Het is betwistbaar, maar voor velen is 1999 het beste filmjaar ooit. Vlak voor de eeuwwisseling was er ontzettend veel moois in de bioscoop te bewonderen, voor elk wat wils. Nu, twintig jaar later, kunnen we een deel van deze lichting films bekijken op streamingdiensten als Netflix en Videoland.

Entertainment Weekly had het destijds al door en publiceerde het artikel ‘1999: The Year That Changed Movies’. Ondertussen kijken we met weemoed terug naar klassiekers als The Green Mile, American Beauty, Fight Club en The Matrix. Die laatste draait vanaf 29 augustus weer in de bioscoop, en onlangs werd een vierde deel aangekondigd.

Dat het geen puur toeval is dat 1999 zo veel kwaliteit opleverde kun je in dit artikel lezen. Hoewel films misschien niet per se beter geworden zijn, zijn de mogelijkheden om films te bekijken wel enorm verbeterd. Aan streamingsdiensten hebben we anno 2019 immers geen gebrek. Gelukkig zijn op de verschillende kanalen ook wat pareltjes uit 1999 te bekijken.

American Beauty (te zien op Videoland)

Even komisch als wrang filmdebuut van theaterregisseur Mendes over een doorsnee man in een doorsnee Amerikaanse suburb, die plots ontwaakt uit zijn lethargische bestaan met een duffe baan en een zielloos huwelijk. De wekker is een adolescente nimf: blond en welgevormd, wulps en onschuldig tegelijk. Fraai gestileerde acteursfilm werd met vijf Oscars onderscheiden. Vooral Spacey's bekroonde rol is memorabel. In het begin is hij zo'n kleurloze figuur dat hij op een feestje tegenover iemand die hem niet herkent, toegeeft: 'It's okay, I wouldn’t remember me either.'

Being John Malkovich (te zien op Pathé Thuis)

Fotograaf en muziekvideoregisseur Jonze kreeg terecht een kans in de filmindustrie, vond een verwante ziel in scenarist Charlie Kaufman en fabriceerde deze surreële eersteling die door de pers unaniem de hemel in werd geprezen. Being John Malkovich verhaalt over een uitgerangeerde poppenspeler (John Cusack) die bij toeval een gang ontdekt die uitkomt in het hoofd van Malkovich. Vrienden en geliefden volgen hem en de existentialistische warboel is compleet wanneer de verschillende 'innerlijken' van Malkovich met elkaar op de loop gaan. De fortuinlijke samenwerking tussen regisseur Jonze en scenarist Kaufman resulteerde in 2002 in Adaptation., een soortgelijk existentieel doolhof over een neurotische scenarist en diens gladde tweelingbroer.

Fight Club (te zien op iTunes)

In het vliegtuig ontmoet de maatschappelijk ontwortelde Jack (Norton) de nog veel vreemdere Tyler Durden (Pitt). Om uiting te geven aan hun gezamenlijke antipathie tegen het burgermansbestaan zetten ze een 'Fight Club' op, waar gelijkgestemde sleurverlaters elkaar met wederzijdse toestemming in elkaar meppen. Grotere projecten volgen. In de VS begrepen sommige mannen niet dat Chuck Palahniuk, de auteur van het bronboek, de vechtclubs niet als serieus tijdverdrijf had willen introduceren, met als gevolg veel zinloos geweld. Wie de ironie wel snapt wacht een knappe en zeer enerverende film.

Magnolia (te zien op Google Play en iTunes)

'Mijn film duurt drie uur omdat er negen personages in zitten die allemaal met elkaar te maken hebben,' zei Anderson in een interview. 'Ik heb geprobeerd de film zo kort mogelijk te maken maar we hadden de pretentie een grootse film te maken.' En een grootse film werd het. Waarin de lotgevallen samenvallen van een trophy wife (Moore), een verpleger (Seymour Hoffman), een seksgoeroe (Cruise), een verliefde politieagent (Reilly), en twee wonderkinderen. De (rubberen) kikkerregen is niet fictief. Er zijn getuigenverslagen van kikkers die na een wervelstorm uit de hemel komen vallen.

Notting Hill (te zien op Netflix)

Een Amerikaanse filmster (Roberts), altijd nagezeten door fans en paparazzi, wandelt in Londen een boekwinkeltje binnen en wordt niet herkend door verkoper William (Grant). Onweerstaanbaar, vindt zij. Vrolijke romantische komedie speelt zich af in Notting Hill, een buurt die door het succes van de film alleen maar nóg populairder werd. Het huis met de blauwe deur groeide uit tot een toeristentrekker - de deur werd uiteindelijk geveild. Scenarist Richard Curtis schreef ook Four Weddings and a Funeral, de doorbraakfilm van Grant, die hier een uitstekende combinatie vormt met Roberts.

Meer over het filmjaar 1999