In de documentaire Body parts blijken de borsten, billen en benen uit de grote filmklassiekers plots een hoofd, naam én stem te hebben.  

Zelfs wie Psycho (1960) van Alfred Hitchcock nooit heeft gezien, kent de iconische douchescène, met de ijselijke vioolmuziek, het gegil van actrice Janet Leigh en de razendsnelle montage. Cinefielen raakten de afgelopen decennia niet uitgepraat over deze moordscène, nu heeft de Amerikaanse Marli Renfro iets nieuws aan dat verhaal toe te voegen. De getoonde blote lichaamsonderdelen, die in combinatie met de shots van een mes en bloed dat door een afvoerputje spoelt, een gruwelijke indruk moeten achterlaten, zijn namelijk niet van Janet Leigh zelf. ‘Mijn achterhoofd, mijn hand, mijn navel, mijn benen’, somt Renfo op in de documentaire Body parts (2022).

Body double Marli Renfro in Psycho

Ook andere mannelijke regisseurs verwierven wereldfaam met het opknippen van vrouwenlichamen tot anonieme ledematen. Buñuel zoomde graag in op vrouwenvoeten. Almodóvar ‘sneed’ in zijn cameravoering het bovenlichaam van de actrices af, zodat zij gereduceerd werden tot een paar benen, zich flirterig spreidende of juist onschuldig luchtfietsend. Verhoeven toonde in Showgirls een eindeloze parade van blote borsten, zich overleverend aan de lustvolle mannenblik. Het zijn voorbeelden van wat de Britse filmtheoreticus Laura Mulvey de ‘male gaze’ noemt: in film zijn het doorgaans de mannen die kijken, en de vrouwen die bekeken worden.

Body Parts vertelt, aan de hand van filmfragmenten en getuigenissen van vrouwelijke filmprofessionals (onder wie Jane Fonda), een kleine geschiedenis van de witte male gaze. De documentaire kijkt daarbij naar hoe mannenoverheersing invloed heeft op de verbeelding van rolpatronen, lichamen, seks en liefdesrelaties. En hoe dit doorwerkt in het maakproces van film: van audities met bikiniplicht tot een nabewerking die ieder putje, rimpeltje en haartje van het vrouwenlichaam moet wegpoetsen.

Marli Renfro

In Body parts is er een bijzondere rol weggelegd voor de zogenaamde ‘nude body doubles’: vrouwen, die hun perfecte lichaam ter beschikking stellen als de actrice een naaktscène niet wil of mag doen. Een ondankbare taak, aldus Renfo: ‘Janet Leigh beweerde in haar biografie dat het háár lichaam is in Psycho. Daar ben ik nog steeds pissig om.’

Met Body parts eist Renfo haar plekje op in de schijnwerpers. Net als de inmiddels 25-jarige Rosie Mac, overigens. Zij nam in sommige scènes de rol van Emilia Clarke over in Game of Thrones. Met haar Instagramaccount vol backstagefoto’s werd ze zo populair dat de makers een rolletje voor haar hebben geschreven. Wellicht brengt ze haar collega’s op ideeën: in de toekomst regisseert ‘de bips’ van Julia Roberts of ‘het decolleté’ van Scarlett Johansson haar eigen film.

Body Parts is woensdag 9 november om 22.40 te zien in Het uur van de Wolf op NPO 2

Meer over Body Parts