

1. In 1904 publiceerde Jacob Israël de Haan de roman Pijpelijntjes, het verhaal van twee jonge homo’s die samen op zoek gaan naar een woning. Dat leidde niet alleen tot ophef, maar ook tot ontslag van De Haan, eerst als medewerker van dagblad Het Volk en vervolgens als onderwijzer. Zelfs een bevriende collega-schrijver nam afstand van het ‘onzedelijke’ boek. Om wie gaat het?
a. Aäron Aletrino
b. Lodewijk van Deyssel
c. Frederik van Eeden
d. Alle drie namen ze afstand van het boek.

2. In de eerste aflevering van het kunst- en cultuurprogramma Mondo durfde presentatrice Nadia Moussaid een erotische passage uit een klassieke Nederlandse roman niet voor te lezen, uit schaamte. Om welk boek gaat het?
a. Blauwe maandagen van Arnon Grunberg
b. De schaamte voorbij van Anja Meulenbelt
c. Ik, Jan Cremer van Jan Cremer
d. Turks fruit van Jan Wolkers

3. Lichamelijkheid en seksualiteit in boeken zorgen (vreemd genoeg) nog altijd voor ongemakkelijkheid. Welke vrouw schreef als eerste over vrouwelijke seksualiteit én over menstruatie?
a. Ina Boudier-Bakker
b. Virginie Loveling
c. Isabella de Moerloose
d. Belle van Zuylen

4. In de jaren zestig was Willem Brakman de (illegale) pillenleverancier van Simon Vestdijk. Beide schrijvers, allebei arts, kampten met zwaarmoedigheid. Hoeveel pillen tofranil stuurde Brakman op 12 november 1962 aan Vestdijk?
a. 50
b. 100
c. 150
d. 200

5. ‘Ik zal ze niet schoppen, maar ik ben niet speciaal dol op kinderen.’
Van welke kinderboekenschrijver is deze uitspraak?
a. Ted van Lieshout
b. Bart Moeyaert
c. Annet Schaap
d. Annie M.G. Schmidt 

6. Op de vraag: ‘Meneer […], waar staat de A voor?’ antwoordde […] steevast: ‘Voor de punt.’ 
Over welke schrijver hebben we het?
a. A. Alberts
b. A. den Doolaard
c. A. Moonen
d. A.L. Snijders

7. L.H. Wiener werd onlangs 75 jaar. Welke bewering over hem is NIET waar?
a. Hij schreef het beste verhaal uit de naoorlogse Nederlandstalige literatuur.
b. Hij werd van het Boekenbal verwijderd vanwege racistische opmerkingen.
c. Met zijn boot de Argos zeilde hij rond Kaap de Goede Hoop.
d. Zijn eerste verhalenbundel werd door de rechterlijke macht verboden.

8. ‘De uitgever bewondert zijn moed en sluit zich bij hem aan. Het is een bijkomende reden voor deze herdruk.’ Dit stond op de achterflap van de in 2010 verschenen zevende druk van Een jongen met vier benen van Kees Verheul. Wie was de uitgever?
a. Joost Nijssen
b. Wouter van Oorschot
c. Mizzi van der Pluijm
d. Mai Spijkers

9. In de in 1791 verschenen roman Reinhart beschrijft Elisabeth Maria Post de beestachtige manier waarop de Nederlandse kolonisten met hun slaven omgaan. Het werd haar zeer kwalijk genomen en het boek werd dan ook genegeerd. Waar is de beschreven plantagekolonie gevestigd?
a. Batavia
b. Curaçao
c. Ghana
d. Guyana

10. Enkele jaren geleden werd online een deel van de collectie van een Nederlandse schrijver geveild. Een van de items betrof het (valse?) visitekaartje van de Franse dichter Arthur Rimbaud. Over welke schrijver gaat het?
a. Jan Cremer
b. Arnon Grunberg
c. Gerrit Komrij
d. Gerard Reve

11. Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Antony Kok, Theo van Doesburg en Piet Mondriaan een manifest publiceerden in tijdschrift De Stijl. Ze eisten meer experiment in de literatuur. Welke van onderstaande passages is NIET uit dat manifest afkomstig?
a. ‘De dualiteit tusschen proza en vers kan niet voortbestaan’
b. ‘Het woord is machteloos’
c. ‘Het is noodig dat hedendaagsche klanken verdampen’
d. ‘Het woord is dood’

12. ‘Een brief zoals zij schreef, ontvangt de geadresseerde zelden in zijn leven. Hij was getypt op een ouderwetse handslagmachine, met doorhalingen, handgeschreven correcties met uitroeptekens in de marge; ze moet hard op de toetsen hebben geslagen, want het reliëf van de letters is aan de achterkant voelbaar.’
Over wie heeft Kester Freriks het?
a. Maria Dermoût
b. Margaretha Ferguson
c. Hella Haasse
d. Augusta de Wit

13. ‘Uw web is klaar, de bromvlieg leest in kapitalen: / de kus van de pater is de pus van de kater.’ Aldus de twee laatste versregels van misschien wel het beste gedicht van Th. A. Sontrop. Deze legendarische uitgever, sarcastisch dichter en zelfverklaard anarchist hield van spoonerisme, van het opzettelijk verwisselen van woorden. Wat is de titel van het gedicht?
a. De spin
b. Metamorfose
c. Non in bus abri
d. ‘Prijs God, zijn hand zal u bewaren’

14. In Het horrortheater van de Nederlandse literatuur rekent Arie Storm af met enkele Nederlandse auteurs aan wie hij een bloedhekel heeft. Wie krijgt er NIET van langs?
a. Gerbrand Bakker
b. Ilja Leonard Pfeijffer
c. Pieter Waterdrinker
d. Tommy Wieringa

15. ‘Met een hand masseer ik de warme binnenkant van zijn zwaarbehaarde dijen, ze voelen verrassend stevig. Met de andere hand haal ik zijn piemel tevoorschijn. Een opgezwollen ader loopt van zijn zak tot zijn eikel. Hij is besneden, ik vind het onbeleefd, ongevraagd die blote kop laten zien.’ Wie is de schrijver?
a. Stella Bergsma
b. Heere Heeresma
c. Laurie Langenbach
d. Hermine Landvreugd
e. Robert Loesberg

16. ‘En we moeten kiezen, we moeten besluiten, voortdurend, want alle leven is handelen, is de daad, is een keuze, en niet besluiten is toch besluiten.’
Van welke schrijfster is deze uitspraak?
a. Carry van Bruggen
b. Henriette Roland Holst
c. Cornélie Huygens
d. Betsy Perk

17. De Vijftigers pleitten een halve eeuw geleden vurig voor vernieuwing in de poëzie. Piet Calis interviewde destijds de nodige dichters. Van welke Vijftiger is de volgende uitspraak?
‘Maar ik ontken dat ik een orthodox modernist ben. Je komt in mijn werk ook verzen tegen die bijna ouderwets strak van vorm zijn.’
a. Gerrit Kouwenaar
b. Lucebert
c. Sybren Polet
d. Bert Schierbeek

18. Willem Frederik Hermans rekent in Mandarijnen op zwavelzuur op bijtende toon af met een met het com­ munisme sympathiserende schrijver. Wie was het slachtoffer van zijn polemiek?
a. Jef Last
b. Harry Mulisch
c. Karel van het Reve
d. Theun de Vries

19. Astrid H. Roemer beschrijft in Neem mij terug, Suriname het leven van Surinaamse emigranten in Nederland. Vul het ontbrekende woord in: ‘Hij was zwaarder geworden. Hij barstte haast uit zijn broek. Aardappelen. Te veel aardappelen. Vet. Te veel vet. Vla, te veel vla. […], te veel […]’
a. Bier
b. Eenzaamheid
c. Gebak
d. Verdriet

20. Een schrijfster bood een selfie van haar bips aan op veilingsite Catawiki. Van wie zijn deze billen?
a. Jessica Durlacher
b. Maartje ’t Hart
c. Heleen van Royen 
d. Tinkebell

21. Welke dichteres verzette zich in de achttiende eeuw tegen de opvatting dat dichten voor vrouwen wel als divertissement is toegestaan, maar niet als levenswijze? Het Haagse dichtgenootschap ‘Kunstliefde spaart geen vlyt’ bood haar als eerste vrouw een lidmaatschap aan.
a. Klara Ghyben
b. Juliana Cornelia de Lannoy
c. Anna Catharina Slicher
d. Isabella Agneta Elisabeth van Tuyll van Serooskerken

22. Welke schrijver ging met zijn (volwassen) dochter naar bed, met wederzijdse instemming, en zei daar later over: ‘Iets lievigs, een soort genoeglijk, lievig samenspel’?
a. Hugo Claus
b. Fred Emmer
c. Geerten Meijsing
d. Adriaan Morriën

23. Wie is deze schrijver, die graag met zijn vuisten schreef?
a. Frank Martinus Arion
b. Albert Helman
c. Anton de Kom
d. Tjalie Robinson

24. Herman Brusselmans is bij het grote publiek vooral bekend als beffende clown. Dat doet zijn oeuvre geen recht. Uit welk boek komen deze ontroerende dichtregels?
‘Zij is nu / weg pa / Zij is nu dood // En hoe jij / daar zo / verschrikkelijk / onder lijdt // En ik met jou / En zonder jou / Je bent haar / kwijt pa’
a. Bloemen op mijn graf
b. De fouten
c. Ex-minnaar
d. Vlucht voor mij

25. ‘De haaivis ja de haaivis, die heeft tenen ja tenen, en de kakkerlak ja de kakkerlak, hij kan niet eens meer waggelen of strompelen, hij heeft geen wiet, hij heeft geen wiet, hij heeft geen wiet, om te paffen, om te paffen, om te paffen.’ 
Welke schrijver alludeerde hier op Die Moritat von Mackie Messer?
a. J.M.H. Berckmans
b. Hafid Bouazza
c. Pjeroo Roobjee
d. Simon Vinkenoog

26. Arjan Visser interviewde voor dagblad Trouw vrijwel elke Nederlandse schrijver over de Tien Geboden. ‘Gij zult niet doden’ leidt vaak tot ongemak. Van wie is onderstaande uitspraak?
‘Of een moord ooit is goed te keuren? Dat is een lastige vraag… Ja, toch wel. Ik denk dat iemand die zich aan kinderen vergrijpt de doodstraf verdient.’
a. Yasmine Allas
b. Kluun 
c. Manon Uphoff
d. Leon de Winter

27. ‘[…] ik dacht, hoe is het mogelijk dat theologen zich in de achtste eeuw nog steeds afvroegen of de vrouw wel een ziel had, met het uur walgde ik bewuster van hun Heilige Leer die reeksen generaties ongelukkig had gemaakt, en na de liefde, heel langzaam, heel teder, Indisch geraffineerd, waarbij ze me voor het eerst tot bloedens toe beet […]’
Uit welke roman van Jef Geeraerts komt deze passage?
a. Gangreen 1
b. Gangreen 2
c. Gangreen 3
d. Gangreen 4

28. Een dierenactivist gooit bompakketjes door brievenbussen van slagerijen. ‘Natuurlijk is er een risico dat mensen geraakt worden, een heel klein risico. Heer eerlijk gezegd neem ik dat risico voor lief. Tegen al die miljoenen, wat zeg ik, wereldwijd miljarden dieren per jaar, is dat verwaarloosbaar.’
Over welke roman hebben we het?
a. Dagpauwoog van Eva Meijer
b. Koetsier Herfst van Charlotte Mutsaers
c. Pels van Jeroen Siebelink
d. Wolven huilen van Erik Vlaminck

29. In Tegen de schenen zijn opstellen verzameld over boeken die zich kenmerken door een zekere tegendraadsheid. Over welk boek gaat onderstaand fragment? 
‘Het zijn grote thema’s die de lezer […] krijgt voorgelegd en de inzet is hoog.’
a. En ik herinner me Titus Broederland van Auke Hulst
b. Het hout van Jeroen Brouwers
c. Het vlindereffect van Margot Vanderstraeten
d. Wederzijds van Kees ’t Hart

30. Van welke dichteres zijn bovenstaande versregels?
a. Astrid Lampe
b. Delphine Lecompte
c. Marieke Lucas Rijneveld
d. Renate Stoute