Terugkijktips van week 43 die je niet mag missen
De tenten opgeslagen
Andere tijden: Circus Renz
De dramatische geschiedenis van het Nederlandse Circus Renz illustreert het einde van het fenomeen reizend circus.
lees verder
Circus Oscar Carré, Circus Carl Hagenbeck, Circus Strassburger, Circus Corty Althoff, Circus Mikkenie. Tony Boltini, Circus Krone – op circusmuseum.nl is een lijst te vinden van alle circussen die in de twintigste eeuw de stad Dordrecht aandeden. Het geeft een mooi inkijkje in de geschiedenis van de ‘Nederlandse’ circuswereld.
Wellicht het beroemdste van allemaal was Circus Renz: Circus Renz én Nederlands Nationaal Circus Herman Renz jr én Circus Herman Renz én Circus Renz International én Circus Renz-Berlin. De circuswereld is er een van onontwarbare familieverbanden, die ook wel eens via al te complexe trapezewerkjes tot stand komen en misschien niet helemaal kloppen. Herman Renz heette geen Renz, zoals zijn overgrootvader – die in de jaren twintig met Circus Renz begon – ook geen Renz heette. Deze Arnold van der Vegt noemde zijn circus Renz naar het beroemde negentiende-eeuwse Duitse circus van Ernst Jakob Renz. Er zou een ver familieverband zijn geweest, via opa’s eerste vrouw, maar dat werd betwist, door andere circussen Renz (die wel rechtstreekse afstamming van aartsvader Ernst Jakob konden aantonen), door de erven Renz zelf. RENZ staat voor Ras Echte Nederlandse Zwervers, zou overgrootvader Van der Vegt tijdens een rechtszaak hebben volgehouden.
In de uitzending van Andere tijden wordt het verhaal verteld van Circus Herman Renz. Het is het tragische verhaal van hoe Herman Renz na het overlijden van zijn vader Nol in 1989 onder de naam Nederlands Nationaal Circus Herman Renz Junior voor zichzelf begint en vervolgens in 1996, samen met zijn echtgenote, door koolmonoxidevergiftiging om het leven komt. Circus Herman Renz zou nog een doorstart maken, onder een ‘Renz-vrije’ directie, maar de beste jaren van het circus waren toen al voorbij. Televisie was een spelbreker gebleken. Er kwam tegenwind uit de hoek van de dierenbescherming, sponsoren werden huiverig. In 2015 zou het doek definitief vallen. Er werd nog een benefietconcert georganiseerd, want ach het circus, wie was er niet als kind betoverd geraakt. Maar alle weemoed van de wereld kon faillissement niet voorkomen.
Happy honderd
2Doc: 100 up
De nieuwste documentaire van Heddy Honigmann portretteert zeven honderdjarigen van wie sommige hun eigen film verdienen.
lees verder
Eugene Bertram ‘Gene’ Krupa (1909-1973) was een van de invloedrijkste bigband-drummers in Amerika. Dat Viola Smith bekend stond als ‘the female Gene Krupa’ mag een compliment heten, hoewel zij tegelijkertijd zo uniek was dat ‘the male Viola Smith’ na haar nooit werd benoemd. Wie kan er ook tippen aan de levensgeschiedenis van Smith, een van de eerste professionele vrouwelijke drummers in Amerika, die nog lang scherpe herinneringen kon ophalen aan de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw, waarin ze succes had met all girl band The Coquettes? Waarschijnlijk niemand. ‘I had the field pretty much to myself,’ aldus Smith, die vorig jaar oktober op 107-jarige leeftijd overleed.
Viola Smith is een van de zeven honderdjarigen die gelauwerd filmmaker Heddy Honigmann (1951) in haar nieuwe film 100 Up (2020) portretteert. In de titel herkennen we de knipoog naar de beroemde Up-serie van de begin dit jaar overleden Michael Apted, een inmiddels klassieke reeks die sinds 1964 elke zeven jaar een groep Britten op beeld vereeuwigde. Honigmann bezoekt honderdjarigen over de hele wereld: in haar geboortestad Lima in Peru, in Den Haag en Noorwegen, en in New York. Daar spreekt ze ook Smith die ten tijde van de opnames, waarschijnlijk niet lang voor haar overlijden, nog ontzettend kwiek oogt. Bevlogen vertelt ze Honigmann hoeveel geluk ze heeft gehad het zesde kind in haar vroegere familieorkest te zijn. ‘Als ik de vijfde was, had ik trompet gespeeld. Als ik de vierde was, de trombone. Die twee meisjes zijn vroeg gestorven. Het drummen heeft me gered. Vanwege de lichaamsbeweging.’ Kwiek én grappig, die Smith.
Smiths hele jeugd bestond uit repeteren. Zelfs in de schoolvakanties waren zij en haar zeven zussen twee uur per dag met hun instrument in de weer; vader Smith wilde niet dat de jeugdige energie van zijn kinderen aan iets anders dan muziek zou worden besteed. Maar dat Smith uiteindelijk het podium zou delen met The Andrew Sisters en Billie Holiday had niemand voor mogelijk gehouden. En dit was nog voor Smith percussionist werd bij The National Symphony Orchestra, waaraan ook Chick Webb en Ella Fitzgerald bijdroegen, voordat ze speelde tijdens de inauguratie van president Harry Truman in 1945, en voordat ze het schopte tot Broadway. Toen ze in 2012 honderd jaar werd, en er overal op het internet felicitaties en eerbetuigingen opdoken, reageerde ze ontroerd: ‘I had a charmed life.’ Om vervolgens met een knipoog te zeggen: ‘Unless people call drumming “work”. Then, I worked hard in my life.’ Het is zeker niet zo dat de andere verhalen in 100 Up níet goed zijn, maar Viola Smith is alleen al een uitstekende reden om de film vanavond te bekijken.
De naakte waarheid
Curse of the Chippendales
In de jaren tachtig veroorzaakten de Chippendales een bescheiden revolutie door uit de kleren te gaan voor drommen uitgelaten vrouwen. Achter de schermen speelde zich ondertussen een grimmige machtsstrijd af, zo blijkt uit documentaireserie 'Curse of the Chippendales'.
lees verder
‘Bij de Chippendales leefde je een nacht lang in een fantasiewereld,’ vertelt vaste bezoeker Nancy Dineen. ‘Als vrouw kon je er vrij zijn. Vrij om te zijn wie je wilt zijn.’ Om vrouwen onbezorgd te laten genieten van het mannelijk schoon, blijft de deur van de Chippendales-show gesloten voor mannen. Dat werkt: binnen enkele maanden staan elke avond drommen vrouwen urenlang in de rij om een glimp van de mannen met hun kenmerkende vlinderstrikjes en manchetten op te vangen. ‘Wij hadden de macht, de mannen waren daar om ons te dienen,’ zegt Dineen in de documentaire Curse of the Chippendales.
Dat enorme succes ziet niemand aankomen, zo blijkt uit de eerste aflevering van de vierdelige documentaireserie. Geestelijk vader van de Chippendales is de Indiër Somen ‘Steve’ Banerjee, een ondernemer die zijn baan als benzinepompmedewerker heeft opgegeven om een nachtclub te beginnen in West Los Angeles, Destiny 2. De club loopt matig en Banerjee organiseert regelmatig evenementen om meer publiek te trekken: modderworstelwedstrijden voor vrouwen en exotische dansavonden. Dan oppert zijn zakenpartner Paul Snider om de rollen om te draaien: laat mannen uit de kleren gaan, terwijl vrouwen in de zaal zitten. Sommige collega’s van Banerjee reageren sceptisch. Vrouwen zitten toch niet te wachten op mannelijke strippers? Maar Banerjee waagt de gok. En hij wint. Tenminste, in eerste instantie. In no-time zit de club elke avond vol met vrouwen die de dansers uitzinnig aanmoedigen – ‘Take it off!’ – om zich uit te kleden. Club Chippendale is geboren.
Servetje
Achter de schermen laat het onheil niet lang op zich wachten. Banerjees zakenpartner Paul Snider vermoordt zijn vriendin, omdat hij jaloers is op haar succes als Playboy Bunny. Vervolgens pleegt Snider zelfmoord. Banerjee, die vastbesloten is om bakken met geld te verdienen, gaat op zoek naar een nieuwe zakenpartner met wie hij zijn imperium kan uitbreiden. Naar New York, om precies te zijn, want dan pas tel je volgens hem echt mee. Daarvoor haalt hij de Emmy-winnende choreograaf Nick De Noia binnen. ‘Ik breng je show naar Broadway,’ belooft De Noia. Banerjee gaat met hem in zee en vanaf dat moment verandert zijn Amerikaanse Droom in een regelrechte vloek.
Die vloek vangt aan met een inmiddels berucht servetje. Tijdens een etentje schrijft De Noia op dat servetje: ‘Ik ben de eigenaar van deze reizende show, tot in der eeuwigheid.’ Voormalig Chippendale Dan Peterson is aanwezig bij dat moment. ‘Nick zette zijn handtekening eronder, Steve deed hetzelfde, dat was alles. Waarschijnlijk dacht Steve dat dat papiertje geen enkele rechtsgeldigheid had. Ik besteedde er in ieder geval niet veel aandacht aan. Bovendien geloof ik niet dat Steve begreep wat “tot in der eeuwigheid” betekende.’
Vanaf dat moment gaat Nick De Noia zich gedragen als de koning van het Chippendale-imperium. Terwijl de roem van de sexy dansers wereldwijd een grote vlucht neemt, nemen bij De Noia en Banerjee vooral de onderlinge haat en jaloezie toe. ‘De persoonlijkheden van Steve en Nick botsten,’ zegt Dan Peterson. ‘Nick raakte bij mij direct ook een verkeerde snaar. Hij gedroeg zich alsof hij de directeur was. Een flamboyante man die geen respect had voor mijn persoonlijke ruimte. Hij deed neerbuigend. Ik voelde me niet op mijn gemak bij hem en dat overkomt me niet vaak.’
Nederig en serieus
Steve Banerjee is het tegenovergestelde van De Noia, vertelt Eric Gilbert, creatief directeur van de Chippendales in het programma IDconversations van themazender Investigation Discovery. ‘Steve was extreem beleefd, tegen iedereen. Hij gedroeg zich nederig, was serieus, gefocust op zijn werk. Er waren maar twee dingen die hem razend maakten: werknemers die hem gebruikten en mensen die het succes van de Chippendales probeerden op te eisen. Als dat gebeurde, veranderde Steve in een totaal ander iemand. Dan werd hij woest.’ Nick De Noia drukt op precies de verkeerde knoppen bij Banerjee en dat leidt, aldus FBI-agent Steve Garriola in de documentaire, uiteindelijk tot ‘de meest bizarre huurmoord ooit’.
Curse of the Chippendales is niet alleen een true-crime-serie over een moord in glamourland, de documentaire biedt ook een inkijkje in de levens van de mannen-met-vlinderstrik, die avond aan avond voor volle zalen dansen en strippen: hoe dit hun zelfbeeld verbetert en hoe ze soms zelfs de ware liefde vinden. De vele archiefbeelden voeren je drie afleveringen lang moeiteloos terug naar de jaren tachtig. Pas in de slotaflevering begint het zorgvuldig opgebouwde imago van Steve Banerjee af te brokkelen en blijkt dat er een sluwe crimineel in hem schuilgaat.