Het intergalactische én interdimensionale succes van Rick and Morty

In de tweede aflevering van het nieuwe seizoen van animatieserie Rick and Morty gijzelt een groep buitenaardse wezens de bezoekers van een intergalactische speelhal. Te midden van de kakofonie, de laserstralen en paniek vraagt hoofdpersonage Summer aan haar opa Rick wat ze moet doen. ‘Simpel,’ antwoordt hij, ‘doe een Die Hard’. Verbolgen reageert Summer dat ze als zeventienjarige deze iconische, maar stokoude actiefilm natuurlijk nog nooit heeft gezien. ‘De hoofdrolspeler in Die Hard kende de film ook niet,’ zegt Rick droogjes, ‘dus je bent al fantastisch bezig.’

Het is het soort dialoog, vol popcultuurverwijzingen, met een scherp randje van nihilisme en sarcasme, waar Rick and Morty om bekend staat. De animatieserie volgt de intergalactische én interdimensionale avonturen van uitvinder Rick, zijn ongemakkelijke tienerkleinzoon Morty en de rest van het Amerikaanse gezin Smith. De show, aanvankelijk bedacht door schrijvers en producers Dan Harmon (Community) en Justin Roiland als een parodie op de Back To The Future-films, gaat over Rick en Morty, die ook reizen in de tijd. Maar nog veel vaker gaan ze naar andere dimensies, waar levende pizzapunten mensen als afhaalmaaltijd bestellen, of de mensheid veranderd is in monsterlijke kannibalen, of waar de rollen tussen mensen en honden zijn omgedraaid.

De aantrekkingskracht van Rick and Morty, inmiddels een wereldwijd fenomeen, zit volgens Harmon onder andere in de ‘therapeutische waarde’ van het nihilisme in de serie. ‘We laten met onze show zien hoe belangrijk het is om de betekenisloosheid van ons bestaan te erkennen’, legt hij uit in een Zoom-interview. ‘Maar we laten ook zien dat zelfs in een betekenisloos universum dingen alsnog waarde kunnen hebben. En dat doen we zonder de intelligentie van het publiek te beledigen.’

Want ‘dat is belangrijk’, beaamt medebedenker Justin Roiland. ‘Het lukt ons om hele zware scifi-concepten te verpakken in brede toegankelijke verhalen.’ Bijvoorbeeld over wat het voor Rick betekent om de slimste mens in het universum te zijn, of hoe bloedig en verwoestend een revolte uit het kindvriendelijke Star Wars er in het echt uit zou zien. Roiland: ‘Het is een rare serie met precies de juiste combinatie van frivoliteit, serieuze crazy shit en duisternis. En natuurlijk met de poëtische dialogen die geschreven worden door Harmon.’

Als Morty in het eerste seizoen zijn opa overhaalt om een liefdesdrankje te brouwen om de liefde van zijn leven voor zich te winnen, eindigt het plan – uiteraard - in de vernietiging van al het leven op aarde. Het tweetal verhuist noodgedwongen naar een andere dimensie, waar hun dubbelgangers zojuist zijn omgekomen bij een explosie, om daar weer de draad van hun leven naadloos op te pikken. Alsof er niks gebeurd is. In een latere aflevering klaagt zus Summer over het feit dat ze een ongewenst kind is. Morty troost haar door de twee graven in de achtertuin te laten zien en zijn ware identiteit als interdimensionale dubbelganger van haar overleden broertje te onthullen. ‘Niemand bestaat met een reden,’ zegt hij. ‘Niemand behoort ergens toe. Iedereen gaat dood. Zullen we televisiekijken?’

Sinds het debuut op de Amerikaanse zender Cartoon Network eind 2013 heeft Rick and Morty al twee Emmy’s gewonnen voor beste animatieserie en was het in 2017, 2019 en 2021 zelfs de best bekeken comedyserie op de Amerikaanse kabeltelevisie. Het is ook een invloedrijke serie: nadat Rick in een aflevering van seizoen drie met gevaar voor eigen leven de computersimulatie waarin hij gevangen zit voor de gek houdt om weer eens de Szechuan Chicken McNugget-saus te kunnen proeven, een saus die in 1998 tijdelijk door McDonalds verkocht werd ter promotie van een Disneyfilm, brengt de fastfoodketen de smaakmaker in 2017 een tijdje terug.

Volgens actrice Spencer Grammer, die de stem van zus Summer inspreekt, is de grote culturele invloed van Rick and Morty te verklaren door drie dingen. ‘Rick and Morty laat zien dat hoop bestaat’, vertelt ze via Zoom. ‘Er bestaan andere dimensies en er is dus ook de mogelijkheid om je eigen geschiedenis te herschrijven. Om letterlijk opnieuw te beginnen.’ Een welkome boodschap van hoop voor de kijker die momenteel meerdere niet-aflatende crises beleeft, zoals klimaatverandering en een pandemie.

Het helpt ook zeker mee, volgens Grammer, dat Rick and Morty veel bekende stemmen uit Hollywood strikt. Zo is de stem van de slechterik in de Die Hard-aflevering van niemand minder dan van Game of Thrones’ Peter Dinklage. Zijn naam past in de lange lijst acteurs en bekendheden zoals Paul Giamatti (Sideways), Steve Buscemi (Boardwalk Empire), Susan Sarandon (Thelma & Louise), Taika Waititi (Thor Ragnarok) en Jermaine Clement (What We Do in the Shadows) die regelmatig de stemmen inspreken van personages in de animatieserie.