Een ex-tractorkunstenaar die ten onder gaat aan de bruiloft van zijn dochter, een gebochelde speechschrijver die seks heeft met de premier, een 96-jarige Duitse trappendeskundige, vergeefs wachtend op zijn beide biografen, die in een hotelbed in elkaars armen liggen. Welkom in het absurde universum van Arnon Grunberg. Zijn nieuwe verhalenbundel Het aanwezige been wordt als vanouds bevolkt door tragikomische personages, die hij met vilein genoegen in de meest bizarre situaties brengt.
De verhalen in dit boek (zijn 59ste, of daaromtrent) schreef Grunberg in de periode 2013 tot nu. Dat was een bewogen episode in het leven van de schrijver: zijn moeder overleed en hij werd zelf vader. Voor toekomstige studenten Neerlandistiek wordt het interessant om te onderzoeken of Grunberg anders is gaan schrijven sinds hij een zoontje heeft. In het verleden heeft de schrijver wel de kritiek gekregen dat zijn proza afstandelijk en cerebraal was. Is dat in deze bundel anders?
Al in het eerste verhaal lezen we over een kinderloze werkneemster van een ngo die een baby onder haar hoede krijgt. Ook elders in deze bundel duiken er stellen met kinderen op, zoals bij het koppel Christoph en Agnes: ‘ze zijn partners van elkaar, en ze hebben allebei hun ouders nog, dus ze zijn ook kinderen, maar toch zijn ze vooral ouders. Dat ze een kind hebben definieert hun bestaan’.
Maar het ouderschap verloopt bij Grunberg zelden probleemloos. Typerend is wat dit betreft het verhaal over een decorontwerper die een relatie krijgt met een actrice, die een kind heeft uit een eerdere verhouding. De decorontwerper ontfermt zich over het jongetje als zijn geliefde voor filmopnames in Berlijn zit. Hij reist met het kind alvast naar Duitsland, waar hij in een provincieplaats een hotelkamer huurt in afwachting van de terugkeer van de moeder. Daar neemt het verhaal een tragische wending die we hier niet zullen spoilen, maar waar op z’n zachtst gezegd weinig vertrouwen in het vaderschap uit spreekt.
Bij Grunberg blijkt de roze wolk al snel een donderwolk en wordt de liefde ontmaskerd als een opportunistische vorm van ruilhandel. ‘Liefde is van de mankementen leren houden,’ schrijft hij in deze bundel, en elders: ‘Empathie is slechts het voorstadium van de afschuw.’ Voorlopige conclusie: het ouderschap mag dan meer dan voorheen een thema zijn, Grunbergs wereldbeeld is er niet minder zwart door geworden.
Zondag 26 oktober gaat hij bij VPRO Boeken met Lotje IJzermans in gesprek over zijn verhalen.